II. CELE EDUKACYJNE

1. Cele ogólne kształcenia i wychowania

Zgodnie z założeniami podstawy programowej, nauka języka polskiego w gimnazjum powinna zapewnić każdemu uczniowi wszechstronny rozwój osobowości zgodnie z jego możliwościami i potrzebami, wyposażyć go w wiedzę o człowieku i świecie, a także pomóc w osiągnięciu takiej sprawności językowej, by mógł swobodnie pobierać, przyswajać, rozumieć i tworzyć informacje konieczne do pełnego egzystowania w społeczeństwie. Ponadto na języku polskim uczeń powinien wdrożyć się do samodzielnego kształcenia się.

Cele poznawcze i kształcące - uczeń powinien:/W sferze poznawczej i kształcącej uczeń powinien:

• osiągnąć dojrzałość intelektualną, emocjonalną i moralną potrzebną do kontynuowania nauki na wyższym poziomie edukacyjnym;

• zdobyć wiedzę i umiejętności pozwalające na jak najpełniejsze uczestnictwo w kulturze, w tym poznać wybrane, dawne i współczesne, dzieła literackie i inne teksty kultury regionalnej, narodowej i powszechnej;

• wykształcić zainteresowania czytelnicze;

• wykształcić sprawność językową jako nadawca i odbiorca tekstów, która umożliwi mu porozumiewanie się z ludźmi w różnych sytuacjach i pozwoli na uczestnictwo w kulturze;

• nauczyć się świadomie, poprawnie i refleksyjnie posługiwać się językiem;

• nabyć umiejętność samokształcenia - planowania i organizowania własnej nauki.

Cele wychowawcze - uczeń powinien:/W sferze wychowawczej uczeń powinien:

• poznać i zrozumieć samego siebie;

• nauczyć się kształtować swój charakter - wolę, wyobraźnię, uczucia wyższe;

• zbudować własny system wartości;

• nauczyć się przyjmować odpowiedzialność za własne czyny;

• nauczyć się rozumieć i szanować innych, zwłaszcza słabszych, wymagających pomocy i wsparcia;

• wykształcić umiejętność empatii;

• nauczyć się budować więzi i właściwe relacje międzyludzkie;

• nauczyć się szanować przyrodę;

• nauczyć się cenić i szanować wartości świata kultury, a także przyjmować odpowiedzialność za wspólne dziedzictwo kulturowe.

2. Cele szczegółowe nauczania języka polskiego w gimnazjum

Nadrzędnym celem edukacji szkolnej jest wykształcenie sprawnego użytkownika języka, gdyż to właśnie gwarantuje człowiekowi możliwość orientacji w świecie i staje się podstawą i narzędziem jego rozwoju.

Człowiek sprawny językowo to ktoś, kto zaspokaja bez kłopotu swoje potrzeby odbiorcze, a więc odbiera, rozumie i wykorzystuje dla własnych celów różne teksty - słyszane i czytane; oraz nadawcze, to znaczy tworzy i przekazuje teksty zgodnie ze swoją intencją i potrzebą. Ponieważ poziom sprawności językowej jest ściśle związany z poziomem rozwoju i charakterem języka osobniczego, celem edukacji szkolnej jest doprowadzenie do sytuacji, w której wszyscy uczniowie będą posługiwać się kodem rozwiniętym.

1. Odbiór tekstów kultury, w tym szczególnie tekstów literackich

1. Słuchanie

• Uważne i wnikliwe słuchanie z nastawieniem na nadawcę

• Rozpoznawanie intencji nadawcy

• Słuchanie ze świadomością możliwości manipulacji językowej

• Słuchanie funkcjonalne (np. dla wychwycenia określonych informacji)

• Słuchanie w funkcji estetycznej

2. Czytanie

• Kształcenie właściwej techniki czytania cichego - eliminacja ruchów wstecznych i artykulacyjnych

• Kształcenie szybkiego tempa czytania cichego

• Kształcenie właściwej techniki czytania głośnego - zachowanie właściwej artykulacji, linii melodycznej itp.

