Seminarium 2

KOMPUTERYZACJA, INTERNET CZY BAZY DANYCH W NOCZESNYM SYSTEMIE OPIEKI ZDROWOTNEJ

Pacjent a bazy danych

Kompleksowy medyczny system informacyjny zapewnia:

- pełną obsługę administracyjną,

- szybką i rzetelną obsługę finansową,

- szybką, prawidłową i bezpieczną informację medyczną.

pacjent -

lekarz -

aptekarz -

laboratorium (służba zdrowia)

SYSTEM TAKI INTEGRUJE INFORMACJE MEDYCZNE I FINANSOWE

Dane mogą być gromadzone i przechowywane na dwa sposoby:

Przenośny nośnik danych (PND)	Stacjonarny nośnik danych
- karta pamięci o rozmiarach karty kredytowej - karta chipowa - karta magnetyczna (wycofywane) - pamięci typu flash (SD, MS, pendrive)	- komputerowa baza danych

Dostęp do danych w PND jest ograniczony wymogiem fizycznego posiadania karty PND.

Który system?

PND	SND
- aktualizacja danych na drodze pacjent-lekarz-farmaceuta-laboratorium - możliwość mobilnego przekazywania danych - szybki bezproblemowy dostęp (na poziomie użytkownika) - mobilna kontrola medyczna finansowa	- zbieranie i przechowywanie danych z odpowiednim zabezpieczeniem - możliwość „osieciowania” jednostek medycznych - szybki bezproblemowy dostęp (np. konsultacje specjalistów) - pełna i stała kontrola finansowa i medyczna

SND oparte na bazie Internetu umożliwiają:

- pacjentowi ciągły dostęp do historii choroby,

- zindywidualizowanie potrzeb pacjenta,

- nowoczesne i efektywne leczenie,

- obniżenie kosztów.

Każda internetowa danych podzielona jest na oddzielne, ale zależne od siebie moduły.

Zatem „internetowe” SND zmieniają sposób relacji lekarz - pacjent - firmy farmaceutyczne - instytucje ubezpieczeniowe.

Przykładowa baza danych:

Notatka lekarza

- Dolegliwości zgłaszane przez pacjenta, badanie fizykalne, diagnoza, plan leczenia, opisy zabiegów.

- wypisywanie recept i zaleceń terapeutycznych.

- wskazania i przeciwwskazania do zaleconego leczenia i zabiegów

- standardy terapeutyczne

Notatka pielęgniarki

- Ocena stanu pacjenta i problemów terapeutycznych.

- Blokowe schematy działania.

- Kalkulacja dawki leku.

- Modyfikacja dawki leku.

- Szczegóły dotyczące sposobu podania leku.

- Wprowadzenie zaleceń laboratoryjnych.

Protokoły badań klinicznych:

- Kryteria wstępne do zaakceptowania pacjenta.

- Rekrutacja pacjentów i warunki protokołu.

- Metodyka badań.

Dane demograficzne, typ ubezpieczenia i rejestracja

- dane pacjenta

- dane lekarza

- laboratorium (pomocnicze systemy diagnostyczne)

- zalecenie badań i zgłaszanie wyników

- rachunkowość/biblioteka

Jak tworzymy przykładowy SND…

Faza 1

Struktura systemu

Przygotowanie specyfikacji - opisu technicznego, czyli forma projektu bazy danych, które uwzględniają:

- cele

- parametry

- dane konstrukcje

Ta postać raportu winna zawierać dokładne informacje dotyczące:

1. monitorowanej informacji,

2. układu graficznego ekranów komputerowych,

3. formy wydruków komputerowych.

Rozmowy z personelem medycznym, w celu ustalenia:

- potrzeb klinicznych

- oczekiwań personelu

- praktycznego użycia

Akceptacja systemu

1. stan i dokumentacja aktualnych stanowisk pracy,

2. szczegółowy raport dotyczący celów powstającego systemu

3. spotkania z personelem kierowniczym:

1. zaopiniowania zmian,

2. zatwierdzenia systemu.

