Psychologia różnic indywidualnych - wykłady

2008/2009

WY1 - 7 X 2008

Zagadnienia wstępne i historia badań

Psychologia różnic indywidualnych - dział psychologii ogólnej, zajmujący się indywidualną zmiennością procesów i cech psychicznych. Poszukuje odpowiedzi na pytania o to, w jakim stopniu ludzie są do siebie podobni oraz czym różnią się w myśleniu, procesach emocjonalnych i zachowaniu.

Różnice indywidualne - swoiste, niepowtarzalne cechy człowieka.

Główne założenia psychologii różnic indywidualnych:

1. Ludzie różnią się w zakresie cech psychicznych.

2. Możliwy jest pomiar i badanie tych cech.

3. Różnice indywidualne są użyteczne w wyjaśnianiu i przewidywaniu zachowania i dokonań.

Podręczniki:

∙ Bolesław Hornowski, Psychologia różnic indywidualnych: wybrane zagadnienia (1985)

∙ Jan Strelau, Psychologia różnic indywidualnych

Podobne ujęcie w obu podręcznikach, niewiele o historii badań, geneza różnic indywidualnych, u Strelaua nacisk na konsekwencje społeczne.

Kategorie opisu różnic indywidualnych:

1. Typ - dominująca dyspozycja psychiczna, lub psychofizyczna, na podstawie której daje się odróżnić od siebie grupy ludzi.

2. Cecha (wymiar) - dyspozycja pozwalająca uporządkować ludzi pod względem (nasilenia) jej posiadania lub braku.

3. Styl - różnica w sposobie, w jaki człowiek wykorzystuje swoje zdolności.

Ad. 1

XVII w. Linneusz, Systema - klasyfikacja nazw zwierząt (po łacinie).

Koncepcje typu w psychologii różnic indywidualnych:

1. Koncepcja biegunowa - podział na typy ekstremalne, skrajne, np. introwertyk / ekstrawertyk.

2. Koncepcja szufladkowa - podział uwzględniający odrębne konfiguracje cech, np. choleryk, melancholik, flegmatyk, sangwinik.

3. Koncepcja modalna - podział uwzględniający zmiany w nasileniu cech, np. introwersja - ambiwersja - ekstrawersja.

4. Koncepcja wymiarowa - podział uwzględniający kombinacje wymiarów.

Sangwinik

Flegmatyk

Choleryk

Melancholik

Zrównoważenie emocjonalne

Neurotyczność

Introwersja

Ekstrawersja

---