• Interpretacja głosowa tekstu literackiego i własnego

• Czytanie ze zrozumieniem tekstów literackich, informacyjnych, popularnonaukowych, użytkowych na każdym poziomie (wyrazu, zdania, akapitu, większych jednostek organizacyjnych) - kształtowanie nawyku czytania

• Odczytywanie idei tekstów

• Rozróżnianie rodzajów i gatunków czytanych tekstów

• Wykorzystywanie do zrozumienia tekstów wiedzy teoretycznoliterackiej

• Rozpoznawanie wartości uniwersalnych wpisanych w teksty literackie

• Odnajdowanie związków pomiędzy tekstami

• Próby umiejscawiania tekstu literackiego w konkretnej epoce - dostrzeganie związku między tekstem a epoką, w której powstał

3. Odbiór innych tekstów kultury

• Znajomość i rozumienie podstawowych wyróżników kodów charakterystycznych dla różnych dziedzin sztuki (malarstwa, rzeźby, architektury, muzyki, teatru, filmu itp.)

• Wykorzystanie wiedzy o podstawowych wyróżnikach kodów charakterystycznych dla różnych dziedzin sztuki (malarstwa, rzeźby, architektury, muzyki, teatru, filmu itp.) do interpretacji tych dzieł

• Uczestnictwo w różnego rodzaju wydarzeniach kulturalnych umożliwiających kontakt ze sztuką - kształtowanie nawyku obcowania ze sztuką

• Wyrażanie własnych opinii i próby oceny dzieł sztuki

• Umiejscawianie dzieła sztuki w konkretnej epoce - dostrzeganie cech typowych dla epoki i indywidualnych

• Dostrzeganie zjawiska korespondencji sztuk

2. Umiejętności nadawcze - wypowiadanie się w mowie i piśmie

1. Mówienie

• Kształcenie techniki poprawnego mówienia - poprawnej wymowy, dykcji

• Kształcenie umiejętności budowania wypowiedzi zgodnie z zamierzoną intencją i ze świadomością celowego wyboru środków językowych

• Kształcenie umiejętności nawiązywania i podtrzymywania kontaktu w różnych sytuacjach z zachowaniem norm kultury

• Przygotowywanie samodzielnych wypowiedzi z wykorzystaniem środków retorycznych (np. krótkich mów okolicznościowych - życzeń, podziękowań; referowanie zagadnienia)

• Kształcenie umiejętności dyskutowania

• Dostrzeganie pozajęzykowych środków wyrazu, wykorzystywanie ich w wypowiedziach własnych

• Uwrażliwianie na zjawisko manipulacji językowej

• Budowanie świadomości różnic między językiem mówionym a pisanym

2. Pisanie

• Wdrażanie do stosowania zasad kaligrafii

• Kształcenie nawyku pisania ortograficznego

• Kształcenie nawyku korzystania ze słowników

• Znajomość budowy wypowiedzi pisemnych przewidzianych jako obowiązkowe przez program nauczania

• Kształcenie umiejętności budowania spójnych, dobrze skonstruowanych tekstów (formy przewidziane przez program nauczania)

• Kształcenie dbałości o poprawność językową budowanych tekstów (w zakresie słownictwa i składni)

• Kształcenie dbałości o poprawność i oryginalność stylistyczną budowanych tekstów

3. Świadome posługiwanie się językiem ojczystym

• Poszerzanie słownictwa ucznia (bogacenie słownictwa związanego z człowiekiem, jego życiem psychicznym i duchowym, życiem w bliskim i dalszym środowisku itp.)

• Wyrównywanie różnic wynikających z niejednolitego tempa rozwoju mowy i myślenia między uczniami

• Wdrażanie uczniów do posługiwania się kodem rozwiniętym

• Wdrażanie do świadomego i refleksyjnego posługiwania się językiem ojczystym

• Wdrażanie do wykorzystywania wiedzy o języku do budowania tekstów własnych i odbioru tekstów cudzych

• Uwrażliwianie na poprawność językową własną i cudzą

• Budowanie świadomości, że posługiwanie się poprawnym i rozwiniętym językiem jest warunkiem dobrego funkcjonowania w świecie

4. Samokształcenie

• Racjonalne planowanie pracy umysłowej

• Dobór właściwych technik uczenia się

• Korzystanie z różnorodnych źródeł informacji, samodzielne poszukiwanie tych źródeł

• Umiejętność oceny własnej wiedzy jako środek do budowania poczucia wartości i podstawa planowania nauki

• Budowanie zamiłowania do wiedzy

1