3.11.2004 Wykład nr3 „kultura antyczna judaizm chrześcijaństwo”

XV/XVI wiek kontakty Etiopczyków i Portugalczyków.

Chrześcijaństwo w Etiopii stworzyło całkiem inną cywilizację.

Etiopski Kościół jest b stary, ma specyficzną liturgię, gdyż był izolowany

1. geograficznie-góry, PN Etiopia chrześcijańska, pd islamska.

2. kulturowo- bo islam

1. Zakonserwował b stare relikty religijności, beż reform takich jak w europie

2. Stanowi brakujące ogniwo między judaizmem a chrześcijaństwem np.; zachowali wymóg koszerności, oraz obrzezania w 8 dni po urodzeniu.

3. Jest to jednak kult chrzesc bo jest kult maryjny oraz Chrystus, ale są ślady judaizmu

Syria

Jedyny kraj na świecie ewangelizowany równocześnie w 2 językach,:

1. Greckim- św. Paweł i św. Barnaba (zach. Syria)

2. Aramejskim-(język Jezusa), Syria wsch i pn Mezopotamia

Mamy kościoły chrześcijańskie z dwóch pni

• Chrześcijaństwo z centrum w Antiochii- św Paweł, a potem dwóch biskupów, oraz

• Edessa- (dziś Shanliurfa pd Turcja) aramejsko języczne chrz. Księstwo Osroene

2 kanony starego testamentu

• Septuaginta - biblia po grecku

• Hebrajska wersja starego testamentu przełożona na aramejski. Interpretacja Starego Testamentu zgodnie z egzegeza żydowską, dla żydów nie ma żadnej nauki o Bogu, bo o nim nic się nie da powiedzieć oprócz tego, że jest. Nie lubią żadnych definicji wiary, dużo duchowości semickiej, tajemniczości, mistycyzmu. Nie lubili greckiej filozofii kt chce wszystko wyjaśniać

2 nazwy

• Christianoi- greckojęzyczni chrzesc

• Nacraje - aramejsko-jęz. Nazwa oznacza nazarejczyków i jest w DZ Apostolskich. ODRZUCALI TRADYCJĘ GRECKĄ NIEZNALI GREKI nawet przywódcy

Są poważne różnice, bo kiedy Persowie przybyli do Persji uznali ze to 2 odrębne religie.

CHRISTIANOI	NACRAJE
ANTIOCHIA	EDESSA
GREKA	ARAMEJSKI
SEPTUAGINTA	HEBRAJSKI-ARAMEJSKA WERSJA ST

Od samego początku dwie tendencje w chrześcijaństwie:

SPEKULATYWNA- proste prawdy wiary chcą rozłożyć na czynniki pierwsze, zdefiniować. Przez system filozoficzny powstaje teologia	Nie chcą łączyć prawd zaczerpniętych od żydów z filozofią grecką. Wolą zostać przy surowej prostej wierze. Podobni do faryzeuszy, nie chca wszystkiego tłumaczyć.
Np. symbol nicejsko-konstantynopolitański o konsubstanjonalizmie= Jezus i Bóg są z tej samej substancji( to od Arystotelesa), czy dogmat o transsubstancjacji wina w krew, kluczowy akt Eucharystii oparty o fil Arystotelesa. Pierwsi Chrześc nie mieli sakramentów, zostały one przejęte z religii misteryjnych. Misteriom= wtajemniczenie i ekskluzywne przekształcenie.

Kościoły orientalne to:

• Syryjskie

• Ormiańskie

• Koptyjskie (egipski, etiopski)

W Syrii mamy potężny opór przeciw hellenizacji, ulegną ale bardzo mało.

CHRZEŚCIJAŃSTWO

KATOLICYZM	KOŚCIOŁY GRECKIE	ORIENTALNE
Grecko- rzymski- wielkie wpływy 1517 rozłam na katolicyzm i protestantyzm	Rozłam na K rzymski i grecki w 1054. Dużo kultury greckiej	Rozłam między kościołem orientalnym a grecko-rzymskim jeszcze w Chalcedonie 451r. Mało z kultury greckiej. Uważali, że filozofia to jad greków. Głupi ten, kto łączy wiarę z 1000 pytań

Pytanie na jakim gruncie powstało chrześcijaństwo orientalne?

