„Widnokrąg” Wiesław Myśliwski
Inny wyidealizowany dom to niewątpliwie gniazdo rodzinne bohatera „Widnokręgu” Wiesława Myśliwskiego. Autobiograficzna powieść stanowi bardzo osobiste, retrospektywne spojrzenie w przeszłość. Główny bohater, Piotr wczesne dzieciństwo spędził we względnym dostatku, prawdopodobnie w Warszawie. Po wybuchu wojny wyjechał wraz z rodzicami na wieś, gdzie przebywał aż do wkroczenia Armii Czerwonej. Z wiejskimi chłopami pasł krowy przez wiele lat wojny. W 1945r. wraz z rodziną przyjechał do Sandomierza. Mieszkali w suterenie niewielkiego domu. Jego matka przed narodzinami syna pracowała w wiejskiej karczmie. Potem wyjechała do Warszawy, gdzie mąż dostał posadę, a ona po urodzeniu syna wiodła spokojne i beztroskie życie, wypełnione wypadami do kina, restauracji, na dancing. Sielanka skończyła się po wybuchu II wojny światowej. Cała rodzina mieszkała od tego czasu na Rybitwach i wiodła biedne, ale w miarę spokojne życie.
Matka Piotra to kobieta atrakcyjna, ale przede wszystkim energiczna i zaradna. To ona o wszystkim decyduje, dba o edukację syna i zdrowie męża, dźwiga na swych wątłych ramionach cały dom - to ona robi zakupy, handluje, gotuje, stosunki z sąsiadami układa w taki sposób, aby przynosiły one korzyści obu stronom. Jest cierpliwa i wyrozumiała, nie załamuje się byle czym. Mimo, że w domu brakuje pieniędzy, cała rodzina ma za sobą ciężkie, wojenne przeżycia, a ojciec jest śmiertelnie chory i przybity, to wszyscy żyją w zgodzie i miłości. Matka nigdy nie traci radości życia, nie przestaje walczyć o szczęście rodziny, jest optymistką.
Bohater po latach wspomina swoją matkę, to z jakim oddaniem zajmowała się domem, jak serdecznie przywitała jego narzeczoną, to, z jakim przejęciem sprzątała dom, piekła ciasto. Matka bywa niekiedy stanowcza, nawet kłótliwa(scena u szewca), czasami też uparta (szukanie zgubionego buta syna).
To właśnie ona stworzyła dobry i bezpieczny dom, który wciąż istnieje w pamięci syna. Nie może on od niego uciec, nawet w dorosłym już życiu, gdy wyjeżdża na studia, żeni się z Anną, wychowuje syna. Wkrótce potem zdobywa dobrą pracę, jeździ z synem na wakacje nad morze, a na Wszystkich Świętych przyjeżdża do matki i do wujów na wsi. Im bardziej Piotr posuwa się w latach, tym z większym zaparciem poszukuje centrum własnego widnokręgu. Jak sam mówił, poszukiwał tego miejsca i bronił się jednocześnie przed jego odkryciem, bo przeczuwał, że nie da się z niego nigdy uciec i zastąpić go żadnym innym, bo to miejsce jest po prostu w człowieku, gdziekolwiek się on znajduje.
-2-