CHÓD PRAWIDŁOWY
CHÓD - OCENA ZMIAN STATYCZNO - KINETYCZNYCH
Wpływ na statykę ciała mają:
pozycja ciała
w symetrycznej pozycji stojącej na obu nogach punkt ciężkości ciała pada w środek czworoboku podparcia (pole na którym stoimy, zawarte pomiędzy linią łączącą obydwie pięty, końce paluchów obu stóp oraz brzegami bocznymi stóp)
środek ciężkości przesuwa się w obrębie tego pola w miarę tego jak pochylamy tułów w przód, tył oraz na boki
pozycje które rozszerzają czworobok podparcia i obniżają środek ciężkości zwiększają stabilność stania
trwałe zmiany w budowie ciała powodują bądź zawężenie pola podparcia (brak jednej nogi), bądź trwałe symetryczne ustawienie się środka ciężkości w obrębie pola podparcia z (przymusowe odciążenie jednej kończyny, ból, niepełny zrost kostny, przykurcz, porażenie)
rzutowanie środka ciężkości można prześledzić za pomocą pionu spuszczanego na przedniej powierzchni ciała z wysokości II kręgu kości krzyżowej
masa ciała
nadwaga, ciąża, zwiększa obciążenie kończyn dolnych i może powodować obniżenie się środka ciężkości, przesunięcie go do przodu w obrębie pola podparcia oraz obniżenie się sklepienia stóp
siła antygrawitacyjna mięśni
do utrzymania pozycji stojącej w warunkach fizjologicznych potrzebna jest minimalna siła mięśniowa
każde przesunięcie środka ciężkości ciała wciąga w grę inne grupy mięśniowe wprowadzając je w stan napięcia
ogólne osłabienie siły mięśniowej prowadzi do zapadania się postawy człowieka
CHÓD
sposób chodzenia utrwala się w 7 roku życia
Definicja:
seria rytmicznych, zmiennych ruchów kończyn i tułowia powodujących w rezultacie przesunięcie się do przodu środka ciężkości człowieka
rytmiczne gubienie i odzyskiwanie równowagi w zmieniających się na przemian fazach podporu i przenoszenia
Cykl chodu:
czynności i ruchy wykonywane przez idącego pomiędzy kontaktem pięty z podłożem jednej z kończyn i powtórnym jaj zetknięciem się z podłożem
podczas jednego cyklu chodu każda z kończyn dolnych przechodzi przez jedną fazę podporu i przenoszenia kończyny
Fazy chodu:
faza podporu
podczas przeciętnie szybkiego chodu faza podporu jednej kończyny dolnej zajmuje około 60% czasu cyklu chodu
rozpoczyna się w momencie zetknięcia się pięty z podłożem, a kończy w chwili oderwania palucha
składa się z pięciu podfaz (w odniesieniu do stopy):
kontakt pięty z podłożem
„stopa płasko” - cała powierzchnia stopy przylega do podłoża
pełne obciążenie - podpór właściwy (środek masy ciała znajduje się nad środkiem geometrycznym powierzchni styku stopy z podłożem)
oderwanie pięty od podłoża - przetaczanie stopy (propulsja)
oderwanie palucha - odbicie
faza przenoszenia
podczas przeciętnie szybkiego chodu faza przenoszenia jednej kończyny dolnej zajmuje około 40% czasu cyklu chodu
rozpoczyna się w momencie oderwania od podłoża palucha, a kończy w chwili zetknięcia pięty tej samej kończyny z podłożem
składa się z trzech podfaz:
przyspieszenie
rozpoczyna się w momencie gdy paluch kończyny dolnej zakrocznej odrywa się od podłoża i noga zakroczna goni tułów, a kończy w chwili gdy kończyna ta znajdzie się pod środkiem ciała
przenoszenie właściwe
sytuacja , w której oś poprzeczna stawu skokowo - goleniowego znajduje się w płaszczyźnie czołowej głównej ciała
w tym momencie przenoszona kończyna jest potrójnie zgięta (w stawie skokowym, kolanowym, biodrowym)
hamowanie
po wyprzedzeniu tułowia przez kończynę dolną zakroczna następuje zwolnienie tempa ruchu kończyny ku przodowi i przygotowanie jej do kontaktu z podłożem
faza podwójnego podparcia
sytuacja w której paluch nogi zakrocznej jeszcze się nie oderwał od podłoża a pięta nogi wykrocznej już się oparła
czas trwania fazy podwójnego podparcia jest zależny od szybkości chodu
im jest ona większa tym faza ta jest krótsza
podczas biegu faza podwójnego podparcia nie występuje - zastąpiona jest fazą lotu
CHÓD - ANALIZA DYNAMICZNA
określa wielkość siły mięśni, która jest potrzebna w trakcie prawidłowego chodu
na idącego człowieka działają dwa rodzaje sił:
zewnętrzne
siła grawitacji, reakcja podłoża
na ogół działają zgięciowo
wewnętrzne
pracujące mięśnie (utrzymanie prawidłowej postawy, stabilizacja stawów, hamowanie lub przyspieszanie poszczególnych części kończyn i tułowia)
Największą aktywność podczas chodu wykazują:
mm. stabilizujące tułów
mm. odpowiedzialne za stabilizacje miednicy
faza podporu:
prostownik grzbietu strony przeciwnej
mm. czworoboczny lędźwi strony przeciwnej
mm. pośladkowy średni
mm. przywodziciel wielki
faza przenoszenia
mm. grupy strzałkowej (zabezpieczenie przed supinacją)
m. piszczelowy tylny (zabezpieczenie przed pronacją)
m. przywodziciel wielki
Stwierdzono iż najpracowitszą grupa dynamiczną w funkcji lokomocji jest zespół mięśniowy tylnej ściany goleni - odpowiedzialny za przetaczanie stopy.
