Stany związane z działaniem wysokiej temperatury na organizm człowieka
Organizm ludzki obniża swoją temperaturę głównie przez:
- przekrwienie skóry (gorąca krew przemieszcza się płytko pod skórę i w ten sposób nasila się
wymiana ciepła z otoczeniem),
- parowanie wydzielanego potu.
Wszelkie zaburzenia w termoregulacji spowodowane są niemożnością oddawania ciepła ze względu na zbyt wysoką temperaturę otoczenia, bądź też, gdy wysycenie powietrza parą wodną sięga 100% i niemożliwe staje się parowanie potu (np. w tropiku). Dodatkowym niekorzystnym czynnikiem jest wysiłek fizyczny wzmagający wytwarzanie ciepła. W wyniku przegrzania organizmu może dojść do:
A. Porażenia cieplnego.
B. Porażenia słonecznego.
Co to jest porażenie cieplne?
- występuje podczas upału, gdy organizm na skutek dużego obciążenia np. wysiłku fizycznego, traci dużą ilość płynu (sportowiec, pracownik fizyczny). Utrata wody z potem sięga około 0,5 litra na godzinę. Stan ten jest następstwem odwodnienia.
Jakie są objawy?
Początkowo pojawia się zaczerwienienie skóry, obfite poty, osłabienie, pragnienie, zawroty głowy i mroczki przed oczami. Przy nasileniu objawów pojawiają się zaburzenia krążenia, gdyż duża ilość utraconej wody powoduje, że maleje również ilość krwi wypełniającej naczynia. Organizm przystosowuje się do tej sytuacji poprzez centralizację krążenia. Polega to na zachowaniu prawidłowego ukrwienia narządów wewnętrznych (serce, mózg, nerki) kosztem ukrwienia skóry. Staje się ona blada, zimna, pojawia się uczucie marznięcia z dreszczami. Zimny pot i słabe, szybkie tętno świadczą o wstrząsie.
Jak postępować?
1. Przenieść porażonego z gorącego otoczenia do cienia.
2. Ułożyć w pozycji przeciwwstrząsowej ( kończyny unieść do góry), jeżeli chory jest nieprzytomny należy go ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.
3. Podać do picia słoną wodę ( 1 łyżeczka na 1 litr wody).
4. Przy utracie świadomości kontrolować oddech i akcję serca.
5. Nie wolno wkrótce po incydencie podejmować kolejnego wysiłku fizycznego.
Co to jest porażenie słoneczne?
Występuje przy podrażnieniu opon mózgowych i mózgu przez działanie promieniowania UV. Przyczyną jest zazwyczaj wystawianie na działanie słońca odkrytej głowy i karku. Szczególnie narażeni są łysi i dzieci. Małe dziecko ma bardzo cienkie kości czaszki nie wszędzie zarośnięte, a więc promienie słoneczne działają bezpośrednio na mózg. Pamiętaj, aby dziecku nakładać czapeczkę.
Jakie są objawy?
1. Gorąca, czerwona twarz.
2. Zimna, blada skóra na ciele
3. Objawy neurologiczne: chory jest niespokojny, występują zaburzenia orientacji, wymioty, sztywność karku ( niemożność dotknięcia brodą klatki piersiowej), utrata przytomności
4. U małych dzieci do rozpoznania porażenia słonecznego wystarczy wystąpienie wysokiej gorączki po dłuższym przebywaniu na słońcu.
Jak postępować?
1. Przenieść chorego do chłodnego, zacienionego miejsca.
2. Ułożyć w pozycji siedzącej pod kątem 30 stopni, należy pamiętać, aby głowa była uniesiona, jeśli ratowany jest nieprzytomny należy ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej.
3. Ochładzać ciało za pomocą zimnych okładów i wachlowania.
4. Kontrolować oddychanie i akcję serca.