MILOSC, SEKS I INNE UZALEZNIENIA
We współczesnym świecie obalone zostały stereotypy na temat kobiet i mężczyzn, gdzie kobieta jest tą, która pragnie miłości, a mężczyzna tym, który poszukuje jedynie doznań seksualnych. Te wyobrażenia zostały nie tylko zmienione, ale wręcz odwrócone. Bo czyż kobiety nie poszukują seksualnych doznań, a mężczyźni nie poszukują miłości? Można znaleźć wiele kobiet, które zachowują się w sposób typowo męski w zakresie własnej seksualności. Być może wielu mężczyzn uważa za niestosowne takie zachowania, jakie oni reprezentują wobec kobiet, jednak ciągła potrzeba seksualnych doznań staje się częścią osobowości niektórych kobiet. Pragną one seksu, tak samo jak mężczyźni. W tym miejscu rodzi się pytanie, czy seks może być uzależnieniem? Aby jednak odpowiedzieć sobie na nie, musimy ustalić, co generalnie idea uzależnienia mogłaby oznaczać.
Cale zycie społeczne polega na powtarzaniu tych samych czynności, które nadają naszemu życiu społecznemu pewien porządek. Ta codzienna rutyna, nie jest jednak, wbrew pozorom, całkowicie taka sama. Dowodem na to jest klasyfikacja Craiga Nakkena, która dokonuje rozróżnienia na:
-WZORCE ZACHOWAŃ - czyli najprostsze czynności pomagające utrzymać porządek codziennego zycia
-PRZYZWYCZAJENIA - bardziej trwała forma powtarzających się czynności, wykazująca potrzebę silnej woli i wysiłku w celu dokonania zmiany (w przyzwyczajeniach często używamy określenia „zawsze”)
-DZIALANIA PRZYMUSOWE (kompulsywny) - to taka forma zachowań, których jednostka nie może wysiłkiem własnej woli zatrzymać. Są to wewnętrzne nakazy w formie natręctw. Zachowania te pojawiają się wówczas, gdy jednostka traci kontrole nad samym sobą
-UZALEZNIENIA - na to pojecie składają się wszystkie zachowania wymienione powyżej, ale nie tylko. Jest to rodzaj przyzwyczajenia, które posiada cechy działań przymusowych, przy czym zaprzestanie wykonywania jakiegokolwiek nałogu rodzi uczucia straszliwego leku i niepokoju. Same uzależnienia są źródłem komfortu i spokoju
A oto niektóre charakterystyczne właściwości uzależnień:
- STAN EUFORII - to rodzaj chwilowego podniecenia, odbierany przez jednostkę jako sukces albo uczucie odprężenia. To przyjemne doświadczenie jest uprzednie w stosunku do uzależnienia. Wystarczy, ze raz pojawi się wzorzec uzależnienia, a stan euforii całkowicie zdominuje inne odczucia i wrażenia jednostki
-UTRWALENIE - jednostka staje się uzależniona od określonej formy zachowania, ponieważ wykonanie utrwalonych wcześniej zachowań przynosi jednostce ulgę, zaspokaja ja i tym samym uwalnia od cierpienia
-CZAS ODPOCZYNKU I WYTCHNIENIA - to omawiane wcześniej formy tzn. euforia i utrwalenie. Jednostka osiąga taki stan, w którym wszystkie codzienne sprawy i czynności traktuje z pogarda, bądź rozbawieniem. Dopiero w momencie, gdy jednostka zdaje sobie sprawę, ze nie potrafi się kontrolować i jest w sidłach nałogu, popada w stan desperacji
-SZKODY DOKONUJACE SIĘ W PSYCHICE JEDNOSTKI - to sytuacje, gdy jednostka, pod wpływem czynnika uzależniającego, podważa swa tożsamość, a nawet doświadcza jej utraty (ekstazy religijne)
-UCZUCIE WSTYDU I SKRUCHY- uzależnienia to niepewne formy zachowań, a negatywny proces zwrotny objawia się tym, iż zachowania nałogowe często nie maja nic wspólnego z przyjemnością, a wręcz ze strachem, panika, samounicestwieniem
-DOSWIADCZENIE UZALEZNIENIA ODCZUWANE JEST JAKO WYJATKOWE - w tym sensie, iż żadne inne nie będzie odczuwane podobnie. U jednostek nałogi pełnią funkcje zamiennika. Jednostka uwalnia się od jednego nałogu tylko po to, by ulec pokusie wpadnięcia w inny nałóg. Zachowania nałogowe mogą układać się warstwami tak, iż więcej mniejszych zachowań kompulsywnych może „zamazać” samo sedno uzależnienia. Fakt, iż uzależnienia maja właściwości zamienne, sygnalizuje niezdolność radzenia sobie z pewnymi rodzajami pragnień i niepokoju
-UTRATA WLASNEGO „JA” I SAMOWSTRET - brak utrzymania przez jednostkę wewnętrznej dyscypliny.
W tym momencie możemy powrócić do pytania, czy seks może mieć charakter kompulsywny? Jest to możliwe, jeśli jednostka nieustannie dąży do zaspokojenia, które budzi w niej poczucie wstydu. Ta obserwacja dotyczy nie tylko sfery seksualnej, ale także innych form zachowań.
