Listerioza

(listerwsis ovum)

choroba o przebiegu posocznicowym, nerwowym lub poronnym

Występowanie.

powszechnie u kilkudziesięciu gatunków zwierząt i u człowieka.

Etiologia.

• Listeria monocytogenes

• małą pałeczką Gram (+),

• rzęski,

• brak otoczek i zarodników.

• agar zwykłym → małe kolonie, (podobnych do kolonii włoskowca różycy)

• warunkowo chorobotwórcza.

• po uzjadliwieniu zarazka → chorobą zaraźliwą.

• bardzo oporny na wpływ środowiska (długo utrzymuje się przy życiu w ziemi, ściółce i paszy)

Wrota:

per os lub aerogennie

Epizootiologia:

• szczególne powinowactwo do tkanki nerwowej.

• infekcja z zewnątrz, lub uaktywnienie autoinfekcji.

• zachorowalność wynosi między 0,5—5%, (do 20% )

• z reguły konieczne są dodatkowe czynniki usposabiające obniżające odporność naturalną zwierzęcia, (gastroenteritis

na tle żywieniowym, parazytozy p.pok., bledy żywieniowe, zoohigiena)

• w przypadku zarażenia L. monocytogenes uzjadliwioną w wyniku pasaży przez zwierzęta wrażliwe → możliwość rozwoju choroby u osobników o dobrej kondycji.

• w stadzie: na ogół najpierw zachorowują osobniki kondycyjnie najsłabsze. Potem chorują jednakże również zwierzęta o dobrej kondycji

• Znacznie częściej chorują osobniki młode niż zwierzęta starsze

• choroba najczęściej występuje w miesiącach wczesnej wiosny rzadko latem

• wyczerpanie organizmu po okresie zimy,

• brak bogatej w witaminy świeżej paszy oraz

• podawanie kiszonek, w których często bytują listerie..

Patogeneza

infekcja z zewnątrz → chłonka krew i nerwy → młode - posocznica

→ dorosłe - narządy wewnętrzne u Ov gł. układ nerwowy

działanie chorobotwórcze związane jest z produkcją endotoksyny

Objawy:

postać: posocznicowa:

• dotyczy jagniąt kilkutygodniowych i z reguły kończy się śmiercią

• utratą apetytu, osowiałością, podwyższeniem wewnętrznej ciepłoty ciała oraz znacznym osłabieniem

postać nerwowa (może rozwijać sie z postaci posocznicowej)

• w początkowym stadium cechuje się w/w objawami

• dodatkowo zgrzytanie zębami, porażeniem jednej z małżowin usznych, zwisanie żuchwy, wypadanie języka

• objawy z OUN :obniżenie reaktywności, trudności w koordynacji ruchów ruchy maneżowe oraz parcie na przeszkody, drgawki oraz porażenie w obrębie mięśni głowy (porażenie m. facialis) i szyi.

• ruchy wiosłujące, głowa jest często odrzucona do tyłu lub w bok.

• po 3—5 dniach zwierzęta nie są w stanie utrzymać się w pozycji stojącej → leżą i wykonują bezwładne ruchy kończynami

• śmiertelność jest prawie stuprocentowa.

postać poronna:

zakażenia macicy → poronienie, zatrzymania łożyska, zapalenie wymienia.

A.P.:

• brak wyraźnie zaznaczonych zmian

• zapalenie spojówek, (w postaci nerwowej obustronne, krwotoczne)

• nieżytowe zapalenie płuc i dróg oddechowych,

• płyn wysiękowy w worku osierdziowym,

• wyboroczyny pod nasierdziem,

• zwyrodnienie mięśnia sercowego i wątroby

• przekrwienia naczyń mózgu.

H.P.:

• okołonaczyniowe nacieki głównie monocytów

• ogniska ropne w mózgu, móżdżku i rdzeniu kręgowym.

Rozpoznawanie.

Objawy kliniczne postaci nerwowej, obustronne krwotoczne zapalenie spojówek.

w innych postaciach badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne:

• badanie serologiczne: odczyn aglutynacji - (+) przy mianie 1:80

• badanie bakteriologiczne: preparaty bezpośrednie z mózgu i narządów wewnętrznych.

• materiał do badań: narządy wewnętrzne, błony płodowe.

Rozpoznaniu różnicowe:

ch. bornaską, wściekliznę, enterotoksemię oraz zapalenie wymienia i poronienia o innej etiologii.

Zwalczanie:

• początkowe stadium choroby - penicylina lub oksytetracykliną w dużych dawkach.

• w późniejszym okresie zabiegi lecznicze są nieskuteczne → należy dokonać uboju z konieczności.

• dokładne oczyszczenie i dezynfekcja owczarni - 3% ług sodowy lub 2°/o formalinę.

Profilaktyka:

• właściwe żywienie matek i jagniąt (witaminy i sole mineralne) , zoohigiena.

• unikać jednostronnego podawania kiszonek w okresie zimy. Na zmianę z nimi należy podawać buraki pastewne, siano oraz dodatki mineralno-witaminowe.

• deratyzacja - gryzonie są nosicielami

Piśmiennictwo:

1. Cąkała S.: „Choroby owiec” Warszawa 1975,

2. Wachnik Z. „Zarys chorób zakażnych zwierząt”

2

- Listerioza owiec -