ANTROPOGEOGRAFIA
Według Encyklopedii PWN antropogeografia to geografia człowieka, dział geografii zajmujący się poszukiwaniem i wyjaśnianiem prawidłowości dotyczących rozmieszczenia ludzi, form osadnictwa oraz działalności gospodarczej i kulturalnej i jest utożsamiana z geografią społeczno-ekonomiczną.
Można również znaleźć rozszerzoną definicję, w której antropogeografię opisuje się jako „dział geografii zajmujący się badaniem zasięgu występowania człowieka na kuli ziemskiej. W obręb zainteresowań antropogeografii wchodzi także działalność człowieka i jej rezultaty na danych obszarach geograficznych. Właściwy rozkwit tej dziedziny nauki nastąpił w XIX w., kiedy ukształtowały się gł. koncepcje dotyczące powiązań między przyrodą i społeczeństwem (determinizm geogr., nihilizm geogr. i posybilizm geogr.). Zamiast terminu antropogeografia używa się często innych nazw, np.: geografia gospodarcza (ekonomiczna) czy geografia społeczna.”
O antropologii zaczęto mówić dopiero w XVIII- XIX wieku.
Zgodnie z powyższą definicją, antropogeografia jest nauka, która zajmuje się badaniem wpływu człowieka, ludzi, społeczeństw na źycie na ziemie, na przyrodę, środowisko i innych ludzi na przestrzeni czasu. Żeby można było mówić o wpływie człowieka na drugiego człowieka należy wprowadzić pojęcie ruchu, jako nieodłącznego elementu życia człowieka na przestrzeni wieków. Ustanowić życie ludzkie jako wędrówkę po kuli ziemskiej w celu poszukiwania, przekazywania, poznawania nowych elementów życia codziennego.
Obszar wędrówki danego społeczeństwa sięga jego początków, im bardziej wnikniemy w historię danego ludu tym obszar wędrówki stanie się szerszy.
Zgodnie z tekstem lekarza, etnologa i antropologa żyjącego na przełomie XIX i XX wieku Paula Ehrenreicha warto się zastanowić nad problemem migracji: „skoro migracje tak rozległe dokonały się w czasach obecnych to nie można wykluczyć ich istnienia we wcześniejszych epokach” Tego typu tezy zmuszały ówczesnych uczonych do wnikliwego badania przeszłości poszczególnych narodów, wcześniej społeczeństw i ludów. Skąd u ludzi potrzeba przemieszczania? Według Johanna Georga Kohla, niemieckiego podróżnika, historyka i geografa człowiek jest niespokojna istota, która zawsze będzie dążyć do polepszenia swojego bytu, stąd też jego ciekawość i chęć do podróży w poszukiwaniu lepszego życia.
Daniel Brinton, amerykański archeolog i etnolog, zajmujący się antropogeografią opisał zbiór cech stanowiących siłę napędowa narodów i określił je mianem elementów rozdzielających
(dostosowanie się do środowiska, instynkt migracyjny i instynkty wojenne) i łączących
(społeczeństwo, państwo, język, religia, umiejętności).
Gdy mowa o antropogeografii, nasuwają się podstawowe pytania skąd i dokąd, a co za tym podąża- gdzie?, co zmusza badaczy do uwzględnienia czasu i jego związku z przestrzenią- coś co porusza się w czasie jest historią, dlatego dla wielu antropologów, historia jest geografia skoncentrowaną na ruchu. Różnią między geografia i antropogeografią polega również na tym, że nie mówimy o liniach i punktach lecz o drogach i miejscach.
Tu powija się pojęcie drogi jako zadania dla etnografów- czy można połączyć dwa odległe od siebie punkty w jedna drogę? I jak wyznaczyć tą drogę poprzez inne punkty?
W dzisiejszych czasach moglibyśmy zapytać jakie połączenie kulturowe jest między Europą i Ameryka Północną? Czy można w ogóle połączyć te dwa kontynenty kulturowo? Jeśli tak to w jaki sposób oaz jaką drogą tradycje i kultura europejska dotarła do Ameryki? Czy jest to droga bezpośrednia Europy do Ameryki czy może Europa Afryka Ameryka? Jeśli tak to jaki ślad pozostawiła na kontynencie afrykańskim?
Kolejnym problemem dla etnologów staje się „ wędrówka przedmiotów”, którą można a nawet trzeba łacąc bezpośrednio z wędrówka człowieka ( z nim, przy nim, na nim). Im bardziej przedmiot związany z człowiekiem, tym pewniejsze, że jego rozprzestrzenianie się oznacza również mieszanie się ludów. Większość nowych przedmiotów dla danego ludu byłaby kompletnie nieprzydatna, gdyby nie wyjaśnienie, do czego służy, stąd też wniosek, że ktoś musiał wytłumaczyć jak używać tego przedmiotu, czyli jego właściciel- co potwierdza tezę, że przedmioty zostały przyniesione przez kogoś. Potwierdzeniem dla tej opinii może być fakt, że znaleziono wiele żelaznych przedmiotów w miejscach, gdzie nie było dostępu do żelaza czyli materiał oraz umiejętności dostały się do danego ludu z zewnątrz- został przyniesiony przez obcych.
