RANY, KRWOTOKI.

I. Rany.

To przerwanie ciągłości skóry i/lub tkanek głębszych. W zależności od rozmiarów i głębokości rany mogą zostać uszkodzone naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie, kości i inne narządy. Rana powstaje na skutek działania czynnika zewnętrznego (np. urazy mechaniczne, wysoka temperatura, zimno, substancje chemiczne).

Objawy:

1. Ból - uszkodzenie zakończeń nerwowych.

2. Krwawienie - uszkodzenie naczyń krwionośnych

Rodzaje ran

1. otarcia - powstaje przy stycznym działaniu tępego przedmiotu, duży ból, wysięk,

2. rany cięte - powstaje na skutek prostopadłego zadziałania na powierzchnię skóry ostrego przedmiotu o równych brzegach, duże krwawienie (mniejsze prawdopodobieństwo zakażenia),

3. rany kłute - działanie przedmiotów ostrych, długich - mogą być głębokie i krwawić do wewnątrz,

4. rany tłuczone - tępy uraz najczęściej tam gdzie kości leżą bezpośrednio pod skórą,

5. rany miażdżone - bardzo silny tępy uraz - rozerwanie naczyń krwionośnych i tworzenie głębokiego krwiaka,

6. rany szarpane - styczne pod względem powierzchni działanie przedmiotów długich ostrych, rany powoduje zbytnie napięcie skóry,

7. rany postrzałowe - wlot, wylot, kula w ciele,

8. rana na skutek ukąszenia węża - jedna lub dwie punktowate ranki - jad,

9. oparzenia chemiczne - kwasy, ługi, brak krwawienie, trujące działanie substancji,

10. oparzenia termiczne.

Zasady udzielania pierwszej pomocy przy ranach:

1. jałowe zaopatrzenie - najpierw jałowa gaza (zakładać tak, by strona przykładana do rany nie była dotykana), później przybandażować zwykłym bandażem lub elastycznym

2. nie dotykać (przemywać wodą bieżącą) - przy oparzeniach (polewać zimną wodą do przyjazdu pogotowia, pamiętać o czystości)

3. nie usuwać ciał obcych (ponieważ tamują krwawienie),

4. wezwać pomoc fachową,

5. zabezpieczenie amputowanych części ciała (owinięcie opatrunkiem, czysty worek foliowy, pamiętać o czystości!)

II. Krwotoki

To przerwanie ciągłości naczynia krwionośnego i wypływ krwi przez uszkodzoną jego ścianę.

Rodzaje:

• tętniczy - krew wypływa z tętnicy pod ciśnieniem zgodnie z falą tętna, jest jasnoczerwona (zawiera tlen)

• żylny - krew wypływa z żyły, ale pod mniejszym ciśnieniem niż z tętnicy i jest ciemnoczerwona (zawiera dwutlenek węgla),

• włośniczkowy (kapilarny) - krew wypływa z włośniczki (cienkie, drobne naczynia krwionośne) - krew sączy się.

Krwotok może być zewnętrzny lub wewnętrzny.

Pierwsza pomoc w krwotokach zewnętrznych:

1. Uciśnięcie miejsca krwawienia, założenie opatrunku uciskowego (jałowego),

2. Ocena stany poszkodowanego - świadomość, oddech, tętno,

3. Wezwanie pomocy,

4. Unieruchomienie krwawiącej kończyny,

5. W ostateczności użyć opaskę uciskową (pamiętać, że uszkadza to zdrowe tkanki bo tamuje krążenie w pozostałej części kończyny). Opaski uciskowe stosuje się tylko przy amputacjach gdzie nie udaje się zatamować krwotoku w inny sposób.

Krwotok wewnętrzny

Rozpoznanie mogą nasunąć następujące spostrzeżenia:

• zmiana zabarwienia skóry („siniak”) - przy krwawieniu wewnętrznym do kończyn,

• przy krwawieniu do jamy brzusznej pojawia się powiększanie obwodu brzucha, zsinienia pod łukami żebrowymi,

• wymioty krwią lub ciemne smoliste stolce (krwawienie z wrzodu żołądka lub dwunastnicy),

• stolec ze świeżą krwią (krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego,

• oddawanie moczu z krwią (w urazach miednicy),

• wykrztuszanie wydzieliny z krwią (w urazach klatki piersiowej).

Pierwsza pomoc:

1. ocena stanu poszkodowanego - świadomość oddech, tętno,

2. wezwanie pomocy,

3. przy krwawieniu wewnętrznym do kończyn - unieruchomienie,

4. gdy chory nieprzytomny - pozycja bezpieczna, gdy przytomny - pozycja przeciwwstrząsowa (leżąca na plecach, kończyny lekko uniesione),

5. okrycie poszkodowanego,

6. kontrola parametrów życiowych,

7. nie podawać nic doustnie!

2