Stosunki międzynarodowe

• Jedna z podstawowych sfer aktywności jednostek i zbiorowości oraz instytucji w świecie

• Dziedzina wiedzy i dyscyplina akademicka wywodząca się z nauk społecznych

• Przedmiotem badań tej nauki są relacje/stosunki społeczne pomiędzy różnymi podmiotami między/ponad granicami państw

Uczestnicy, aktorzy

• Wszystkie podmioty, które biorą udział w tworzeniu relacji międzynarodowych

• Podmioty państwowe

• Podmioty pozapaństwowe

Oddziaływania (1)

• Podstawą dla zaistnienia stosunków międzynarodowych są oddziaływania, zachodzące pomiędzy poszczególnymi podmiotami, zwanymi społecznością międzynarodową

• Społeczność międzynarodowa to wszyscy uczestnicy stosunków międzynarodowych, którzy tworzą luźno zespoloną całość

• Oddziaływania zachodzą w ramach realizacji potrzeb (pierwotnych i wtórnych) poszczególnych uczestników

Oddziaływania (2)

• Oddziaływania zachodzą w środowisku międzynarodowym

• Środowisko międzynarodowe: elementy statyczne (struktury) oraz dynamiczne (zjawiska, tendencje, procesy), które wzajemnie się przenikają, tworząc nową jakość

Uwarunkowania (1)

• Zbiór czynników wpływających na kształt i strukturę oddziaływań międzynarodowych

• Mają charakter:

• Wewnętrzny (właściwy dla poszczególnych podmiotów)

• Zewnętrzny (charakterystyczne dla środowiska międzynarodowego)

• Dość łatwo je zidentyfikować, trudno natomiast ocenić ich wpływ na konkretne oddziaływania

Uwarunkowania (2)

• Rodzaje czynników/uwarunkowań:

• Geopolityczne

• Militarne

• Demograficzne

• Ideologiczne/ doktrynalne

• Religijne

• Etyczne

• Osobowościowe

Procesy

• Procesy międzynarodowe to: interesy uczestników, aktywność, oddziaływania, uwarunkowania i struktury

• Procesy o szczególnym znaczeniu:

• Instytucjonalizacja

• Globalizacja

Główne dziedziny SM, to stosunki:

• Polityczne

• Gospodarcze

• Społeczne

• Kulturalne

Stosunki międzynarodowe jako dziedzina badawcza

• Nauka o stosunkach międzynarodowych - trzy aspekty:

• Poznawczy - opisanie i wyjaśnianie rzeczywistości międzynarodowej (narzędzia metodologiczne i teoretyczne oraz język)

• Dydaktyczny - rozwój dyscypliny akademickiej

• Doradztwo - eksperci, komentatorzy i publicyści (przekazywanie wiedzy i doświadczenia politykom oraz opinii publicznej)

Nauka o SM w praktyce

• Geneza i narodziny - różne koncepcje

• Tukidydes „Wojna Peloponeska” (V w. p.n.e.)

• Paweł Włodkowic „O wojnie sprawiedliwej” - średniowiecze

• Odrodzenie - T. Hobbes, N. Machiavelli, H. Grocjusz

• Historia polityczna i ekonomia polityczna XIX w. - A. Smith, K. Marks

• Pierwsza w pełni międzynarodowa praca „The Twenty Year's Crisis 1919-1939. An Intro. to the Study of Intl. Rel.” - E.H. Carr 1939

SM po II wojnie światowej - rozkwit nauki

• Nowy impuls dla rozwoju nauki o SM „Politics Among Nations” H. Morgenthau 1948 (początek realizmu)

• Lata 50-60 eksplozja szkół i nurtów w SM

• Różnice w rozwoju nauki o SM w:

• Krajach komunistycznych

• Krajach zachodnich

Autonomizacja wiedzy o stosunkach międzynarodowych

Pierwsze szkoły - politologia i ISM:

• 1795 - Akademia Nauk Moralnych i Politycznych w Paryżu

• 1871 - Wolna Szkoła Nauk Politycznych w Paryżu

• 1880 - Szkoła Nauk Politycznych na Univ. Columbia

• 1900 - Uniwersytet Visconsin - wykład „polityka m-nar.”

• 1895 - Londyńska Szkoła Gospodarki i Nauk Polit.

• 1912 - katedra politologii na Oxford Univ.

Pierwsze szkoły na ziemiach polskich - politologia i ISM:

• 1902 - Szkoła Nauk Politycznych, Uniw. im. Jana Kazimierza we Lwowie

• 1911 - Szkoła Nauk Politycznych, Uniw. Jagielloński w Krakowie

• 1915 - Samodzielna Szkoła Nauk Polit. w Warszawie

Polska - konieczność kształcenia kadr dyplomatycznych i konsularnych po 1918 r.

• 1930 - Wydział Prawa Uniw. Jana Kazimierza - Studium Dyplomatyczne / Lwów

• 1918 - Wydział Polityczny Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie - 1938 przemianowanie na Akademię Nauk Politycznych

• 1950 - likwidacja Akademii i powołanie Szkoły Głównej Służby Zagranicznej

od 1966 na polskich uczelniach tworzenie wydziałów i instytutów nauk politycznych

Historia ISM:

• Instytut Stosunków Międzynarodowych (ISM) rozpoczął działalność 1 października 1976 r. w ramach utworzonego rok wcześniej WDiNP

• Od 1981 r. Instytut prowadził politologiczną specjalizację "stosunki międzynarodowe" dla studentów dwóch ostatnich lat studiów

• W 1991 r. ISM otworzył samodzielny kierunek studiów