Faza 2

Programowanie/wybór technologii

- wybór osprzętowania i oprogramowania:

1. lista potrzeb

2. zatwierdzenie i zabezpieczenie finansowe w budżecie

3. kontrahenci i dostawcy sprzętu

a) przetarg publiczny

b) oferty i ceny

c) gwarancja i serwis

Faza 3

Lokalizacja

Uwzględniając sprzęt wybrany w fazie 2 należy następnie ustalić plan lokalizacji, w celu integracji systemu komputerowego w miejscu pracy:

Komputer centralny	KOMPUTER		Prąd Klimatyzacja Okablowanie sieciowe Zasilanie awaryjne

Faza 4

Próbne uruchomienie

- Faza jego ograniczonego wprowadzenia (dostępu)

Tylko wybrani użytkownicy testują nowy system w celu uzyskania opinii o użytkowaniu

- Dokumentacja systemu/szkolenia

Relacje użytkowników systemu

Szkolenia dla zrozumienia pracy systemu

Wybrani członkowie załogi są szkoleni w kierunku umiejętności utrzymania jego integralności

Faza 5

Serwis systemu

- dostępność wdrażania modyfikacji do systemu w celu przygotowania się do zmian w działach pracowniczych

- wdrażania i serwisowanie bieżące nowych rozwiązań i technologii.

Tradycyjna historia choroby… czy może już… zapis elektroniczny

Do dnia dzisiejszego znaczna większość instytucji ochrony zdrowia prowadzi historię chorób w formie zapisu na papierze.

UWAGA !!! UWAGA !!! UWAGA!!!

Koszt utrzymania dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej jest o wiele niższy, niż jego kontynuowanie na papierze.

Jakie są z tego zyski….

Istnieje mniejsze ryzyko:

- zagubienia dokumentacji,

- czasowej nieosiągalności danych,

- nieczytelności danych w formie wersji tradycyjnej - na papierze (charakter pisma itp.) w porównaniu do formy elektronicznej

Jakie są wady…

Głównym zagrożeniem w wersji elektronicznej są błędy oprogramowania oraz wirusy komputerowe.

System elektronicznej dokumentacji medycznej

Co wybrać INTERNET a może INTRANET

Internet

- nowoczesny środek komunikacji w medycynie

- poczta elektroniczna

- internetowe bazy danych oraz Word Wide Web (WWW)

To podstawowe aplikacje stosowane w nowoczesnej opiece zdrowotnej

Internet to narzędzie w edukacji personelu medycznego oraz pacjentów

Dostęp do danych spoza instytucji stał się sprawą kluczową.

Lekarze powinni mieć dostęp do najnowszych danych klinicznych, zarówno lekarze w szpitalach, ale także lekarze pierwszego kontaktu z przychodni i gabinetów.

Autoryzacja i kodowanie danych na etapie przesyłania „nadawca - odbiorca” to podstawa wielu stron internetowych, a technologia ta jest w stanie ciągłego rozwoju, ulega, standaryzacji i jest rozprowadzana prawie bezpłatnie.

Sieć międzyzakładowa Intranet

W obecnej chwili większość danych w rozmaitych instytucjach jest:

- kodowana,

- dostępna tylko w sieci wewnętrznej,

- wykorzystywanie Standardów Kodów Diagnostycznych (SKD) - ICD-9,

- wymaga bezpieczeństwa źródeł informacji.

W opracowaniu są tzw. międzynarodowe standardy medyczne, regulujące użytkowanie terminów medycznych.

Pojawiają się jednak trudności uzyskania powszechnego porozumienia. Nadzieję stanowi

Projekt Jednolitego Języka Medycznego (UMLS - Unified Medical Language System)

który będzie w stanie sprostać zadaniu terminologicznych powiązań pomiędzy opisami w różnych systemach.

Elektroniczna dokumentacja medyczna - nadzieje i zagrożenie

Wprowadzenie Elektronicznej Dokumentacji Medycznej (Electronic Medical Record - ERM)

szpital/przychodnia posiada ERM w postaci prostego systemu przechowującego i wyszukującego dane:

- laboratoryjne,

- zapisu historii choroby pacjenta,

-ordynowanych leków,

- wyników i notatek lekarskich.

Dokumentacja ERM jest niezbędna dla koordynacji opieki nad pacjentem w obrębie sieci:

- szpitali

- przychodni

- oddziałóv/ NFZ

- prywatnych gabinetów lekarskich

DROGA HISTORII CHOROBY… …na papierze…

- zapis w okresie pobytu na terenie jednostki o zdrowotnej (szpital, poradnia),

- wypis przy opuszczaniu jednostki przez pacjenta,

- historia choroby jest przechowywana w archiwum jednostki.

