4. System prawny Unii Europejskiej

1. Wspólnotowy porządek prawny. Powstał dzięki kompetencji na rzecz Wspólnot Europejskich dokonywanemu przez państwa członkowskie. Cechą prawa wspólnotowego jest:

• Pierwszeństwo w stosunku do prawa krajowego, oznacza to, że normy tego prawa zajmują najwyższą pozycję wśród wszystkich norm obowiązujących w wewnętrznych porządku państwa Wspólnot, zarówno pierwotne jak i wtórne

• Bezpośrednie stosowanie prawa wspólnotowego w państwach członkowskich oznacza, że normą prawa wspólnotowego uzyskuje automatycznie status prawa pozytywnego w porządku wewnętrznym państwa. Przez sędziów krajowych ma być stosowane jako prawo wspólnotowe. Dotyczy to zarówno prawa pierwotnego, jak i prawa wtórnego oraz umów międzynarodowych zawieranych przez Wspólnoty

• Bezpośredni skutek prawa wspólnotowego polega na tym, że norma prawna wspólnotowego tworzy sama przez się prawa i obowiązki dla podmiotów indywidualnych w państwach członkowskich

PONADTO:

• Prawo wspólnotowe reguluje głównie sytuacje z elementem trans granicznym

• Prawo wspólnotowe ma charakter głównie gospodarczy (choć reguluje także kwestie wiz, azylu, imigracji, obywatelstwa Unii, równości kobiet i mężczyzn, politykę socjalną, ochronę środowiska naturalnego, ochronę zdrowia, oświatę, kulturę i inne

• Prawem wspólnotowym może być tylko to, co zawarte jest w źródłach tego prawa

• Trybunał Sprawiedliwości zapewnia przestrzeganie prawa w wykładni i stosowaniu

• Prawo wspólnotowe jest samodzielnym systemem prawa, autonomicznym względem prawa krajowego i prawa międzynarodowego. Dominujący dotychczas pogląd zakładał istnienie jedynie prawa krajowego i międzynarodowego

2. Żródła prawa wspólnotowego

• Prawo pierwotne

• Prawo wtórne

• Umowy międzynarodowe, których stroną jest Wspólnota

• Zasady ogólne prawa

PIERWOTNE PRAWO WSPÓLNOTOWE

U podstaw porządku prawnego Wspólnot jest tzw. Prawo pierwotne, nazywane również prawem statutowym.

Elementami prawa pierwotnego są:

1. Traktaty założycielskie WSPÓLNOT w wersji zmienionej

• Traktat Paryski

• Dwa traktaty Rzymskie

Traktaty zmieniające traktaty założycielskie to np.:

• Traktat o UE z Maastricht- tylko w zakresie zmieniającym traktaty

• Traktat z Amsterdamu - także w zakresie zmieniającym traktaty

2. Traktaty budżetowe

• Pierwszy traktat budżetowy z 1970r.

• Drugi traktat budżetowy z 1975r.

Traktaty założycielskie dokonują zmian w traktatach założycielskich, dlatego mają taką samą rangę jak te traktaty

3. Umowy o przystąpieniu do Wspólnot Europejskich i UE: Traktat brukselski z 1972r., umowa ateńska z 1979r. Umowa z Madrytu i Lizbony z 1985r. umowa z 1994r.

Stronami tych umów. są zawsze państwa członkowskie z jednej strony (nie Wspólnoty, czy Unia) i państwo kandydujące z drugiej

Także te traktaty wprowadzają zmiany do traktatów założycielskich m.in. do ich postanowień instytucjonalnych i dlatego muszą mieć taką samą jak one rangę

WRÓRNE PRAWO WSPÓLNOTOWE

• Rozporządzenia

Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Obowiązuje ono co do wszystkich jego elementów i nadaje się do bezpośredniego stosowania w każdym państwie członkowskim

• Dyrektywy

Ustalają cele, ale do państw członkowskich należy ich aplikacja na szczeblu państwowym: są wiążące dla państw członkowskich co do oczekiwania skutków, ale pozostawiają im wolny wybór zastosowanych form i środków. Rezultat musi być osiągnięty w terminie przewidzianym w dyrektywnie

• Decyzje

Dotyczą konkretnych te matów: są obowiązujące we wszystkich elementach dla określonych przez siebie adresatów. Postanowienie może być tym samym skierowane do któregoś z państw członkowskich albo do wszystkich państw członkowskich, do przedsiębiorstw, a nawet do osób fizycznych

Rekomendacje, zalecenia i opinie są aktami bez obowiązującej mocy prawnej. Ukazują po prostu stanowisko instytucji na określony temat

---