24. Tło społeczno- polityczne kształtowania się filozofii św. Augustyna:

• epoka upadku imperium rzymskiego, chrześcijanie prześladowani

• chrześcijaństwu udało się tam, gdzie doznały porażki filozofie późnego świata antycznego, ponieważ wysunęło nowy i potężny ideał wspólnoty, przywołujący ludzi do świadomego uczestnictwa

• myśl wczesnochrześcijańska nawiązywała do stoicyzmu, ale czerpała jednocześnie z innych, zwłaszcza żydowskich, źródeł

• myśl ta nie była filozofią, lecz ideologią rozwijającego się szybko ruchu masowego

• nowa problematyka- problematyka społeczności konstytuującej się wyłącznie na podstawie wspólnoty wyznawanych wartości

• później chrześcijanie przestali być niewielką sektą, oczekującą wśród prześladowań nadejścia lada dzień Królestwa Bożego

• zaczęła się instytucjonalizacja wiary w postaci coraz bardziej zorganizowanego Kościoła.

Kryteria zróżnicowania społecznego wg św. Augustyna:

• „dwie miłości powołały do życia dwa państwa: miłość własna, posunięta aż do pogardy Boga, powołała państwo ziemskie; miłość Boga zaś, posunięta aż do pogardzania sobą, powołała państwo niebieskie”

• ludzie dzielą się na tych, którzy żyją według ciała/człowieka i na tych, którzy żyją według ducha/Boga

• nie jest to podział między wierzących, a niewierzących

• gdzie kto jest, zależy od rodzaju wyznawanych wartości

• obywatele tych dwóch państw żyją i będą żyli pomieszani ze sobą aż do dnia Sądu Ostatecznego

• państwo ziemskie- niedoskonałe; oparte na konflikcie; św. Augustyn porównuje je do morza, gdzie ryba pożera rybę

• państwo Boże- panuje pokój; państwo szczęśliwe; doskonałe; równe; oparte na konsensie

• o przynależności człowieka do takiej, a nie innej wspólnoty decyduje to, w co ten człowiek wierzy i jak postępuje, nie zaś to, w jakich warunkach się znalazł.

• Pesymistyczna koncepcja człowieka św. Augustyna:

• u człowieka w miejscu socjalizacji jest dobra wola

• odpowiedzialność człowieka za to kim jest, jest całkowita- tylko on ma na to wpływ

• myślenie socjologiczne zanika

• wg św. Augustyna człowiek jakby nie chciał czegoś robić, to by tego nie robił

• nie ma żadnych okoliczności łagodzących- jest tylko człowiek i jego czyn

• kwestia teologiczna wypiera kwestię socjologiczną i psychologiczną

• wolna wola jest niesymetryczna- dysponuje mocą wybierania zła, a nie dysponuje mocą czynienia dobra

• niewolnictwo jest wynikiem grzechu.

• Różnica między teocentryzmem zamkniętym a otwartym:

• teocentryzm zamknięty:

• św. Augustyn

• interpretuje rzeczy w odniesieniu do boskości

• Bóg jest przyczyną lub celem tych zjawisk

• źródłem wiedzy jest wyłącznie Pismo Św.

• teocentryzm otwarty:

• św. Tomasz z Akwinu

• źródłem wiedzy są:

1. Pismo Św.

2. filozofia (rozum)

3. historia/ empiria.

• Przyczyny powstania państwa wg św. Augustyna i wg św. Tomasza z Akwinu:

• wg św. Augustyna:

• państwo ziemskie jest niezbędne aż do końca naszych dni

• człowiek musi zaspokajać swoje potrzeby materialne, mieć rodzinę i ojczyznę

• nie należy jednak wyrzekać się wartości wyższych i perspektywy wiecznego zbawienia

• ideał stosunków międzyludzkich i organicyzm są tylko pomiędzy wierzącymi w Chrystusa.

• wg św. Tomasza z Akwinu:

• ideał stosunków międzyludzkich i organicyzm możliwy jest ogólnie w społeczeństwie

• społeczeństwo okazuje się bytem zarówno mistycznym, ale i fizycznym

• teologia zaczyna mieszać się z polityką, ideał z rzeczywistością

• trzy rodzaje prawa:

1. prawo wieczyste

2. prawo naturalne- odzwierciedlenie prawa wieczystego w świecie i rozumie ludzkim

3. prawo ludzkie- konkretyzacja prawa naturalnego w zależności od okoliczności.

• prawo jest nieustającym rozkazem Boga, któremu podlega wszystko, cokolwiek istnieje

• każda społeczność ma swojego zwierzchnika i istnieje w niej hierarchia ( dla Tomasza hierarchia to synonim ładu)

• jednostka z natury jest niesamowystarczalna, więc człowiek z natury jest istotą społeczną

• najważniejszym celem państwa jest dążenie do dobra wspólnego (jedności społeczeństwa)

• najlepszym ustrojem jest monarchia; argumenty:

1. z Pisma Św.- Bóg jest jeden

2. z rozumu- rządy naturalne sprawuje jeden (jedno serce, jeden rozum)

3. z empirii- republika rzymska.

• rozważania na temat władzy, to rozważania o środkach prowadzących do dobra wspólnego

• król powinien powstać z wyboru ludu

• król powinien: troszczyć się o to, aby nie zabrakło następców; wprowadzić prawo; podtrzymywać zewnętrzne bezpieczeństwo.