Atmosfera

• gazowa powłoka otaczająca Ziemię

• płaszcz ochronny przed środowiskiem zewnętrznym kosmosu (promieniowanie krótkofalowe, korpuskularne)

• kształtuje pogodę i klimat na Ziemi

• rezerwuar substancji chemicznych niezbędnych dla biosfery — 0₂, N₂, C0₂, pary wodnej

• „filtr" przepuszczający do biosfery promieniowanie świetlne oraz częściowo cieplne, pochłaniający promieniowanie krótkofalowe zabójcze dla flory i fauny

• osłona przed utratą ciepła z powierzchni Ziemi

Rola i znaczenie atmosfery ziemskiej

• Pochłanianie szkodliwego dla organizmów żywych promieniowania elektromagnetycznego

• całkowicie pochłania szkodliwe promieniowanie elektromagnetyczne

• składnikiem, który w największym stopniu pochłania to promieniowanie jest ozon

• Przepuszcza promieniowanie, które jest życiodajne dla organizmów żywych

• część widma promieniowania ultrafioletowego

• promieniowanie widzialne w całym zakresie

• część promieniowania radiowego

• Chroni powierzchnię Ziemi przed uderzeniami meteorytów

• wyhamowanie impetu uderzenia ciał stałych wchodzących
  w atmosferę na skutek tarcia, rozgrzewania do wysokich temperatur
  i spalenia

• duża pojemność cieplna atmosfery i łagodzący wpływ wód oceanicznych - gromadzenie nadmiaru energii cieplnej docierającej do powierzchni Ziemi

• Atmosfera umożliwia transport i krążenie wody w przyrodzie — cykle hydrologiczne

• 
  W ciągu ostatnich 200 lat atmosfera stała się także śmietnikiem ludzkiej cywilizacji zanieczyszczenia

Skład chemiczny powietrza atmosferycznego

Skład (naturalny) chemiczny powietrza atmosferycznego - składniki stałe ( w tym składniki śladowe)

Para wodna

0,1%-5% obj.

składniki zmienne

Zależy od:

• zmiennych warunków klimatycznych:

• stopnia nasłonecznienia,

• temperatury powietrza,

• temperatury oceanów,

• prędkości wiatrów,

• kierunku prądów morskich itp.

• prawie cała para wodna zawarta w atmosferze występuje w postaci chmur w dolnych warstwach troposfery

Domieszki atmosferyczne

Podział atmosfery

Ochrona atmosfery - zapobieganie przekraczaniu w powietrzu atmosferycznym dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających i ograniczanie ilości (lub usuwanie) substancji wprowadzanych do powietrza atmosferycznego przez zakłady produkcyjne i usługowe, pojazdy mechaniczne, hałdy, wysypiska i inne źródła zanieczyszczeń.

Zanieczyszczenie - emisja, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska

emisja - rozumie się przez to prowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:

1. substancje,

2. energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne;

imisja zanieczyszczeń/substancji zanieczyszczających - pochłanianie zanieczyszczeń przez określony element środowiska (opad zanieczyszczeń na określoną powierzchnię terenu). Stężenie substancji w danym komponencie środowiska.

Zanieczyszczenie powietrza

• stałe, ciekłe lub gazowe domieszki

• występujące w ilościach przekraczających wartości naturalnych składników atmosfery

• oraz takie, które nie występują w atmosferze na skutek procesów naturalnych

Samooczyszczanie powietrza - usuwanie obcych składników albo też ich unieszkodliwianie bez interwencji człowieka w toku naturalnych procesów fizycznych, chemicznych lub organicznych

podział zanieczyszczeń powietrza (pierwotne, wtórne)

Źródła zanieczyszczeń atmosfery

Skutki zanieczyszczenia atmosfery

• efekt cieplarniany

• dziura ozonowa

• kwaśne deszcze

• smog

Niszczenie warstwy ozonowej

Ozon O₃ - silny środek utleniający, o właściwościach bakteriobójczych i toksycznych

• na wysokości 25-35 km tworzy warstwę ozonową, która chroni powierzchnię Ziemi przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym

• zagrożenie dla warstwy ozonowej w stratosferze wynikającego z ingerencji człowieka stwierdzono po raz pierwszy w 1971 roku

• wykazano, że źródłem rozkładu ozonu były NOx wprowadzone do atmosfery przez samoloty ponaddźwiękowe

• w 1974 r. wysnuto tezę, że Cl uwalniany z freonów (CFC)
  w cyklach reakcji katalitycznych działa niszcząco na warstwę ozonową

Kwaśne deszcze

• Zakwaszenie opadów atmosferycznych jest spowodowane przez SO₂ i NO_x obecne w atmosferze

• Tlenki siarki i azotu ulegają w atmosferze reakcjom utlenienia, które prowadzą do powstania SO₃ i N₂O₅ — bezwodniki silnych kwasów organicznych

• SO₃ i N₂O₅ na skutek procesów fizykochemicznych ulegają przekształceniu w silne kwasy nieorganiczne: HNO₃ i H₂SO₄

oddziaływanie kwaśnych deszczy na środowisko

smog

cecha	Los Angeles	Londyn
temperatura	24-32^0C	-1 +4^0C
wilgotność względna	< 70%	85% (+mgła)
prędkość wiatru	< 3m/s	cisza
najczęściej występuje	sierpień - wrzesień	grudzień - styczeń
główne paliwa	ropa naftowa	węgiel i produktu przerobu ropy naftowej
główne składniki	O3, NO, NO2, CO, związki organiczne	cząstki stałe, CO, związki siarki
rodzaj reakcji chemicznej	utlenianie	redukcja
największe nasilenie	południe	wczesny poranek

BATNEEC - Best Available Technology Not Entailing Excessive Cost - najlepsza dostępna technologia nie pociągająca za sobą nadmiernych kosztów

Prowadzenie monitoringu zanieczyszczeń powietrza wynika z:

„ USTAWY PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA „

Monitoring zanieczyszczeń powietrza prowadzi się w oparciu o:

• sieć krajową

• sieci regionalne

• sieci lokalne