DEFINICJE CHEMIA:

Teoria kwantów Plancka - Emisja lub absorpcja promieniowania może zachodzić tylko ściśle określonymi porcjami o wielkości energii = h*v. Promieniowanie elektromagnetyczne dowolnej długości fali składa się z fotonów, z których każdy ma energię h*v.

Teoria fali de Broglie - Hipoteza o falowym charakterze promieniowania korpuskularnego, „Jeżeli cząsteczka o masie m porusza się z prędkością v wówczas z ruchem tym związana jest fala o dł. λ λ=h/p

Zasada nieoznaczoności Heisenberga - Postać:
lub
Zgodnie z tą zasadą nie można jednocześnie oznaczyć dokładnego położenia i pędu cząstki.

Relacja względności Einsteina - inaczej zasada równoważności masy i energii: E=m∙c², ∆E=∆m∙c² gdzie E-energia, m-masa, c-prędkość światła w próżni (2,9979∙10⁸m\s).

Liczba atomowa -liczba porządkowa w układzie okresowym, oznaczana Z, równa sumie protonów (Σp)

Liczba masowa - suma protonów i neutronów

Izotopy - odmiany pierwiastka o stałej liczbie protonów, różniące się liczbą neutronów w jądrze tzn. liczbą masową.

Masa molowa - stosunek masy substancji do jej liczebności; jest to masa jednego mola substancji (jednostka g/mol)

Mol -jednostka liczebności (liczba cząstek, atomów, jonów, itp.) równa liczbie atomów zawartych w dokładnie 12g nuklidu węgla
(liczba cząstek w jednym molu to liczba Avogadra =
)

Zakaz Pauliego - w atomie nie może być dwóch elektronów w jednakowym stanie kwantowo - mechanicznym tzn. takich, które miałyby te same wartości wszystkich czterech liczb kwantowych.

Raguła Hunda-(maksymalnej różnorodności) w każdej powłoce kolejne elektrony obsadzają pojedynczo poszczególne orbitale, a w następnej kolejności na orbitalach tych są umieszczane drugie elektrony o przeciwnych liczbach spinowych

Energia jonizacji - jest to energia potrzebna do oderwania elektronu najsłabiej związanego z atomem i przeniesienia go poza sferę oddziaływania atomu.

Elektroujemność - umowna miara skłonności atomów do przyciągania elektronów podczas tworzenia wiązania chem. Decyduje ona o charakterze wiązań. Dla rodzin głównych rośnie w okresie maleje w grupie. (F - 4 , O - 3,5, H - 2,1, Fr - 0,7.)

Stałą równowagi reakcji chemicznej (K) - mówi o tym, że w stanie równowagi chemicznej stosunek iloczynu stężeń molowych produktów reakcji do iloczynu stężeń molowych produktów jest w danej temperaturze dla danej reakcji wielkością stałą

Reakcja: A + B C+D wtedy K=[C][D]/[A][B]

Reguła przekory Le Chateliera - Brauna - Jeżeli układ znajdujący się w równowadze zostanie poddany działaniu zewnętrznemu tzn. zmieni się któryś z parametrów (c, T, p, V) warunkujących jego równowagę, to układ będzie dążył do zmniejszenia skutków tego działania.

Elektrolity- związki (kwasy, sole, zasady), które rozpuszczone w rozpuszczalnikach polarnych (tzn. takich, których cząsteczki mają charakter dipoli elektrycznych, np. H₂O) rozpadają się na jony, czyli ulegają dysocjacji elektrolitycznej. A_nB_m↔ n A^m+ + m B^n-. Istnieją mocne (HCl, NaOH), słabe (HCN, NH₄OH), średniej mocy.

Energia jonizacji - jest to energia potrzebna do oderwania elektronu najsłabiej związanego z atomem i przeniesienia go poza sferę oddziaływania atomu.

Stała dysocjacji - (K) bezwymiarowa, jest szczególnym przypadkiem stosowania prawa działania mas, opisuje równowagę w rozt. słabych elektrolitów. Jest zależna od rodzaju elektrolitu, rozpuszczalnika i temp. Nie zależy od stężenia elektrolitu. K= C(A)*C(B)/C(A,B). C(A) steż. molowe kationu A w stanie równowagi C(B) steż. mol. Anionu B w stanie równowagi, C(A,B) stężenie cząstek niezdysocjowanych. W stanie równowagi.

Iloczyn jonowy wody - stężenie wody czystej, jak i dla wszystkich układów, w których występuje woda jest wielkością stałą, więc zależność przyjmuje postać:

pH - wykładnik stężenia jonów H⁺: pH= -lg[H⁺], stąd [H⁺]= 10^-pH; pHε<0;14> wraz ze wzrostem liczby pH rośnie zasadowość. (pOH=-lg[OH^-], stąd [OH^-]=10^-pOH; zależność pomiędzy pH i pOH: pH+pOH=14).

Iloczyn rozpuszczalności - iloczyn stężeń jonów mało rozpuszczalnego elektrolitu w roztworze nasyconym jest nazywany iloczynem rozpuszczalności tego elektrolitu. Ma on w stałej temperaturze wartość stałą.

