MEDYCYNA SPORTOWA I ODNOWA BIOLOGICZNA ĆW. VI
Magdalena Czyż
Uszkodzenia, dysfunkcje i bóle barku i ramienia - przyczyny, objawy kliniczne, postępowanie lecznicze, rehabilitacja.
Zespół „umierających” palców
Objawy nierzadko ograniczają się do samej ręki. Ucisk przez najczęściej żebro szyjne wywołuje mikrozatory w drobnych tętnicach ręki. Mikrozatory dodatkowo upośledzają krążenie. Jedynie istnienie krążenia obocznego utrzymuje palce przy życiu.
Objawy:
Napady niedokrwienia, zblednięcie jednego lub kilku palców i bólem. Przejściowe niedokrwienie przechodzi w niedokrwienie stałe i palce przybierają zabarwienie fioletowe.
Postępowanie:
Leczenie zachowawcze (farmako, fizyko, kinezy) bądź operacyjne usunięcie przyczyny.
Niedokrwienie palców i ręki spowodowane sumowaniem się mikrourazów (siatkarze, koszykarze, basebolistów)
Objawy:
Objaw Reynauda, oziębienie palca lub palców
Postępowanie:
Ochrona rąk przed powtarzającymi się urazami, zmiana pracy, dyscypliny sportowej.
Zespół niedokrwienia u pracujących młotem
Niedokrwienie palców spowodowane obkurczeniem się tętnicy łokciowej
Objawy:
Różnego stopnia niedokrwienie palców, drętwienie, zaburzenie czucia, sztywność stawowa, oziębienie, zblednięcie skóry, ból przy pracy, owrzodzenia troficzne palców (III, IV)
Postępowanie:
Wyłączyć działanie szkodliwych bodźców zawodowych, sportowych. Leki i zabiegi poprawiające krążenie, operacyjnie.
Zakrzepica żyły pachowej i podobojczykowej
Objawy:
Nagły i ostry ból pachy, dolegliwości przy pracy, kurcze mm, szybka męczliwość, uczucie osłabienia, rozległy obrzęk i zasinienie
Spontaniczna zakrzepica żyły pachowej i podobojczykowej - zespół Paget-Schroettera, zazwyczaj u osób młodych i zdrowych, poniżej 40 r.ż, głównie u mężczyzn.
Postępowanie:
We wczesnym okresie leki trombolityczne, gdy późno leki obniżające krzepliwość krwi przez 2-3 lata, unoszenie kończyny, bandażowanie.
Neuropatie...
Uszkodzenia splotu ramiennego
Najczęściej w skutek upadków (urazy głowy i kręgosłupa szyjnego), zwichnięć w stawie ramiennym, złamań k. ramiennej. Ucisk 2-3 godzinny powoduje niedowład kilkumiesięczny, kilkunastogodzinny - trwały.
Objawy:
Uszkodzenia splotu ramiennego wywołują porażenia wiotkie.
Postępowanie:
Unieruchomienie kończyny w opatrunku piersiowo-ramiennym odwodzącym. Czynność splotu powraca po 8-12 miesięcy. Bierne i czynne ruchy kończyn, fizykoterapia (elektrostymulacja, jonoforeza, okłady parafinowe), farmakologicznie.
Zespół bark-ręka (algodystrofia kończyny górnej)
Odruchowa dystrofia współczulna w obrębie kończyny górnej - zespół bólu, obrzęku, sztywności i upośledzenia funkcji w wyniku urazów (banalnych-ukłucie palca, stłuczenie opuszki, skręcenie ręki). Najczęściej powyżej 35 roku życia.
