Farmakokinetyka
Wchłanianie
Przenikanie i transport przez błony
Dystrybucja (bakterii, np łożyskowa)
Stężenie w poszczególnych kompartmentach
Biotransformacja
Eliminacja (droga eliminacji, okres półtrwania)
Efekt postantybiotykowy
Związki przeciwdrobnoustrojowe:
Związki przeciwbakteryjne
Związki przeciwgrzybiczne
Związki przeciwprątkowe
Związki przeciwwirusowe
Związki przeciwpierwotniakowe
*Leki przeciwwirusowe
Zwykle nie są tak skuteczne jak przeciwbakteryjne
Charakteryzują się znaczną specyficznością. W większości zakażeń wirusowych nie stosuje się leków przeciwwirusowych
Najczęściej stosowane są leki przeciwko:
-HIV
-niektórym wirusom Herpes (opryszczka, cytomegalia, wirus Epstein-Bar)
-wirusowym zapaleniom wątroby
-grypie, czasami innym wirusom
Ważniejsze grupy antybiotyków
ß-laktamy
Aminoglikozydy
Chinolony
Glikopeptydy
Tetracykliny
Makrolidy
Linkozamidy
Rifamycyny
Oksazolidynony
Sulfonamidy
inne
Antybiotyki beta-laktamowe
Penicyliny
Cefalosporyny i cefamycyny
Monobaktamy
Karbapenemy
Inhibitory beta-laktamaz
Istotna jest nazwa generyczna (chemiczna) antybiotyku
Producenci wprowadzają różne nazwy handlowe ten sam antybiotyk może nosić różne nazwy oraz różnić się cena:
Np. Cefuroxym- leki zarejestrowane i sprzedawane w Polce to:
Biofuroxime,Tarsime, Plixym, Xorim, Zinacef
generyki, leki generyczne -produkowane po wygaśnięciu licencji,zwykle dużo tańsze. Też muszą być zarejestrowane
Mechanizmy działania antybiotyków
* Hamowanie syntezy ściany komórkowej
- antybiotyki beta-laktamowe
- glikopetydy
- bacytracyna, fosfomycyna
*Uszkodzenie błony cytoplazmatycznej lub zewnętrznej
- polimyksyny
- polieny przeciwgrzybicze
Mechanizmy działania antybiotyków
* Hamowanie syntezy białek
wiązanie z podjednostką 30s (aminolikozydy, teracykliny i glicylocykliny)
wiązanie z podjednostką 50s (makrolidy, streptograminy, linkozamidy,chloramfenikol, oksazolidynony)
Mechanizmy działania antybiotyków
* Uszkodzenia lub zahamowanie syntezy kwasów nukleinowych
DNA- chinolony( blokowanie gyrazy DNA), imidazole( uszkadzanie DNA)
mRNA( hamowanie syntezy)- rifampicyna
* Hamowanie szlaków metabolicznych
sulfonamidy hamowanie syntezy kwasu foliowego,
trimetoprim hamowanie przemian kwasu foliwego( e efekcie hamowanie syntezy płynu puryn),
Efekty niepożądane
Bezpośredni efekt toksyczny
Alergie
Efekt Herxhaimera
Dysbakteriozy
Bezpośredni efekt toksyczny- przykłady
ototoksyczność
nefrotoksyczność
niekorzystny wpływ na rozwój chrząstki
niektóre- hepato i nefrotoksyczność
inne
alergie
Każdy antybiotyk może być alergenem i powodować miejscowe lub ogólne reakcje alergiczne
najczęściej antybiotyki beta-laktamowe oraz sulfonamidy
anafilaksje- penicylina podana pozajelitowo(wstrząs)
Reakcje atopowe, wysypki- różne
Alergie pokarmowe- różne
Reakcje cytotoksyczne-różne
Fotoalergiczne- tetracykliny, chinolony, nitrofurany
Efekt Herxhaimera
Zaostrzenie objawów choroby po podaniu antybiotyku
W wyniku gwałtownego rozpadu dużej liczby bakterii
Obserwowany np. w leczeniu duru brzusznego chloramfenikolem lub kiły penicyliną
Dysbakteriozy
* Grzybice
zapalenie jamy ustnej
drożdżyca pochwy
* Biegunki poantybiotykowe
* Rrzekomobłoniaste zapalenie jelit
* Awitaminozy
* Nadkażenia baktriami opornymi na stosowany antybiotyk
Ograniczenia w stosowaniu antybiotyków
kobity w ciąży
noworodki
dzieci do określonego roku życia( chinolony- 16, tetracykliny-9)
osoby z niewydolnością nerek
osoby z niewydolnością wątroby
alergicy
Oporność bakterii na antybiotyki
Gatunkowa- wrodzona, wszystkie szczepy danego gatunku są oporne, niezależnie od stosowania antybiotyku w medycynie
Nabyta- wszystkie lub większość szczepów bakterii danego gatunku jest początkowo wrażliwa, a potem w miarę stosowania leku co raz więcej szczepów staje się opornych
Zmiany w ilości i asortymencie stosowanych antybiotyków prowadzą zwykle do zmian w częstości występowania oporności.
