LEKI PRZECIWGRZYBICZE

Leczenie grzybic jest w wielu przypadkach trudne, zależy ono od prawidłowego rozpoznania, wrażliwości grzyba na odpowiedni lek, leczenie jest długotrwałe, niepozbawione działań niepożądanych a nawet toksycznych.

Syntetyczne leki przeciwgrzybicze działają przez wywołanie zaburzeń w błonach komórkowych grzybów - hamowanie procesów biosyntezy ergosterolu, antybiotyki przeciwgrzybicze łączą się ze sterolami błon komórkowych powodując upośledzenie ochronnej funkcji błony - często nie tylko komórek grzyba ale i jego żywiciela

Zakażenia grzybicze mogą być:

• powierzchniowe - skórne i śluzówkowo-skórne

• układowe (uogólnione)

Antybiotyki przeciwgrzybicze

GRIZEOFULWINA

• wytwarzana przez Penicillium griseofulvum

• stosowany w zakażeniach grzybiczych wywołanych przez: Microsporon spp., Trichophyton spp. Epidermophyton spp

• stosowana zewnętrznie nie działa fungistatycznie

• stosowana wyłącznie w grzybiczych zakażeniach skóry, włosów i paznokci

• mechanizm działania polega na hamowaniu biosyntezy chityny w ścianach grzybni oraz na hamowaniu biosyntezy RNA

• dobrze wchłania się z pp , osiągając maksymalne stężenie w surowicy krwi po 4h

• okres półtrwania wynosi 16-20h

• odkłada się w keratynie włosów, paznokci i skóry

• wykazuje także działanie przeciwzapalne

• działania niepożądane: bóle głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zmiany skórne, niekiedy leukopenia

• interakcje: osłabia działanie NLPZ , potęguje działanie alkoholu, barbiturany zmniejszają jej aktywność przeciwgrzybiczą

• stosowana doustnie w dawce 250mg co 6h

• nie stosować u kobiet w ciąży, nie stosować na 6 m-cy przed próbami poczęcia dotyczy kobiet i mężczyzn

NYSTATYNA(prep. Nystatine)

• antybiotyk polienowy otrzymany biosyntetycznie ze szczepu promieniowca Streptomyces mursei

• działa fungistatycznie lub grzybobójczo w zależności od stężenia

• skuteczna w leczeniu grzybic i zakażeń drożdżakowych miejscowych wywołanych przez Candidia albicans, Cryptococcus spp., Histoplasma spp., Blastomyces spp., Trichophyton spp., Microsporon spp.,

• nie działa na bakterie ani na pierwotniaki

• mechanizm działania polega na uszkodzeniu błony komórkowej grzybów

• nie wchłania się z pp

• podana doustnie skuteczna w leczeniu grzybic układu pokarmowego

• może powodować nudności, wymioty, a po większych dawkach biegunkę

• stosuję się doustnie 500000jm. co 6h, miejscowo w zakażeniach pochwy i sromu 100000jm./12h, a także w postaci maści i zasypek w stężeniu 100000jm./1,0g

HACHIMYCYNA

• antybiotyk polienowy

• działa przeciwgrzybiczo i przeciwpierwotniakowo

• stosowana w zakażeniach wywołanych przez Trichophyton, Candidia albicans, Trichomonas vaginalis,

• stosuje się per os 60000-240000jm./24h, dopochwowo 50tys-100tys jm.

AMFOTERYCYNA B ( Ambisome)

• antybiotyk polienowy otrzymany z promieniowca Streptomyces nodosus

• działa grzybobójczo lub fungistatycznie zależy od stężenia

• w stężeniach 0,03-0,1μg/ml działa skutecznie na - Histoplasma, Cryptococcus, Coccidioides, Blastomyces, Candidia

• podstawowy antybiotyk w leczeniu grzybic narządowych

• nie działa na wirusy, bakterie, chlamydie, riketsje

• mechanizm polega na uszkodzeniu błony komórkowej grzybów w wyniku interakcji ze sterolami błony

• źle wchłania się z pp, stosowana doustnie działa miejscowo

• w układowych zakażeniach stosowana i.v.

• t0,5 wynosi 20-24h

• działania niepożądane: reakcje uczuleniowe, hipertermia, bóle głowy, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, niedokrwistość, uszkodzenie wątroby i inne

• działa nefrotoksycznie

• dawkowanie powinno być ustalone indywidualnie ( leczenie 4-6tyg) i.v podaje się 0,25-1mg/kg mc/24h, dooponowo 0,5mg co 24-48h, miejscowo 3% maść i krem, per os w grzybicach układu pokarmowego(100-200mg co 6h), jamy ustnej i pochwy (tabl.50-100mg przez 14dni)

NATAMYCYNA (Pimafucin, Natamycyna)

• przeciwgrzybiczy i przeciwdrożdżakowy otrzymywany ze Streptomyces natalensis

• leczenie grzybic pochwy, pp, jamy ustnej, skóry

• stosowana w postaci tabl. dopochwowych (0,025g), tabletek doustnych(0,1g), kropli(0,025/ml)
  zawiesiny lub kremu

SYNTETYCZNE LEKI PRZECIWGRZYBICZE

Mechanizm tych leków polega na uszkodzeniu błony cytoplazmatycznej grzybów przez zahamowanie biosyntezy ergosterolu w wyniku hamowania aktywności 14α-demetylazy sterolowej

KLOTRIMAZOL(Clotrimazolum, Clotrimazol, Canesten, Fungizid-ratiopharm)