• Semicko- żydowskie + w Syrii wpływy gnostyckie, typ religijności z Persji, oddziała na całe chrześcijaństwo, św Augustyn i dualizm duszy i ciała.

• Chrześcijaństwo syryjskie cechuje się

1. mistycyzmem- niechęć do wyjaśniania

2. dogmaty się przeżywa a nie rozumie

3. przypowieści metafory itp.

Kult ascezy tu się pojawia- formy dręczenia ciała-ruch monastyczny= ruch religijny, który ma w centrum ascezę. Asceza ma wartość(wynika z dualizmu duszy i ciała z Gnozy), gdyż ciało upadla duszę, więc trzeba je męczyć, opanować.

W Grecji- człowiek to harmonia duszy i ciała, nie ma żadnej ascezy.

Święty Augustyn gnostyk i manichejczyk definiował człowieka jako duszę uwięzioną w ciele. Więc im większą robimy krzywdę ciału tym lepiej.

ENKRATYZM- radykalna wstrzemięźliwość w życiu codziennym, powstrzymywanie się od snu, odrzucenie stosunków seksualnych, alkoholu.

Do chrześcijaństwa orientalnego przenika pogląd gnostyczny.

Potem narodził się ruch pustelniczy, samookaleczenia.

Rodzaje ascezy

• stylicyzm- słupnicy, Szymon Słupnik, pierwszy

• dendryzm- życie na drzewie

• trawozercy- sama nazwa wskazuje, ich głównym menu była trawka

TO BYŁO DOBRE I PIĘKNE,

BACKGROUND CHRZEŚCIJAŃSTWA ORIENTALNEGO.

• Kult ascezy

• Mistycyzm

• Gnostyckie zasady

• Słabo rozwinięta hierarchia kościelna

• Semickość

JĘZYK ARAMEJSKI

(GREKA TO URZĘDOWY JĘZYK WSCHODNIEJ CZĘŚCI CESARSTWA RZYMSKIEGO, RZYMSKIEGO WSZYSTKICH ELIT INTELEKTUALNYCH W CAŁYM CESARSTWIE)

mamy też Gminę Jerozolimską- wybrali religie i poszli do Pelli na zachodni brzeg Jordanu, rozproszyli się i głosili prawdy po aramejsku i był to dobry jezyk bo wszyscy się nim posługiwali

Język aramejski to język Aramejczyków. W poł 2 tys lat pne wyodrębnili się i osiedlili w Syrii, Palestynie, Mezopotamii. Potem podbici przez Babilończyków, następnie przez Asyryjczyków (wyższe cywilizacje), ale język aramejski nadal się rozwijał.

W połowie VIII w pne Aramejski został jezykiem urzędowym w Asyrii, 500 r pne Persowie uznali aramejski za jedyny zrozumiały język.

323pne-30pne okres hellenistyczny

Syria, Palestyna, Mezopotamia-Żyzny półksiężyc- teren aramejskiego języka.

W czasach Jezusa hebrajski martwy, i sumeryjski też zanika, używa się aramejskiego, Jezus naucza w aramejskim.

Na początku dużo dialektów

1. palestyński- Jezus mówił w tym dialekcie, druga wersja Talmudu spisana w tym też.

2. babiloński- pierwsza wersja Talmudu

3. samarytański

4. nabatejski- potem pismo arabskie

5. mandejski- od Św, Jana chrzciciela

6. syriacki- W Edessie -Kościoły syryjskie się nim posługiwały

Ale wszyscy mogą się porozumieć , wszyscy żyjący w Żyznym Półksiężycu.

I wiek tendencja łatwego nawracania arabów na chrześcijaństwo, bo mówią po aramejsku (arabskie wspólnoty chrześcijańskie)

Aramejski mógł się stać językiem religii uniwersalnej, bo używali go ludzie różnych wyznań, systemów polit, nigdy nie zmonopolizowanych przez grekę etniczną. W tym języku zawierano traktaty, przymierza, tłumaczono księgi. Miał kosmopolityczny charakter.

Chrześcijaństwo rozwijało się w dwóch kierunkach

1. na zachód- działalność św Pawła

2. na wschód- nie wiele wiemy o tym procesie, chrześcijaństwo doszło aż do Chin i Mongolii-VI w, w do Indii w IV w, wszystko0 działo się w języku aramejskim, jako międzynarodowym.

1

---