Oporność na antybiotyki występuje znacznie częściej wśród szczepów szpitalnych niż wśród tego samego gatunku ale izolowanych od chorych niehospitalizowanych.
W szpitalach, oddziały zużywające najwięcej antybiotyków charakteryzują się najwyższą opornością szczepów.
W 1997r. Światowa Organizacja Zdrowia, problem oporności drobnoustrojów na antybiotyki i chemioterapeutki zaliczyła do największych zagrożeń w dziedzinie zdrowia publicznego, na równi z chorobami nowotworowymi i układu krążenia
Mechanizmy lekooporności bakterii
Produkcja enzymów:
Modyfikacja lub hydroliza antybiotyku
2.Aktywny wpływ lub brak przepuszczalności
3. Modyfikacja miejsca docelowego dla antybiotyku
4. Brak przeprowadzania leku w formę aktywną
Enzymy
Beta-laktamazy
Enzymy modyfikujące aminoglikozydy:
Acetylo--
Fosfo -- transferazy
Nukleotydylo--
Acetylaza chloramfenikolowa
Beta-laktamazy
Beta-laktamazy gronkowcowe i Moraxella catarrhalis mają wąskie spektrum substratowe i są wrażliwe na inhibitory
Beta-laktamazy pałeczek Gramujemnych mają zróżnicowane spektrum, a niektóre grupy są oporne na inhibitory beta-laktamaz.
Modyfikacja miejsce docelowego dla antybiotyku
Mutacyjna
Enzymatyczna
Aktywna ochrona miejsce docelowego
Nabycie nowych białek
Zastosowanie antybiotyków
medycyna ludzka
- chorzy hospitalizowani
- chorzy poza szpitalem
Weterynaria
Rolnictwo (dodatki do pasz)
Grzyby
Są to orgaznimy:
Eukariotyczne
Heterotroficzne
Mają ścianę komórkową
Grzyby
Są najczęściej organizmami saprofitycznymi, wolno żyjącymi w glebie i wodzie
Rozwijają się na szczątkach roślin i zwierząt
Na około 1,5 miliona dotąd poznanych gatunków grzybów, chorobotwórczych dla człowieka może być tylko około 200 gatunków
Grzyb, żeby zakazić człowieka
musi:
móc rozwijać się w temperaturze ciała ludzkiego( dimorfizm termiczny)
mieć specyficzne zdolności entymatyczne
potrafić zablokować odporność komórkową
Dla grzybów charakterystyczne są dwa typy rozmnażania płciowe i bezpłciowe
Spory bezpłciowe
1.Sporangiospory
2. Konidia
- blastokonidia
- artrokonidia
- fialokonidia
- inne
Podział grzybów
Sprzężniaki( Zygomycota)
Workowce( Askomycota)
Podstawczaki( Basidiomycota)
Grzyby niedoskonałe( Deuteromycota)
Kryteria podziału
rozmnażanie płciowe
budowa grzybni
morfologia zarodników bezpłciowych
obecnie: homologia rRNA
Podział przydatny w diagnostyce laboratoryjnej
Grzyby drożdżopodobne
Grzyby pleśniowe
Grzyby dimorficzne
Podział grzybic
Powierzchowne ( dermatofitozy)
Skóry, błon śluzowych
Podskórne
Głębokie- układowe
Candida sp
Najczęściej chorobotwórczy jest gatunek Candida albinans
Obecnie co raz częściej również inne gatunki, np.:
Candida dubliniensis, Candida farmata, Candida glabrata, Candida guilliermondii, Candida haemulonii, Candida kefyr, Candida krusei, Candida lusitaniae, Candida norvegensis, Candida perapsilosis, Candida tropicalis, Candida viswananthii
Chrobotwórczość Candida sp.
