Postępowanie po ukąszeniu przez żmiję zygzakowatą

Objawy kliniczne zależą od stopnia nasilenia reakcji na składniki jadu. Umiarkowana reakcja charakteryzuje dopiero stopień trzeci - pojawiają się wówczas konkretne objawy kliniczne, tj. obrzęk, bolesność, zaczerwienienie, a także wymioty, zawroty głowy, przejściowe obniżenie ciśnienia tętniczego. Stopień czwarty to ciężka reakcja - masywny obrzęk rozprzestrzeniający się na tułów oraz objawy krwotoczne, hipotonia, wstrząs, a nawet niewydolność wielonarządowa.

Kiedy zorientujemy się, że doszło do ukąszenia, należy unieruchomić tę część ciała, gdyż spowalnia to wnikanie jadu. Ranę trzeba przemyć, aby usunąć jad ze skóry, a miejsce ukąszenia obłożyć woreczkami z zimną wodą lub lodem, by zmniejszyć obrzęk i ból. „Ważne jest też, by uspokoić poszkodowanego, ponieważ stres pogłębia skutki ukąszenia. I przede wszystkim przewieźć do lekarza” - radzi dr n. med. Anna Lachowicz-Wawrzyniak z Oddziału Chorób Zakaźnych Szpitala Powiatowego w Giżycku, wojewódzki konsultant ds. chorób zakaźnych. „Jedyną swoistą metodą leczenia jest antytoksyna jadu żmii. Neutralizuje ona działanie jadu, zmniejsza ryzyko zgonu oraz skraca czas hospitalizacji i rekonwalescencji” - mówi dr Lachowicz-Wawrzyniak.

Antytoksynę należy podawać domięśniowo lub dożylnie, dawka jest jednakowa zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Zwyczajowo stosuje się 10 ml antytoksyny. Jeżeli od momentu ukąszenia upłynęło 4 lub więcej godzin, a także w przypadku ukąszenia w duże naczynie krwionośne, w głowę lub dobrze unaczyniony obszar, należy rozważyć zwiększenie dawki.

W przypadku zagrożenia życia antytoksynę podaje się dożylnie rozcieńczoną solą fizjologiczną. „W większości przypadków nie trzeba jednak uciekać się do podawania antytoksyny, często wystarczy leczenie objawowe - stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwuczuleniowe, glikokortykosteroidy, a jeśli są wymioty, to także metoklopramid. Należy rozważyć również profilaktykę przeciwtężcową.

Osoby, u których nie stwierdzono objawów zatrucia, a na pewno zostały ukąszone przez żmiję - widać ślad zębów, jest obrzęk i zaczerwienienie - powinny pozostać pod obserwacją na oddziale ratunkowym co najmniej 2 godziny, gdyż nie można wykluczyć pojawienia się stanu zagrożenia z opóźnieniem. Osoby z objawami łagodnego zatrucia powinny być hospitalizowane przez co najmniej 24 godziny, na wypadek gdyby miało dojść do poważnych powikłań.