Ochrona konsumenta

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej pociągnie za sobą istotne skutki prawne. Jedną z dziedzin, w której zmiany będą szczególnie dostrzegalne będzie ochrona konsumenta. Obecnie polski system prawny potrzebuje wielu zmian w tym zakresie. Warto jednak pamiętać, że kwestie ochrony konsumenta nie od samego początku interesowały brukselskich urzędników. Dopiero w połowie lat siedemdziesiątych zdecydowano o poszerzeniu kompetencji ówczesnej EWG o zagadnienia zbiorczo określane jako ochrona konsumenta. W roku 1975 przyjęto Pierwszy Program Ochrony Konsumentów i Polityki Informacyjnej. Następne programy, drugi i trzeci przyjęto w roku 1981 i 1986. Podstawy traktatowe polityka konsumencka uzyskiwała stopniowo, najpierw na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego, gdzie stworzono prawne podstawy dla przyjmowania przez Radę wysokiego poziomu ochrony konsumenta, później na mocy Traktatu z Maastricht, który wprowadził do Traktatu o Wspólnocie Europejskiej (dawnej EWG) art. 129a, tym samym podnosząc politykę ochrony konsumenta do rangi polityki wspólnotowej. Zgodnie z postanowieniami ww. artykułu Wspólnota przyczynia się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumenta m.in. poprzez działania szczególne, wspierające i uzupełniające politykę realizowaną przez państwa członkowskie dla ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i interesów ekonomicznych konsumentów oraz dla zapewnienia im odpowiedniej informacji.

Harmonizacja prawa państw członkowskich dokonywana jest w oparciu o charakterystyczny dla Wspólnot Europejskich instrument prawny, jakim jest dyrektywa. Jest ona aktem prawnym wiążącym państwa członkowskie tylko co do zamierzonego celu, pozostawia swobodę dla państw członkowskich w doborze właściwego środka prawnego (np. ustawy) dla wdrożenia jej postanowień w życie. W chwili obecnej dorobek prawny Wspólnot w zakresie ochrony konsumenta obejmuje ponad 40 aktów prawnych. Do najważniejszych należą:

• Dyrektywa Rady 92/59 ogólnego bezpieczeństwa produktów

• Dyrektywa Rady 88/378 w sprawie harmonizacji przepisów prawa Państw Członkowskich dotyczących bezpieczeństwa zabawek

• Dyrektywa Rady 71/307 w sprawie zbliżenia przepisów Państw Członkowskich w zakresie nazewnictwa tekstyliów

• Dyrektywa Rady 85/374 w sprawie dostosowania ustaw i przepisów wykonawczych Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności za wadliwy produkt

• Dyrektywa Rady 87/102 w sprawie harmonizacji ustaw i przepisów wykonawczych Państw Członkowskich dotyczących kredytów konsumenckich

• Dyrektywa Rady 93/13 w sprawie nieuczciwych klauzul umownych w umowach zawieranych z konsumentami

• Dyrektywa Rady 90/314 o podróżach i wycieczkach turystycznych sprzedawanych w formie pakietu usług

• Dyrektywa Parlamentu i Rady 98/27 o nakazach mających na celu zaprzestanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

• Dyrektywa Parlamentu i Rady w sprawie zakazu reklamy i sponsoringu wyrobów tytoniowych.

W chwili obecnej Polska na mocy postanowień Układu Europejskiego jest zobowiązana dostosowywać swój system prawny do prawa europejskiego. Jest to warunek wstępny integracji ze Wspólnotami. Prawo w zakresie ochrony konsumenta zostało umieszczone w grupie dziedzin prawa, w zakresie których harmonizacja ma znaczenie priorytetowe.

Komisja Europejska w Opinii o Polskim Wniosku o Członkostwo podkreśliła, że w Polsce brak jest ogólnego programu ochrony konsumenta, co skutkuje fragmentarycznością rozwiązań. Ustawodawstwo, które powinno chronić interesy ekonomiczne konsumenta ma braki w wielu ważnych dziedzinach, do których można zaliczyć nieuczciwe warunki umów, kredyty konsumpcyjne, bezpieczeństwo produktów, sprzedaż wysyłkową. Podsumowując swoją opinię Komisja podkreśliła, że poziom ochrony konsumenta w Polsce jest niewystarczający.

Aby więc spełnić wymogi wynikające z przystąpienia do Unii Europejskiej będziemy musieli przyjąć i wdrożyć wiele nowych aktów prawnych. Szereg obecnie już obowiązujących ustaw nie do końca jest zgodne z dyrektywami Wspólnot Europejskich i tym samym będą musiały podlegać stosownym nowelizacjom.