Oligopol na rynku Polskim.
W nawiązaniu do tematyki przedmiotu mikroekonomia II. Chciałabym poruszyć kwestie konkurencji na rynku polskim. Obecnie bardzo dobrym przykładem konkurencji monopolistycznej jest rynek prezerwatyw w Polsce.
W poniższym opracowaniu przedstawię teoretyczne modele konkurencji w gospodarce. Dokładniej zostaną opisane modele czystej konkurencji, konkurencji monpoloistycznej, oligopolu, monopolu i monopolu pełnego. Bardziej dokładnie zostanie opracowany model konkurencji monopolistycznej a za przekład posłuży mi opis rynku prezerwatyw w Polsce.
Podstawy teoretyczne
Struktury rynkowe, rynkowe struktury, formy (modele) rynków pojedynczych produktów lub pokrewnych ich grup, kształtujące się w wyniku walki konkurencyjnej lub umowy producentów. Wyróżnia się cztery modele struktur rynkowych: czystą (doskonałą, wolną) konkurencję, konkurencję monopolistyczną, oligopol i monopol pełny. Różnią się one między sobą liczbą producentów występujących na danym rynku, sposobem kształtowania cen, charakterem produktów będących przedmiotem obrotu, formami konkurencji między producentami oraz stopniem swobody wejścia na rynek nowych producentów.
Model czystej konkurencji
Charakteryzuje się dużą liczbą niezależnych producentów, z których żaden indywidualnie nie ma wpływu na cenę, kształtującą się pod wpływem całkowitych wielkości popytu i podaży. Przedmiotem obrotu na takim rynku są produkty jednorodne (np. płody rolne), konkurencja ma charakter cenowy (dążenie do obniżki kosztów produkcji, pociągające za sobą obniżenie cen, eliminuje z rynku konkurentów produkujących zbyt drogo). Wejście nowych producentów na rynek doskonale konkurencyjny nie napotyka żadnych barier.
Model konkurencji monopolistycznej
Charakteryzuje się względnie dużą liczbą producentów wytwarzających produkty tego samego typu (np. meble, odzież, obuwie, biżuterię), ale posiadające swoiste, indywidualne cechy, co pozwala producentom odrębnie ustalać ceny swoich wyrobów, ale nie mogą one zbytnio odbiegać od cen podobnych produktów na rynku. Konkurencja ma głównie charakter niecelowy (jakość, opakowanie, reklama, promocja). Wejście na rynek jest trudniejsze niż w modelu konkurencji doskonałej, wymaga większego kapitału i nakładów na skuteczną reklamę i promocję dla pozyskania klientów.
Oligopol
W oligopolu liczba producentów nie przekracza kilkunastu. Produkty mogą mieć charakter jednorodny (np. surowce, materiały) lub różnorodny (np. sprzęt radiowo-telewizyjny, samochody, artykuły gospodarstwa domowego). Ceny dyktowane są przez największe z przedsiębiorstw oligopolu (przywódca cenowy) lub ustalane w wyniku umowy między producentami. Konkurencja o charakterze niecelowym polega na ciągłej poprawie jakości i nowoczesności produktów, ustalaniu dogodnych warunków sprzedaży i gwarancji, reklamie i promocji. Wejście na rynek oligopolistyczny jest trudne, z uwagi na bariery ekonomiczne (znaczny kapitał), technologiczne i prawne, ale możliwe.
Monopol pełny
W monopolu pełnym jeden producent wytwarzają zazwyczaj unikatowy produkt, kształtujący cenę rynkową zapewniającą mu wysoki zysk na drodze ograniczania podaży. Brak konkurencji, wejście innych producentów na rynek w pełni zmonopolizowany jest praktycznie niemożliwe.
Monopol
Forma rynku, na którym działa jeden sprzedawca przy nieograniczonej liczbie nabywców. Może przybierać formę związków producentów (kartel, trust, koncern) dających przewagę ekonomiczną nad konkurentami poprzez osiąganie wyższych zysków, dzięki korzystnemu kształtowaniu cen sprzedaży, jak i wobec możliwości narzucania niskich cen dostawcom.