Biorąc pod uwagę fakt, że różne materiały dostępne były w różnych częściach świata należy wspomnieć o roli handlu, jako jednej z dróg rozprzestrzeniania się kultur na dalekie odległości. Ludy, które zamieszkiwały podobne tereny, posiadały podobne surowce i nie istniała między nimi potrzeba wymiany towarowej, stad tez potrzeba dalekosiężnych wędrówek w celu sprzedaży- wymiany własnych wyrobów, na inne, które również były potrzebne (wymiana tkanin, na gliniane garnki). Dzięki przekazywaniu z rąk do rąk konkretnych przedmiotów podnosi się poziom wiedzy i umiejętności konkretnych narodów, które akceptują nowość, przerabiają ja na swoje potrzeby albo całkowicie odrzucają. ( tam gdzie pojawiło się żelazo- zaprzestano obróbki kamienia). Taka forma wymiany i otwartości na inne ludy znacznie przyspiesza rozwój społeczeństwa. Narody zamknięte odizolowane rozwijają się dużo wolniej. O udanym przejęciu przedmiotów, wraz z całkowita akceptacja można mówić tylko wtedy, gdy między kulturami nie istnieje ogromna przepaść, w przeciwnym wypadku nowości mogą okazać się zupełnie niepotrzebne! Np. gdy najnowsze komputery trafią na polski rynek, będą one czymś pożądanym, jednak w krajach ubogich, gdzie toczą się wojny, w plemionach afrykańskich taka nowość może okazać się kompletnie bezsensowna i na dzień dzisiejszy w ogólne nie przydatna wręcz wyrzucona.
Jedną z cech etnograficznych przekazywanych z jednego ludu do drugiego jest powstawanie warstw społecznych i organizacji politycznych- mowa tu o stosunkach politycznych. Drogi przekazywana dobytku narodowego czeto sa drogami przekazywania wpływów politycznych, o czym może świadczyć bardzo podobny na dzień dzisiejszy w krajach rozwiniętych system polityczny - głowa państwa, doradcy, partie polityczne itp.
Bardzo istotna formą wędrówki jest wędrówka ludów, które migrując zabierały ze sobą cały dorobek swoje życia- wraz z kulturą, religią, obrzędami i bez względu na warunki w jaki się przenoszą, dalej pozostają przy swojej tradycji. Ludzie wędrowali zabierając ze soba wszystko i kiedyś nikogo to nie dziwiło. Dużo trudniej jest, kiedy odłam jakiegos narodu zyje między innych obcych narodów, często dochodzi wtedy do utraty języka, obyczajów i tradycji. Mowa tu oczywiście o czasie liczonym w kilkudziesięcioleciach lub setkach lat.
Tak jak Polacy represjonowani i wygnani do Kazachstanu. Pierwsi mieszkańcy i ich dzieci dobrze mówili po polsku, mimo zakazów używania języka polskiego, ale już ich wnuki i prawnuki częściej poprawnie mówiąco rosyjsku niż po polsku, jeśli w ogóle. I w tym też nie ma nic dziwnego. Czyli można przekazywać kulturę na drodze pokojowej, albo na drodze wojny, gdzie zasiedlanie i wprowadzanie siłą jakiejś nowej kultury, która na przestrzeni lat staje się czymś naturalnym.
Warto tu podkreślić, że wtedy nie tylko mowa o korzystnym wpływie emigracji. Wędrówki ludzi wiążą sie również z burzeniem i niszczeniem. Dziś ciężko znaleźć w Ameryce rodowitych Amerykanów, gdyż kultura europejska wdarła się na kontynent z taką siła i prędkością, że w ciągu niemal 100 lat zagarnęła ponad połowę kraju! Stał się to kraj o zupełnie nowej kulturze, w której nastąpiło całkowite wymieszanie ras.
Na to czy kultura, przedmiot, nowości zostaną przyjęte ma więc wpływ wiele czynników.
Niekiedy są wymuszone koniecznością, np. wojna, innym razem przydatnością, żelazo w krajach w których wcześniej o nim nie wiedziano, a niekiedy preferencjami narodu, tak jak alkohol czy używki. Często tez nie ma jasnych reguł rozprzestrzeniania się jakiejś mody, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, gdzie ciężko o jakiekolwiek reguły. Po prostu, decydują o tym jednostki, stąd też w jednej grupie społecznej na terenie jednego kraju tatuaże są akceptowane, inna grupa całkowicie je odrzuca!