WYZNACZNIKI (DETERMINANTY) CHODU
Wyznaczniki chodu prawidłowego:
wyróżniamy 6 determinant chodu
trzy z nich dotyczą zmiany położenia miednicy i stawów biodrowych
dwa zakresu ruchu w stawach kolanowych
jeden stawów skokowo-goleniowych
są to wyznaczniki kinematyczne
dotyczą chodu po gładkiej poziomej płaszczyźnie
Skręty miednicy w płaszczyźnie poziomej
określenie prawidłowego ustawienia miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej w fazie podwójnego podparcia
w chwili wysunięcia nogi wykrocznej do przodu miednica podąża za ruchem i wysuwa swą wykroczna stronę nieco do przodu
wykazuje ona skręt w płaszczyźnie poziomej około 4° do przodu i 4° do tyłu
ruch odbywa się w obu biodrach
na skutek ruchów miednicy udo nogi wykrocznej - rotacja zewnętrzna, udo nogi podpierającej w rotacji wewnętrznej
skręcanie się miednicy wydłuża krok
Pochylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej
określa ustawienie miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej
podczas chodu miednica (w warunkach prawidłowych) ustawia się lekko ukośnie, opadając w stronę kończyny przenoszonej
staw biodrowy kd. podporowej - ustawiony w przywiedzeniu
staw biodrowy kd. przenoszonej - ustawiony w identycznym odwiedzeniu
miednicę przed większym opadaniem w kierunku kończyny przenoszonej zabezpiecza napięcie mięśnia pośladkowego średniego po stronie przeciwnej
Ruchy boczne miednicy
określa konieczność bocznych przemieszczeń miednicy w czasie chodu, wynikających z naprzemianstronnego obciążania kończyn dolnych
miednica podąża w kierunku nogi podporowej
ruchu boczne miednicy najbardziej widoczne są podczas wolnego chodu
podczas biegu zostają całkowicie zniwelowane
wykonywane są w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i obu stawach biodrowych (przywodzenie + odwodzenie + rotacja)
wielkość wychyleń bocznych miednicy jest osobniczo różna
Zgięcie w stawie kolanowym w fazie podporowej
określa wielkość kąta zgięcia stawu kolanowego kończyny podporowej w fazie pełnego obciążenia
musi on wynosić około 20°
w fazie podporu gdy pięta styka się z podłożem kolano jest wyprostowane
zaraz potem ulega zgięciu, aż stopa przyłoży się podeszwą do podłoża
zaraz po okresie pełnego obciążenie stopy znowu następuje gwałtowny wyprost stawu kolanowego
zgięcie stawu kolanowego w chwili gdy masa ciała przenosi się do przodu ponad nogą podporową, redukuje wysokość środka ciężkości
Skrócenie czynnościowe kończyny w fazie przenoszenia
określa wymaganą wielkość skrócenia czynnościowego kończyny dolnej w fazie przenoszenia
kończyna przenoszona powinna przemieszczać się do przodu dokładnie w płaszczyźnie strzałkowej przeprowadzonej przez staw biodrowy
miednica po tej stronie jest lekko opuszczona
skrócenie czynnościowe odbywa się we wszystkich trzech stawach
największe jest w stawie kolanowym
kolano zgina się zaraz po styku pięty z podłożem gdy kostki unoszą się zakreślając łuk ponad stępem oraz po raz drugi gdy pięta zaczyna się unosić a stopa przygotowuje się do odbicia
aby chód mógł być prawidłowy, staw kolanowy musi mieć możliwość zgięcia do kąta 65° (w fazie przenoszenia)
Ruchy stopy i stawu skokowo-goleniowego w płaszczyźnie strzałkowej
określa kątową wielkość zakresu ruchomości w stawach skokowo-goleniowych w płaszczyźnie strzałkowej, która jest potrzebna przy prawidłowym chodzie
od 15° (W) do 20° (Z)
Izochronia
polega na równym w czasie obciążaniu lewej i prawej kończyny dolnej
Izometria
polega na wykonywaniu równej długości kroków prawą i lewą kończyną dolną
Izotonia
polega na prawidłowej koordynacji ruchów kończyn górnych i tułowia z praca kończyn dolnych
1