Przesłanką istnienia monopolu może być posiadanie patentu, praw autorskich lub prawo wyłączności na sprzedaż danego produktu na danym rynku, co może być wzmocnione posiadaniem znaku firmowego o marce światowej. Państwo może inspirować konkurentów do zredukowania ujemnego działania monopolistów (prawo antymonopolowe), może również nakładać nadmierne opłaty działając jako monopolista. Monopole regulowane przez rząd czy monopole prywatne mogą stanowić barierę w rozwijaniu efektywnej konkurencji.
Aby zilustrować model konkurencji monopolistycznej przedstawię rynek prezerwatyw w Polsce.
60% sprzedawanych w Polsce prezerwatyw produkowanych jest przez polską firmę Unimil, następne pozycje na rynku zajmują Durex, (który produkowany jest przez amerykańską firmę SSL International) ma on 24% rynku, szwedzka firma RFSU posiadający 6% rynku a 11% rynku zajmują takie firmy jak Condom, Primores, Lifestyle i inne (azjatyckie, holenderskie..). W roku 2000 polscy konsumenci wydali na kondomy 88 mln złotych. Trwa ciągły wyścig. W jego czołówce są trzej gracze: Amerykański SSL International (producent kondomów Durex), szwedzki RFSU oraz polski Unimil. Były tematem dowcipów i złośliwych spostrzeżeń typu: trzeba ich nakładać dziesięć, bo tylko jedna na dziesięć jest nieuszkodzona. Niezbyt dobrze to świadczyło o jakości produktów ówczesnego monopolisty. Dziesięć lat temu Unimil produkował 7 mln prezerwatyw rocznie, dzisiaj jest to, 130 mln.
Firmy Unimil i Condomi są największymi producentami prezerwatyw w Europie. Ich roczna produkcja wynosi ok. 350-380 mln. Na rynkach światowych największym uznaniem wśród konsumentów na Ansell, właściciel marki Lifestyle (ponad 750 mln szt.) i SSL International produkuje on 1,2 mld prezerwatyw rocznie.
Według wartość sprzedaży prezerwatyw prym wiedzie SSl International w 2000r. ok. 40mln. zł. Unimil, który plasuje się na drugim miejscu wykazał 2000r. zysk w wysokości 3025tyś. zł. Szwedzki, RFSU jest trzeci w tej klasyfikacji. Unimil jako firma rodzima i działjąca na rynku polskim kilka lat i sprzedająca ugruntowaną w świadomości Polaków markę ma przewagę nad konkurencjom.
Konkurencyjność polskiej firmy przejawia się też w poziomie cenowym.
Ceny kondomów Unimila wahają się od 2zł do 8zł a ceny kondomów Durex do 5zł do 15zł.
Wysoka jakość idzie w parze z konkurencyjnością. Dlatego też nowoczesna linia produkcyjna zapewnia wysokiej jakości towar sprzedawany przez polską firmę.
Firma inwestuje w jakość i na unowocześnienie produkcji firma wyda ok. 3 mln całości zysków.
Unimil w dużej mierze pokonuje konkurencje opakowaniami ( poręczniejsze bardziej ekskluzywne).
Jako że firmy w monopolu konkurencyjnym mogą zdobywać klientów poprze reklamę przodujące na rynku polskim firmy prześcigają się w pomysłach na skuteczniejszą reklamą. Firma RFSU stosuje zmasowaną kampanie promocyjną .
Kampanii promocyjnych Unimilu pod hasłami "Unimil sobie życie" czy "Unimil
to bezpieczne założenie" zwiększyła sprzedaż średnio o 50 procent. Firma Durex postawiła na reklamę telewizyjną i prasową.
Unimil jest jedynym zakładem produkującym prezerwatywy na rynku polskim.
Co daje mu przewagę nad resztą uczestników rynku gdyż działa ona na własnym terenie i jest szerzej znana niż pozostałe marki.
Elżbieta Glapiak Artykuł ukazał się w czasopiśmie Profit 11/01 na stronie 40
www.student.e-tools.pl