Powstanie odruchowej dystrofii współczulnej uzależnione jest od jednoczesnego zaistnienia 3 czynników: stałego miejsca bólu, wrodzonej predyspozycji, nieprawidłowego utrwalania się odruchów współczulnych. Pożyteczny w momencie ostrej fazy pourazowej kurcz współczulny - zmniejszenie utraty krwi i zapobieganie obrzękowi - przestaje spełniać swą rolę, w momencie kiedy dochodzi do zdrowienia uszkodzonych tkanek. Dlatego to bodziec współczulny wygasa, dając rozszerzenie naczyń potrzebne do procesu naprawczego. W przypadku odruchowej dystrofii współczulnej bodziec współczulny nie wygasa, nasila się i wywołuje hiperwspółczulny stan w tkankach na odwodzie kończyn. Powstaje niedokrwienie a to nasila ból, ten zaś z kolei pobudza odruch współczulny i patologiczny odruch współczulny bólu, to zaś utrwala odruchową dystrofię współczulną całej kończyny.
Objawy:
Ból, przeczulica bólowa, sztywność stawowa, i przykurcze stawowe, przebarwienie skóry, nadmierna potliwość skóry, zaburzenia temp. ciała, zmiany troficzne skóry, deformacje paznokci, demineralizacja i zrzeszotnienie kości. Specyficznie narastająca dysfunkcja samej ręki, postępujący obrzęk i sztywność palców.
Postacie choroby:
Postać pierwotna: sumujące się mikrourazy, nadmierna pobudliwość na ból i wzmożona reaktywność naczynio-ruchowa.
Postać wtórna: choroby kg, szyi, narządów klatki piersiowej
Przebieg choroby:
Okres ostry: ból barku i ramienia, bolesny obrzęk, usztywnienie ręki, 3-6 m-cy.
Okres dystroficzny: stopniowe ustępowanie dolegliwości i obrzęku z pozostaniem ograniczenia ruchomości ręki w zgięciowym ustawieniu palców.
Okres zanikowy: zaawansowane zmiany odżywcze ręki, ograniczenie zginania palców, ból barku.
Postępowanie:
Przerwać patologiczny łańcuch odruchowy, wykryć punkt bolesności, zastosować blokady ksylokainowe (blokada znosi kurcz naczyniowy i rozluźnia kurczowo napięte mm., ewentualnie sympatektomię.
W okresie ostrym akineza, farmaceutyki rozszerzające naczynia, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, ciepło przeciwskazane, krioterapia pożądana.
W okresie dystroficznym i zanikowym: przekrwienie - okłady parafinowe, sollux, borowina, diatermia, DD. Masaż przeciwwskazany (wzmaga kurcz włośniczek).
Bóle barku spowodowane patologią ortopedyczną
Następstwa źle wygojonych złamań, zwichnięć okolicy barku.
Stadium I - zapalenie kaletki maziowej. Ból podczas ułożenia konfliktowego przy ucisku i podrażnieniu kaletki.
Stadium II - zapalenie torebki stawowej i ścięgien. Ból podczas pracy mm.
Stadium III - uszkodzenie stożka rotatorów i ścięgna głowy długiej m. dwugłowego ramienia. Stożek rotatorów: nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, obły mniejszy, podłopatkowy). Utrata siły w/w mm.
Przyczyny:
złamania
blizny
zwapnienia
zapalenia kaletki i jej przerost
bliznowacenie i przerost więzadeł i ścięgien
zaburz. rozciągliwości tk. miękkich
wyrośla chrzęstno kostne
anomali wyrostków
Fizjoterapeuta:
bierne i czynne centrowanie głowy w panewce
nauka właściwych torów ruchu, korekcja postawy ciała
prądy niskiej częstotliwości
prądy z roztworami przeciwzapalnymi
krioterapia
masaż głęboki
UD
Zespół cieśni stawu podbarkowego
Istotą jest przeciążenie m. nagdrzebieniowego w wyniku sumujących się mikrourazów a następnie uszkodzenie stożka rotatorów.
Stadium zapalenia i obrzęku kaletki podbarkowej
Stadium zmian zwyrodnieniowych w obrębie stożka
Stadium uszkodzenia stożka rotatorów
Postępowanie:
ustalenie biomechanicznej przyczyny, eliminacja
wstrzyknięcie kortykosteroidu, jednorazowe!