System zapisu na papierze nigdy nie był DOSKONAŁY...

Historie choroby są:

- często błędnie segregowane,

- pojedyncze strony wypadają,

- notatki są wprowadzane w nieprawidłowym porządku czasowym,

- często pisane nieczytelnie,

- pomyłki zdarzają się przy przepisywaniu tekstu

Wszystko to rzutuje na dalszą prawidłowość prowadzenia historii choroby pacjenta.

Ale… i pierwsze systemy informacji medycznej nie były też zintegrowane!

Komputeryzacja dokumentacji medycznej doznała gwałtownego przyspieszenia w ostatnich latach.

W wielu ośrodkach medycznych:

- historia choroby podczas wizyt szpitalnych,

- wizyty w poradniach w postaci rozpoznań,

- wypisy szpitalne, zapisów z izb przyjęć,

- zaleconych leków,

- wskazanej diety

Rejestrowana jest w formie elektronicznej, dzięki czemu lekarz podczas każdej wizyty ma dostęp do informacji dotyczącej danego pacjenta,

Jednak większość ośrodków opieki zdrowotnej ciągle jeszcze używa kombinnacji dokumentu elektronicznego i formy tradycyjnego zapisu na papierze.

ZALETY ELEKTRONICZNEGO MONITOROWANIA

DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ

Zawartość

- kompletna dokumentacja pacjenta,

- wyniki badań zapisywane w standardowej formie,

- brak niekompletnych lub nieprawidłowych wyników,

- natychmiastowa korekta błędów przez lekarza.

Elastyczność (hiertekst)

- dokument medyczny w formie elektronicznej

- pełna jasność i elastyczność wpisów np. dzięki dokumentacji ERM może prześledzić wszystkie wyniki badań EKG w chronologicznym porządku, lub wybrać tylko pojedynczy wynik laboratoryjny w dowolnie wybranym przedziale czasowym.

Rozpoznanie stanu pacjenta - w formie listy problemów zdrowotnych np.:

- choroba wieńcowa serca

- cukrzyca

- bóle lędźwiowego odcinka kręgosłupa

- depresja

Kontrola jakości i efektywności

- kontrola bardzo łatwa i skuteczna,

- stały przegląd listy problemów pacjenta,

- dostępne wszystkie wyniki laboratoryjne, zalecone leki

- pełen opis przeprowadzonych zabiegów,

- kontrola i korekta zbytecznych (nieuzasadnionych) badań dodatkowych:

Dodatkowa informacja od lekarza (uzasadnienie) i kontrola przez dział jakości

System jest w stanie pomóc w zapewnieniu jednolitego i wysokiego standardu opieki zdrowotnej.

Wnioski:

- nowa informacja o pacjencie w historii choroby ułożona jest zgodnie ze zgłaszanym problemem zdrowotnym,

- problemy medyczne usuwane lub dodawane są do listy na bieżąco,

- lekarze mogą się skupić na problemie medycznym,

- elastyczność erm idealnie pasuje do problemowego rozpoznania stanu pacjenta.

Wady elektronicznej dokumentacji medycznej:

1) Zawodność

Historie choroby na papierze są ciągle wysoce niezawodne odporna na:

- błędy oprogramowania (najbardziej uciążliwa i częsta przyczyna zaburzeń pracy systemu)

- przerwy w dostawie prądu

- silne pola elektromagnetyczne

Elektroniczna dokumentacja medyczna musi być przynajmniej tak niezawodna, jak system zapisu na papierze

2) Odpowiedzialność

- lekarz podpisuje swoją notatkę, zalecenia, receptę, jego podpis jest prawną oznaką odpowiedzialności np. przez wprowadzenie systemu kodów stanowiących formę prawną podpisu,

- istnieje ryzyko zagubienia przez pracownika jego kodu,

- hasła stanowią pewną niedoskonałość - system wrażliwy na odgadywanie,

- pewnośc zabezpieczeń przed nanoszeniem tzw. `poprawek” do historii choroby przez instytucje ochrony zdrowia.

Systemy elektronicznej dokumentacji medycznej muszą być w stanie zapewnić formę bezpiecznego, łatwego do sprawdzenia i niemożliwego do pobrania podpisu cyfrowego, połączonego z formą integralnego samosprawdzenia systemu: elektroniczne rozpoznawanie odcisków palców.

