Wywiad psychologiczny

• Wywiad psychologiczny należy do podstawowych metod diagnostycznych w psychologii.

• Wywiad był bardzo szeroko wykorzystywany przez Z. FREUDA i psychoanalityków.

• A.ADLER wykorzystywał wywiad do badania trudności wychowawczych u dzieci.

• Dla J. PIAGETA wywiad stanowił istotny składnik metody klinicznej i kazuistycznej.

• WYWIAD PSYCHOLOGICZNY jest to rozmowa prowadzona w określonym celu, w której uczestniczą dwie osoby: prowadzący wywiad i rozmówca.

• Jest to rozmowa kierowana.

• Każdy wywiad posiada CEL (różny w zależności od rodzaju wywiadu).

• Wywiad psychologiczny ma na celu poznanie psychicznych problemów rozmówcy, poznanie cech osobowości i umysłu rozmówcy.

• Informacje dotyczące przeszłości pozwalają na odtworzenie historii życia klienta. Z kolei - poznanie historii życia ułatwia zrozumienie genezy powstania różnych cech bądź zaburzeń osobowości /zachowania.

• Informacje dotyczące teraźniejszości mają na celu poznanie aktualnych warunków środowiskowych rozmówcy.

- Stawianie pytań bezpośrednich i pośrednich oraz dokonywanie interpretacji odpowiedzi w kategoriach psychologicznych wymaga posiadania dużych umiejętności zawodowych psychologa.

• ZALETY WYWIADU:

• - Możliwość szybkiego i bezpośredniego poznania rozmówcy i zebrania potrzebnych informacji;

• - Możliwość poznania minionych faktów i przeżyć rozmówcy; możliwość odtworzenia jego historii życia;

• - Możliwość bezpośredniego kontaktu psychicznego z rozmówcą;

• - Możliwość dokonywania obserwacji zachowania;

• - Możliwość wywołania pożądanych reakcji u rozmówcy, zarówno werbalnych jak i niewerbalnych.

• WADY WYWIADU:

• Zahamowania rozmówcy - spowodowane najczęściej nieumiejętnością prowadzenia wywiadu;

• Podawanie fałszywych danych, odgrywanie różnych ról, przedstawianie się w korzystnym - niekorzystnym świetle;

• Subiektywizm zarówno ze strony prowadzącego wywiad jak również subiektywizm w ocenie faktów przez klienta.

• RODZAJE WYWIADÓW PSYCHOLOGICZNYCH

• W zależności od tego czy rozmówca uświadamia sobie, że jest przedmiotem badania, wyróżnia się:

• - wywiad jawny ( wie jaki jest cel),

• - wywiad ukryty.

• RODZAJE WYWIADÓW

• Uwzględniając sposób formułowania pytań, wyróżnia się:

• - 1. wywiad nieskategoryzowany,

• - 2. wywiad skategoryzowany.

• Ad.1) Sposób i forma pytań i odpowiedzi swobodna.

• Ad.2) Rozmówca odpowiada twierdząco lub przecząco, lub wybiera jedną z alternatyw.

• Przyjmując za kryterium podziału osobę rozmówcy, wyróżniamy wywiad z daną osobą i wywiad o danej osobie, który prowadzimy z osobami trzecimi.

• Biorąc pod uwagę miejsce wywiadu, można wyróżnić wywiad w warunkach sztucznych (gabinet, szpital) i naturalnych (szkoła, wywiad środowiskowy)

• Ze względu na cel, można wyróżnić wywiad diagnostyczny i terapeutyczny (inaczej korekcyjny).

• TECHNIKI WYWIADU

• Przygotować zakres treściowy wywiadu.

• Ułożyć plan wywiadu oraz listę pytań.

• Stworzyć właściwe warunki zewnętrzne - nastrój do swobodnej rozmowy.

• Nawiązać kontakt psychiczny z badanym - okazując gotowość do słuchania.

• Umieć wsłuchiwać się w problemy badanego.

• Objaśnić cel rozmowy.

• Formę pytań i sposób wysławiania się dostosować do poziomu badanego.

• Mówić jasno i prosto, zrozumiale.

• Wykazywać cierpliwość i takt.

• Nie zawstydzać badanego, nie ironizować, nie moralizować. Nie upokarzać. Nie wzbudzać obaw i niepokoju.

• Zachęcać do szczerych i bogatych wypowiedzi.

• Utwierdzać badanego, że ma się zrozumienie dla jego problemów.

• Obserwacja podczas wywiadu

• określana jest jako obserwacja kliniczna i jej przedmiotem jest wygląd fizyczny, twarz, oczy, ubiór, zachowanie, brzmienie głosu, sposób mówienia, intonacja, tempo mówienia, wady wymowy, trudności w doborze słów, sens mówienia itp..

• WYWIAD KLINICZNY

• ma miejsce w procesie diagnozy zaburzeń zachowania, zaburzeń osobowości, zaburzeń psychicznych i dotyczy:

• - okoliczności w jakich pojawiły się po raz pierwszy;

• - okoliczności w jakich nasilają się;

• -zmian w obrazie zaburzeń;

• - aktualnej sytuacji chorego oraz jego przeszłości

• Rzetelność informacji

• To co pacjent mówi o swoich dolegliwościach, sposobie przeżywania itp., należy traktować jako informacje prawdziwe, chociażby wydawały się nieprawdziwe!

• Jest to subiektywna prawda pacjenta - tak spostrzegał i tak przeżywał!

• W ocenie uzyskanych informacji kierujemy się zasadą pełnego zaufania do treści relacji pacjenta i zasadą nieufności czy opisywane fakty i okoliczności były rzeczywiste.

• W czasie spotkania, którego celem jest diagnoza, psycholog powinien być raczej bierny i pozostawić inicjatywę pacjentowi, pobudzając go do udzielania informacji. Bierność umożliwia dostrzeżenie specyfiki zaburzeń, ułatwia obserwację. Ta ”uczestnicząca obserwacja” jest podstawą badania.

• Błędy badającego

• - wybiórcza percepcja zgodna ze schematami poznawczymi badającego;

• - powstawanie negatywnych odczuć wobec pacjenta, jak złość, rozdrażnienie, współczucie;

• - przekazywanie inicjatywy rozmowy pacjentowi (opóźnia proces diagnozy).

• W psychologii istnieje pojęcie empatii - współodczuwania - dość niejasna konstrukcja teoretyczna, odwołująca się do zjawiska syntonii, współbrzmienia emocjonalnego.

• Pojawianie się takich szczególnych odczuć, myśli, wrażenia syntonii - lub jego braku -stanowią źródło informacji