Uszkodzenie stożka rotatorów
Najczęściej osoby starsze oraz u sportowców, ale także: po podwichnięciu, zwichnięciu, odłamaniu guzka większego i zespołu przedwczesnego zużycia w obrębie stożka.
Objawy:
brak czynnego odwodzenia ramienia
zanik mm. nadgrzebieniowego i podgrzebieniowego
krepitacje (trzeszczenia i trzaski) oraz osłabienie siły mm.
asymetria barków (wystawanie grzebienia łopatki)
ograniczenie ruchów
utrudnienie początkowego odwodzenia
objaw „pseudoporażenia ramienia” niemożność utrzymania ramienia po biernym odwodzeniu
Leczenie:
zachowawcze: czasowe unieruchomienie w opatrunku lub szynie odwodzącej, leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, zabiegi fizykoterapeutyczne, później ćwiczenia w odciążeniu
operacyjnie: resekcja wyrostka barkowego, odbarczenie chorego miejsca.
Zapalenie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia
Najczęściej w wyniku sumowania się mikrourazów zawodowych, sportowych. Proces zapalny dotyczy ścięgna gł. długiej m. dwugłowego w obrębie rowka międzyguzkowego.
Objawy:
silne bóle barku, dzień/noc, podczas unoszenia ręki nad głowę.
ograniczenie ruchu odwodzenia
typowy ból w rowku międzyguzkowym, nasilający się przy ucisku
Postępowanie:
zachowawcze: ćw. w odciążeniu, w ciepłej kąpieli, solux, DD, w okresie ostrym ostrzyknięcie
operacyjnie tenodeza (uwolnienie ścięgna)
Bolesna destabilizacja ścięgna głowy długiej m. dwugłowego ramienia
Okresowe opuszczanie przez ścięgno rowka międzyguzkowego dochodzi na skutek rozluźnienia lub przerwania więzadła poprzecznego kości ramiennej zakotwiczającego ścięgno w rowku.
Objawy:
odczuwalne, nagłe, bolesne przeskoczenie ścięgna w okolicy stawu ramiennego
krepitacje
zakres ruchów ograniczony
USG
Postępowanie:
okres ostry: zimne okłady, unieruchomienie w skręceniu ramienia do wew., rękaw 4-5 tyg. nastawienie zwichniętego ścięgna w znieczuleniu miejscowym.
operacyjnie
Przerwanie ścięgna głowy długiej m. dwugłowego ramienia
Najczęściej w wyniku silnego i nagłego napięcia m. dwugłowego ramienia, szczególnie na podłożu zapalenia ścięgna, urazy sportowe.
Objawy:
nagły ból w obrębie ramienia
wygórowanie w przebiegu mm.
obniżenia siły mm.
zaburzone ruchy ramienia
Postępowanie:
w przypadku niepełnego przerwania leczenie zachowawcze: unieruchomienie w zgięciu łokcia i powyżej 90 st przez 6 tyg.
leczenie operacyjne
Niestabilność stawu ramiennego
O stabilności decydują tkanki miękkie (torebka, więzadła ścięgna, mm.) oraz od jakości elementów kostnych.
Przyczyny:
główna: zwichnięcie stawu
uszkodzenie aparatu torebkowo-więzadłowego
oderwanie, zmiażdżenie obrąbka stawowego panewki
wgnieceniowe złamanie gł. kości ramiennej
pourazowe lub wrodzone deformacje panewki
niewydolność lub rozerwanie mm.
Objawy:
niestabilność przednia
niestabilność przednio-dolna
niestabilność dolna w odwiedzeniu
niestabilność dolna w przywiedzeniu
niestabilność tylna
niestabilność tylno-dolna
Postępowanie:
lecz. zachowawcze: wzmacnianie mm, nauka centrowania stawu ramiennego
lecz. operacyjne: w bolesnych i częstych zwichnięciach.
