prof. R. Madyda-Legutko

KULTURA PUCHOWSKA

Puchov nad Wagiem - stanowisko eponimiczne - całkowicie zniszczone (nie istnieje).

Zasięg w MOP:

• pn. Słowacja - nad śr. i grn. Wagiem, w grn. dorzeczu Hornadu, Hronu i Popradu

• Tereny Orawy, Liptowa i Spiszu

• Osadnictwo przekracza Karpaty i wkracza na ziemie polskie:

• Kotl. Sądecka

• Kotl. Żywiecka (Grójec-Żywiec)

• Pojedyncze stanowiska: przedpole Bramy Morawskiej - Cieszyn-Góra Zamkowa

Zasięg we WOR (zredukowany w stosunku do MOP):

• Nad Wagiem

• Mniej stanowisk nad grn. Hronem i Popradem

• Brak stanowisk na Orawie

• Kotl. Sądecka, Cieszyn-Góra Zamkowa

• Duże, rozległe osady pojawiają się na prawym brzegu Wisły, w okolicach Krakowa - w kierunku Pogórza Wielickiego (eksploatacja źródeł słonych):

• Pychowice

• Kurdwanów

• Wola Duchacka

• Wieliczka st. 11

• Mogilany

Geneza (mieszane ethnicum):

• ukształtowała się na bazie gr. orawskiej k. łużyckiej oraz osadnictwa halsztackiego

• oddziaływania ze środowiska celtyckiego - plemię Kotynów (MOP - nasuwają się w LT C) - ich osadnictwo na tych terenach trwa do wojen markomańskich (przez cały WOR), w trakcie których przesiedlono ich na teren prowincji zanik k. puchowskiej

Struktura osadnictwa (poświadczone są tylko osady - obrządek pogrzebowy nie pozostawiający uchwytnych śladów brak grobów i cmentarzysk):

• MOP (do początku fazy B1) - osady wysoczyznowe (grody) - nie oppida, ale ufortyfikowane; obok nich osady otwarte faza B1 - HORYZONT KATASTROFY - widoczne są zniszczenia i grody zanikają:

• Najazdy z pn. (Przeworczycy)? - niejasna sytuacja

• Brak ceramiki przeworskiej, ale źródła pisane mówią, że na terenach Kwadów za czasów Wanniusza miało dojść do kontaktu z Lugiami (ok. 50 r n.e.)

• WOR - osady otwarte - brak grodów

Grodziska spełniały funkcje gospodarcze i administracyjne, były to rozległe założenia:

• w każdej krainie znajdowało się jedno takie centrum:

• Morawy - Jiczin

• Orawa - Vyšny Kubín

• Liptów - Liptovska Mara, Podtureň

• Spisz - Spiski Hrad

• różne techniki fortyfikowania:

• Wały ziemne

• Wały z licem kamiennym

• Wątki muru TYPU KELLHEIM (Liptovska Mara)

• Do wnętrza prowadziła jedna brama (Liptovska Mara, Podtureň), czasem flankowana krótkim wałem

• Zakładane w miejscach strategicznych - bardzo często u dopływów Wagu (naturalne, wydłużone formy terenu)

Osady otwarte z OWR:

• Zakładane na stokach wzniesień

• Nie wszystkie posiadały pełną zabudowę

• W Liptowskiej Marze odkryto miejsce kultu:

• Resztki ciałopalenia i kości ludzkich

• Porozbijane naczynia

• Przedmioty brązowe

• Po horyzoncie katastrofy pojawiają się nieduże osady otwarte

Materiał zabytkowy:

• Rodzaje ceramiki:

• Grafitowa

• toczona na kole typu siwej

• malowana (LT D)