Hydroliza - hydrolizie ulegają te jony, które w reakcji z wodą tworzą słabe kwasy i jony OH- lub słabe zasady i jony H+.

Roztwory Buforowe - roztwory dla których pH prawie nie zmienia się przy znacznych rozcieńczeniach. Dodatek niewielkiej ilości mocnego kwasu lub zasady nieznacznie zmienia stężenie jonów H w porównaniu z roztw. bez buforu. Sa to roztw. słabej zasady i jej soli z mocnym kwasem, słabego kwasu i jego soli z mocną zasadą, dwóch soli słabego kwasu wielozasadowego z mocną zasada, dwóch soli słabej zasady dysocjującej wielostopniowo z mocnym kwasem.

Prawo wymiernych wskaźników - jeżeli w krysztale wybierzemy płaszczyznę jednostkową, odcinającą na trzech osiach krystalograficznych odcinki a,b,c i jeśli jakakolwiek inna ściana, występująca w danym krysztale, odcina na tych osiach odcinki a',b',c' to zawsze spełniony jest warunek a/a':b/b':c/c'=h:k:l , gdzie h,k,l to wskaźniki Millera (przyjmujące tylko wartości całkowite)

Sieć jonowa: zasada koordynacji - Węzły sieci przestrzennej kryształów jonowych są obsadzone na przemian przez jony dodatnie i ujemne. Zasady tworzenia tych struktur opisują prawa Paulinga - w tym zasada koordynacji: Liczba koordynacyjna kationu to liczba anionów skoordynowanych z kationem określana przez dążność do tego, aby kation stykał się bezpośrednio z wszystkimi otaczającymi go anionami stykającymi się wzajemnie. Liczba koordynacyjna kationu wynika ze stosunku
; r_K - promień kationu, r_A- promień anionu.

Szereg napięciowy metali- szereg metali uporządkowany wg wzrastającego potencjału standardowego nazywa się standardowym szeregiem napięciowym metali.

Elektroda - półogniwo, czyli element przewodzący prąd zanurzony w roztworze elektrolitu np. blaszka metalowa, grafit.

Katoda - elektroda na której zachodzi reakcja redukcji.

Anoda - elektroda (półogniwo), na której zachodzi reakcja utlenienia

Ogniwo elektrochemiczne -ogniwo galwaniczne; układ dwu elektrod połączonych zewnętrznym przewodem, w którym reakcja utlenienia została przestrzennie oddzielona od reakcji redukcji. Elektroda o niższym potencjale nazywa się anodą (zachodzi na niej reakcja utlenienia) a o wyższym potencjale katodą (zachdzi na niej reakcja redukcji). Siła elektromotoryczna ogniwa (SEM) jest różnicą potencjałów półogniw: SEM = E_K-E_A. Szybkość reakcji anodowej i katodowej jest wprost proporcjonalna do wartości siły elektromotorycznej ogniwa (SEM) mierzonej w V.

Roztwór rzeczywisty-roztwór w którym substancja rozpuszczona występuje w postaci pojedynczych atomów, jonów lub czasteczek o wymiarach < 1 nm (=10^-9 m, 1Å=10^-10m)

Roztwór koloidalny - roztwór zawierający cząsteczki substancji rozpuszczonej w przedziale 1 - 200 nm.

Zawiesina - układ dyspersyjny, w którym ziarna fazy rozproszonej są większe od 200 nm.

Prawo Raoulta - ciśnienie (prężność pary) składnika mieszaniny A nad roztworem jest proporcjonalne do ułamka molowego tego składnika w roztworze: p_Ax=p_Ax_A

Stała ebulioskopowa - molowe podwyższenie temperatury wrzenia ; zmiana temp. wrzenia spowodowana dodaniem 1 mola substancji do 1kg rozpuszczalnika.

Stała krioskopowa-(k_kr) molowe obniżenie temp. krzepnięcia spowodowane dodaniem 1 mola substancji do 1 kg rozpuszczalnika. Jest to wartość stała dla danego rozpuszczalnika [kg K mol^-1].

Faza - jednolita część układu, o jednakowych właściwościach fizycznych w całej masie, oddzieloną od reszty układu wyraźną powierzchnią graniczną.

Reguła faz Gibbsa - Suma liczby stopni swobody układu i pozostających w równowadze faz równa się liczbie niezależnych składników powiększonych o dwa s +f = n +2

Napięcie powierzchniowe - praca potrzebna do powiększenia powierzchni w wyniku wyprowadzenia cząstek z głębi cieczy na jej powierzchnię (praca rozciągania powierzchni) J/m²

Entropia - S jest miarą odstępstwa układu od stanu doskonałego uporządkowania.

Lepkość - (tarcie wewnętrzne). Miarą lepkości (η[Pa∙s]), jest siła potrzebna do utrzymania w ruchu jednostajnym o prędkości u=1m/s warstwy cieczy o powierzchni A=1m² w stosunku do drugiej powierzchni oddalonej o y=1m. Lepkość wody wynosi 10^-3Pa∙s.
, gdzie τ- naprężenie ścinające [Pa], γ- szybkość ścinania [1/s] (gradient prędkości).