• stosowany w leczeniu drożdżycy i rzęsistkowicy pochwy (tabl. dopochwowe) oraz w wyprzeniach drożdżakowatych i zapaleniach błon śluzowych (w postaci kremu i płynu 1%)

EKONAZOL( Pevaryl, Gyno-Pevaryl, Pevisone)

• podobne wskazania jak klotrimazol

• stosowany miejscowo w postaci 1% kremu

KETOKONAZOL( Ketokonazol, Nizoral, Fungores)

• leczenie układowych i powierzchniowych grzybic, drożdżyc, histoplazmozy, słabiej w blastomikozie

• szeroki zakres działania, stosowany w przypadkach opornych na inne środki przeciwgrzybicze

• hamuje syntezę steroidów w komórkach grzybów, a także w komórkach ludzkich

• łatwo wchłania się z pp

• stężenie w surowicy po podaniu doustnym po 2h

• z białkami krwi łączy się w 90%

• niepożądane działania: nudności, wymioty, utrata łaknienia, bóle głowy, bóle w nadbrzuszu, ginekomastie

• per os 200mg/24h w ciężkich zakażeniach 400mg/24h

• dla prawidłowego wchłaniania potrzebny jest kwaśny odczyn w żołądku

• hamuje metabolizm wielu leków: stężenie w surowicy zmniejsza się podczas jednoczesnego stosowania z cyklosporyną, a stężęnie cyklosporyny zwiększa się, z rifampicyną powoduje podwyższenie stężenia zarówno ketokonazolu jak i rifampicyny

MIKONAZOL(Daktarin, Miconal,Pevazol, Gyno-Femidazol, Mycosolon)

• leczenie grzybic układowych i narządowych

• częściej stosowany jest miejscowo w zakażeniach skóry i błon śluzowych wywołanych przez drożdżaki i grzyby chorobotwórcze

• stosowany w kremie(2%), żelu, roztworach, zasypkach i globulkach dopochwowych (0,1g)

• bywa łączony z hydrokortyzonem, metronidazolem lub mazipredonem

FLUKONAZOL(Flukonazole, Diflucan)

• pochodna triazolowa

• dobrze wchłania się z pp i dobrze przenika do tkanek

• w niewielkim stopniu metabolizowany w wątrobie

• wydala się z moczem

• t0,5 wynosi 22-30h

• stosowany w drożdżycy pochwy, błon śluzowych, jamy ustnej i gardła, w grzybicach układowych

• nie stosować w ciąży i podczas karmienie piersią

• działania niepożądane: nudności, bóle głowy, bóle brzucha, skórne odczyny uczuleniowe

• jest alternatywą dla leczenia amfoterycyną B, jest mniej toksyczny

ITRAKONAZOL(Orungal)

• mechanizm polega na zaburzeniu syntezy ergosterolu, podstawowego składnika błony komórkowej grzyba

• t0,5 wynosi 20-30h

• podaje się per os, potrzebny kwaśny odczyn w żołądku

• szeroki zakres działania przeciwgrzybiczego i przeciwdrożdżakowego, skuteczny przy aspergilozie

• grzybice powierzchniowe jak i układowe

• przeciwwskazania: ciąża, okres laktacji, nie podaje się dzieciom

• działania niepożądane: ze strony pp

TERBINAFINA i NAFTIFINA(Lamisil, Lamisilat Dermgel)

• mechanizm działania polega na hamowaniu epoksydazy skwalenowej, co wywołuje niedobór ergosterolu w błonach komórkowych

• działają grzybobójczo

• stosowane w grzybicy skóry i paznokci

• działają także przeciwdrożdżakowo (Candidia)

• przeciwwskazania: nadwrażliwość na lek, ciąża

• niekiedy powodują zaburzenia ze strony pp

• terbinafina stosowana jest doustnie 250mg/24h i miejscowo

FLUCYTOZYNA(Ancotil)

• stosowana w zakażeniach wywołanych przez drożdżaki (Candidia, Cryptococcus)

• mechanizm polega na hamowaniu syntezy białka

• dobrze wchłania się z pp

• t0,5 wynosi 3-6h

• wydalany z moczem

• działania niepożądane: nudności, wymioty, leuko- i trombocytopenia

• nie podawać kobietom w ciąży i osobą z uszkodzoną wątrobą

• doustnie, rzadziej dożylnie w dawce 100-200mg/kg mc/24h

Nowe leki przeciwgrzybicze

WORIKONAZOL

• w formie żylnej i doustnej

• stosowany w wybranych przypadkach aspergilozy, zakażeniach flukonazolopornymi szczepami Candidia spp.

• Zalecany w terapii chorych z osłabionym układem immunologicznym (po chemioterapii, przeszczepach, z AIDS)

• działanie niepożądane: zaburzenia widzenia, odczyny skórne, zwiększenia aktywności aminotransferaz wątrobowych

KASPOFUNGINA

• stosowana w przypadku aspergilozy nie reagującej na amfoterycynę B i inne leki przeciwgrzybicze zwłaszcza u chorych z AIDS, po przeszczepach, u osób z chorobą nowotworową

• działanie niepożądane: zapalenia żył w miejscu podania, nudności, wymioty, bóle głowy, zaczerwienienie skóry, gorączkę

FUNGEMIA-zakażenie krwi grzybami chorobotwórczymi

BAKTERIEMIA-zakażenie krwi bakteriami

KANDYDEMIA-zakażenie krwi grzybami z gatunku Candida