3) Prywatność danych pacjenta

Najtrudniejszy problem w elektronicznym zapisie dokumentów.

Historie choroby zawierają bardzo prywatne, poufne i często intymne dane o pacjencie np. nadużywanie narkotyków, choroby weneryczne, choroby weneryczne, choroby zagrażające życiu, dane o orientacji seksualnej, informacje z testów genetycznych z możliwością ujawnienia wrażliwości pacjenta i jego rodziny na niektóre choroby, które mogą być przyczyną utraty pracy, rodziny.

Systemy komputerowe mogłyby być sprawnie chronione przez kombinację procedur sprawdzających i sprawniejszych systemów operacyjnych, dając pełną odporność medycznym bazom danych na potencjalnych włamywaczy komputerowych.

Mimo to…

wiele (jeśli nie wszystkie...) instytucji i podmiotów gospodarczych instaluje, rozwija i udoskonala szpitalne systemy informacyjne...

Ponieważ to jest przyszłość….

Jak powinien wyglądać prawidłowy proces decyzyjny wspomagany systemem komputerowym?

- dokument medyczny uporządkowany w jednolitym standardzie,

- komputer w ograniczony sposób wspomaga proces decyzyjny leczenia pacjenta,

- zdolność komputera do wyłapywania i sygnalizowania błędów medycznych,

- pomoc w śledzeniu działań ubocznych leków,

- poznane wszelkich interakcje leków u pacjentów leczonych jednocześnie wieloma lekami.

System komputerowy ma informacje o wszystkich lekach zażywanych przez pacjenta i jednocześnie posiada aktualną bazę danych ubocznych działań leków.

System komputerowy może monitorować diagnostykę, leczenie i/lub działania niepożądane!

Kto może być zatem tzw. „autoryzowanym użytkownikiem pionu medycznego"?

- Instytucje ochrony zdrowia - ich pracownik np. lekarz, pielęgniarka, technicy RTG i EKG, dietetycy, fizykoterapeuci, pracownicy socjalni oraz firmy ubezpieczeniowe

- Nieautoryzowany dostęp wielu osób do informacji zawartej w historii choroby, np. niższego personelu medycznego i pozamedycznego. w zakresie ich sprawowanej funkcji nad pacjentem

- Trudności w stworzeniu dobrego systemu ERM z prawidłowym zabezpieczeniem - ważne dla jakości poziomu udzielania opieki zdrowotnej np. aktualne lekarstwa, uczulenia, listy problemów chorobowych zostają włączane do systemu elektronicznego.

- Ryzyko naruszenia prywatności danych pacjenta w przypadku elektronicznego zapisu dokumentów medycznych:

- aspekt technologiczny,

- aspekt socjalny,

- aspekt polityczny.

Opieka zdrowotna przez Internet ...czyli problemy do rozwiązania...

Elektroniczny dokument medyczny daje lekarzowi zdalny dostęp do historii choroby, dzięki temu lekarze różnych specjalności mogą wzajemnie konsultować przypadek choroby danego pacjenta, opiniować lub w razie przemieszczania się danego pacjenta informować o jego stanie zdrowia i metodach leczenia.

Nie istnieje jednolity standard elektronicznej dokumentacji medycznej. Każdy szpital, kasa chorych, plan ubezpieczeniowy i przychodnia buduje swój własny system, z różnym doświadczeniem i różnymi wzorcami.

Własny system ERM stanowi jednak trudność we współpracy różnych instytucji. Rozwiązaniem tego problemu może być tylko całkowita konwersja baz danych, przebudowania istniejących systemów i instalacji wykonanego na zamówieni oprogramowania oraz sprzętu komputerowego w ramach połączonej instytucji.

Internet staje się naturalną platformą dla ERM przyszłości, dostarcza technik kodowania danych i ich autoryzacji, pewniając bezpieczny ich transfer w ramach dostępnego bogatego wyboru formatów multimedialnych.

Hiperlinki łączą odnośne części historii choroby. Można z łatwością przechodzić od notatek lekarskich, dotyczących choroby do wyników laboratoryjnych.

Sezam - zaawansowane oprogramowanie dla przychodni medycznych.

5

---