Zespół bolesnego barku pływaka (czynnościowa niestabilność stawu ramiennego u pływaków)
Wielokrotnie powtarzane ruchy przywiedzenia i wew. rotacji (crawl, delfin) powodują powolne przeciążeniowe uszkodzenia przedniej części obrąbka stawowego panewki, dalej rozciągnięcie torebki stawowej, podwichnięcie przednie stawu.
Objawy:
ból przy wyrzucie ręki
test szuflady przedniej z trzaskiem
zniszczenie przedniego obrąbka stawowego panewki
Postępowanie:
zwolnienie treningów
artoskopia (zabiegowe usunięcie wolnych ciał ze stawu)
operacyjnie: koniec zawodowstwa
Przerwanie mm piersiowego większego
Największy i najsilniejszy m. obręczy barkowej. Najczęściej dochodzi do naderwania lub przerwania części składowych, rzadko całościowo.
Objawy:
ostry ból w miejscu przerwania, krepitacje
upośledzenie rotacji wew., i przywodzenia
krwiak pourazowy
Postępowanie:
leczenie zach.: kilku tyg. unieruchomienie, dozowana kinezyterapia
operacyjnie: zeszycie m. lub wszczepienie do kości ramiennej
Zapalenie stawu ramiennego:
Objawy:
tkliwość, wyraźny ból w okolicy wyrostka kruczego
ból w spoczynku: bakteryjne zapalenie stawu, dna, nowotwór.
badanie mazi stawowej po nakłuciu ( krwinki białe)
RZS: ból, sztywność, niszczenie torebki stawowej i obrąbka
Zapalenie przez kryształy: (odkładanie kryształów różnych zw. chemicznych endo lub egzogennych: moczan sodowy, szczawian wapniowy, apatyt, cholesterol, glikokortykosteryd). Zapalenie zaostrza się w wyniku drażniącego działania kryształu na błonę maziową.
Postępowanie:
niesteroidowe leki przeciwzapalne
unieruchomienie na temblaku
konieczne ćw. rozciągające w odciążeniu
ciepło
operacyjnie: artroplastyka
Zespół „strzelającego” barku
Przyczyną jest czynnościowe usidlanie guzka mniejszego kości ramiennej między m. kruczo-ramiennym i gł. krótką m. dwugłowego ramienia
Objawy:
słyszalne i wyczuwalne przeskakiwanie tkanek podczas ruchu odwiedzenia lub zginania ramienia, ból
Postępowanie:
ograniczenie ruchów, fizykoterapia, miejscowe podanie l. przeciwzapalnych
operacyjnie
Zespół „strzelającej” łopatki
Przyczyną jest zaburzenie zborności stawu łopatkowo-piersiowego przy uszkodzeniu mm łopatkowo-piersiowych, uszkodzeniu lub zapaleniu kaletki podłopatkowej, wyrośla chrzęstno-kostne
Objawy:
Bóle związane z ruchem łopatki, charakterystyczny trzask
Postępowanie:
lecz. zachowawcze wystarcza
operacyjnie
Bark „Małej Ligi”
U nastolatków z chrząstkami wzrostowymi, grających w tenisa lub ćwiczących rzuty-oszczep, piłka ręczna, baseball. Przyczyną jest rozluźnienie i poszerzenie szpary chrząstki nasadowej.
Objawy: ból podczas ruchu.
Postępowanie:
natychmiastowe przerwanie treningów
temblak 10-14 dni
Bark tenisisty (starszego wiekiem)
Przyczyna: sumowanie się mikrourazów (serwis, return znad głowy, backhand). Siły rozciągające przyczepiających się do łopatki mm. Ramię opada ulegając rotacji do przodu.
Objawy i postępowanie: jak w uszkodzeniach stożka rotatorów.
1