Zakażenia lokalne:
- jama ustna, gardło, skóra, pochwa, palec, paznokcie, oskrzela, płuca, przewód pokarmowy,
Zakażenia układowe:
- posocznica, zapalenie wsierdzia, zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych
Cryptococcus neoformans
zakażenie płuc
Kryptokokkoza centralnego układu nerwowego
postać uogólniona
skórna( pierwotna lub w przebiegu uogólnonej)
kości, oko, inne
Sprzężniaki
Rhizopus species
Mucor species
Absidia species
Sprzężniaki
Pospolite w glebie, w wodzie, żywności, na warzywach, spleśniałym chlebie
Zakażenie najczęściej u ludzi z niewyrównaną cukrzycą
Najczęściej dotyczy podniebienia, zatok, ucha
Pojawia się podobny do waty wzrost na podniebieniu czy nosie
Nieleczone zakażenie- śmiertelne
Asperogillozy
zatrucia mykotoksynami
alergie
kolonizacja miejsc wcześniej chorobowo zmienionych, bez odczynu zapalnego
kolonizacja i powstawanie zmian w zaatakowanych narządach( ziarnina)
uogólniona (inwazyjna) postać
Grzybice głębokie
głównie oportunistyczne
czynniki sprzyjające to między innymi:
Czynniki powodujące zmniejszenie odporności
nowotwory: białaczki, chłonniaki, Choroba Hodgkina
leki: przeciwnowotworowe, sterydy, immunosupresyjne
antybiotyki
Procedury terapeutyczne
transplantacje narządów i szpiku
chirurgia na otwartym sercu
cewki moczowe, żylne
sztuczne zastawki
leczenie promieniowaniem
Inne czynnki
poważne oparzenia
cukrzyca
gruźlica
stosowanie środków dożylnych
AIDS
Dermatofity
Żyją tylko w warstwie skeratynizowanej naskórka (mają enzym keratynazę)
Odczyn zapalny w miejscu zakażonym jest reakcją alergiczną na produkty metabolizmu grzyba
Większość dermatofitów jest uzależniona od pasożytniczego trybu życia
dermatofity
Trichophyton =>
Microsporum=> grzybice powierzchniowe
Epidermophyton=>
Malassesisa furfur=>
Czasami grzyby
Dermatofity dzieli się na:
Antropofilne
Zoofilne
Geofilne
Grzybice powierzchniowe dzielimy ze względu na anatomiczne miejsce zakażenia
Ten sam gatunek grzyba może zakażać różne miejsca
Grzybice powierzchniowe
Skóry owłosionej głowy, brody
Skóry gładkiej
Grzybica stóp
Grzybica dłoni
Grzybica paznokci
Grzybice skóry owłosionej głowy
Grzybica strzygąca
Grzybica drobnozarodnikowa
Grzybica woszczynowa
Endothrix- wewnątrz włosa i spory i grzybnia(np. T. Tonsurans, T. Violaceum)
Ectothrix- wewnątrz włosa tylko grzybnia, spory na zewnątrz( np. Microsporum sp, T. Mentagrophytes, inne gat Trichophyton)
Grzybica strzygąca
Trichophyton violaceum
Trichophyton tonsurans
Trichophyton mentagrophytes
brak świecenia w lampie Wooda
Wysoka zakaźność:
grzyby w obciętych włosach mogą zakażać nawet po 5 latach