Zwilżalność- zdolność do pokrywania powierzchni ciała stałego przez ciecz. Miarą jest kąt zwilżalności, który tworzy się na brzegach swobodnej kropli na powierzchni ciała stałego.

Asfalty - skomplikowane układy koloidalne miceli asfaltowo - maltenowych stabilizowanych żywicami asfaltowymi

Emulsja - (roztwór koloidalny złożony z fazy rozproszonej o rozdrobnieniu 1- 200 nm i fazy rozpraszającej czyli ośrodka dyspersyjnego) Faza rozproszona - ciecz ,ośrodek rozpraszający- ciecz = emulsja np. mleko.

Entalpia (zawartość cieplna) - suma energii wewnętrznej i pracy objętościowej: H=U+pv [kJ/mol]

Potencjał termodynamiczny - Oznaczamy G [kJ/mol] - jest to część entalpii związana z budową wewnętrzną układu, która może być zamieniona na pracę użyteczną: G=H-TS; H- entalpia (zawartość cieplna - suma energii wewnętrznej i pracy objętościowej H=U+pV), S-entropia (miara odstępstwa układu od stanu doskonałego uporządkowania k=ln∙P), T-temperatura.

I prawo dynamiki chemicznej (prawo termodynamiki chemicznej,zasada zachowania energii)- w zamkniętym cyklu przemian suma wszystkich zmian energii jest równa zero. Σ∆U_i=0 ( Q=∆U +W). Ciepło dostarczone do układu może powodować tylko podniesienie jego energii wewnętrznej lub wykonanie pracy (+Q-reakcja endotermiczna, ciepło pochłonięte przez układ; -Q-reakcja egzoenergetyczna, ciepło przekazane otoczeniu)

II prawo dynamiki chemicznej (zasada dążności każdego układu do stanu równowagi) W układzie izolowanym mogą przebiegać samorzutnie tylko te procesy, które prowadzą od stanów mniej prawdopodobnych do stanów bardziej prawdopodobnych (dodatnia zmiana entropii).

III prawo dynamiki chemicznej-w temperaturze zera bezwzględnego entropia ciał krystalicznych =0. Zostaje osiągnięty doskonały stan uporządkowania struktury. Entropia rośnie wraz z temperaturą i zmienia się skokowo w temperaturze przemian fazowych, Największą entropię posiadają substancje w stanie gazowym (najmniejsze uporządkowanie wewnętrzne)

Minerały ilaste - są to uwodnione krzemiany warstwowe o budowie krystalicznej, bardzo drobnoziarnistej, mającej zdolność tworzenia z wodą plastycznej masy. Materiały o uziarnieniu < 2um.

Skalenie - minerały- glinokrzemiany przestrzenne potasu sodu i wapnia. Tworzą one kryształy mieszane, w których wzajemnemu podstawieniu ulega jedna lub dwie pary jonów. albit t.top. 1118 , ortoklaz t.top. 1170 (topi się nieregularnie) ,anortyt t.top. 1550. Skaleń potasowy - lepsza przeświecalnośc, wieksza wytrzymałość mech. , lepsza odpornośc termiczna.

Stan szklisty- stan, w którym materia nie posiada uporządkowania dalekiego zasięgu. Sposób rozmieszczenia podstawowych elementów sieci przestrzennej szkła przypomina rozmieszczenie molekuł w cieczy, lub nawet gazie.

Węglowodory - Alkany - węglowodory nasycone - wszystkie wiązania pomiędzy atomami węgla są pojedyncze. Wzór ogólny: CnH2n+2(metan, etan…)

- Cykloalkany - związki pierścieniowe z pojedynczymi wiązaniami (cyklopropan, cyklobutan).

- Alkeny, dieny - w cząsteczce występuje jdeno wiązanie podwójne pomiędzy atomami węgla (w przypadku dienów - 2 wiązania podwójne). Wzór ogólny: CnH2n(CnH2n-2) (eten, propen).

- Alkiny - występuje jedno wiązanie potrójne więc są nienasycone. Wzór ogólny CnH2n-2 (etyn, propyn)

- Aromatyczne - związki cykliczne ze sprzężonym układem wiązań podwójnych (ułożonych naprzemiennie). Najważniejszym związkiem aromatycznym jest benzen. Benzen, toluen i ksylen to typowe rozpuszczalniki.

- Fenole - posiadają grupę hydroksylową (jedną lub kilka) związaną z węglem zawartym w pierścieniu aromatycznym (np. benzenowym). Wzór ogólny Ar-OH.

Tworzywa sztuczne- materiały, w których głownym składnikiem są związki wielocząsteczkowe (polimery), syntetyczne lub pochodzenia naturalnego oraz inne składniki(np. wypełniacze, plastyfikatory, zmiękczacze), które nadają im korzystne właściwości użytkowe

---