Aby zrozumieć kompulsywną seksualność, musimy odnieść się do czasów, gdy doświadczenie seksualne nie było tak łatwo dostępne, jak dziś. Ciemnota w zakresie spraw seksu pozwoliła traktować pewne kwestie w kategoriach upośledzeń. Jedna z kobiet urodzona w 1918 r. w Londynie wspomina, jak matka każdej nocy szeptała jej przed zaśnięciem, żeby przypadkiem nie kochała się z żadnym mężczyzna przed ślubem, w przeciwnym razie zostanie uznana za chorą umysłowo. Dlatego dziewczyna tłumaczyła sobie, iż wszystkie matki nieposiadajace mężów, sa izolowane z powodu tego, iż oszalały. A wiec, aby mówić o zachowaniu kompulsywnym kobiet, musimy brać pod uwagę wielkość i skale zmian, które pozwalają wysunąć pewne wnioski. Kobiety pragną seksu, ale tylko w sensie potwierdzenia seksualnej niezależności i spełnienia. Kompulsywność może wiec dawać autonomie i to w wielu innych jej aspektach.
Seksualnie kompulsywne zachowanie kobiet przybiera różne formy, co tylko udowadnia, ze jest to podstawowy symptom uzależnienia. W jednych przypadkach jest to obsesyjne zajmowanie się seksem, w innych tylko myślenie i fantazjowanie. Ale i jedno i drugie jest wypełnione strachem. Często, seksualna aktywność kobiet porównywana jest do zaburzeń związanych z odżywianiem. Okres szczytu energii seksualnej zastąpiony jest fazą, gdzie seks staje się odpychający i wstrętny. Ta druga faza jest tak dominująca, ze jednostka nie jest w stanie myśleć o kolejnym seksualnym spotkaniu. Natomiast męska kompulsywna seksualność jest nieco inna. Mężczyzna lubiący seksualne przygody jest traktowany normalnie, wręcz z szacunkiem. Zaś kobiety uzależnione od seksu, zyskują miano rozwiązłych, bo nie zwracają uwagi na ustalone granice przyzwoitości i robią to, co im się podoba. Dlaczego wiec mężczyźni seksualnie nienasyceni odtrącają kobiety, których zachowanie tak na prawdę jest podobne do ich własnego?
Uzależnienia u mężczyzn mogą być związane z koniecznością urozmaicenia, ale seksoholizm może się skupiać na jednej osobie. Ten, który szuka urozmaicenia, łączy w sobie cechy lekceważenia, a nawet pogardy dla obiektów swojego pożądania: „Oni tropią kobiety z uwagą, tak jak czyni się podczas zwykłych zalotów, które wydają się dość banalne. Nie brak w tym jednak pewnej zuchwałości, która często naraża na szwank ich małżeństwa, kariery i zdrowie.” Autor cytowany ponizej mówi, jak pościg w celu zdobycia ofiary prowadzi do aktu desperacji i rozczarowania:
„Nagle, po moim ostatnim podboju, dosłownie w ciągu kilku minut ogarnęło mnie dojmujące uczucie pustki. Seks nie dawał mi już niczego więcej poza fizycznym rozładowaniem napięcia. (…)Kobiety nie są już dłużej dla mnie przedmiotem miłości czy nawet pożądania. Osiągnąłem punkt, w których zniechęcałem swoich partnerów na samym wstępie. To moje zniechęcenie było tym większe, im bardziej ich pragnąłem”.
W kulturach przednowoczesnych poligamia nie miała nic wspólnego z seksualnymi podbojami. Posiadanie kilku żon było wręcz wymogiem i stanowiło renomę, a jeśli chodzi o kochabinat - był on akceptowany społecznie. Postacią podziwiana przez kobiety u progu nowoczesności stal się Casanova. Dla niego seks był poszukiwaniem, które tylko zakończyć może niemoc, wynikajaca ze starości. Ten mężczyzna kochał kobiety, jako ogól - nie kochał konkretnej osoby. Jego miłość niosła szacunek i poświęcenie. Casanova był uwodzicielem. A ponieważ często dokonywał on swoich podbojów na kobietach mających wejść w związki arystokratyczne, proces uwodzenia był długotrwały i wymagał szeregu przygotowań. Zwykle kończył się powodzeniem.
W społeczeństwie współczesnym, gdzie kobiety są o wiele bardziej seksualnie dostępne, funkcja uwodzenia nie odgrywa już tak fundamentalnej roli. Jest to przeżytek, pochodzący z poprzedniego wieku. Ale czy seksualne podboje mężczyzn, w których wszystko łatwo przychodzi, mogą dawać satysfakcje lub zwyciestwo? Podkreślanie władzy przez uwodzenie nie ma sensu, skoro doszło do seksualnej równości kobiet i mężczyzn, a seksualna niewinność nie jest przypisywana jak w przeszłości, kobiecie. Współcześni „Casanovi” poszukują erotycznych przygód, z czasem jednak, uniesienia te maja tendencje utrwalania, co skłania do poszukiwania seksualności połączonej z intymnością. Pragną miłości. Co zatem skłania ich do nałogowego uprawiania seksu? Są przypisani do męskiego świata osiągnięć i zwalczania przeszkód. Bardziej niż inni mężczyźni kobieciarz-zdobywca zdaje sobie sprawę ze związku pomiędzy seksualnością, intymnością i refleksyjna konstrukcja własnej tożsamości. Ten typ mężczyzny jest w „niewoli kobiet”, „kocha kobiety i je porzuca”, nie jest w stanie ich zostawić, bo każde odejście jest zapowiedzią kolejnego romansu.
A. Giddens, Miłość,seks i inne uzależnienia,[w:] P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury,
Krakow 2005, s. 124.
Ibidem, s. 124.
Ibidem, s.128.
Ibidem, s.130.
Ibidem, s.133.
1