ODMA OPŁUCNOWA

DEFINICJA

• Odmą opłucnową nazywamy obecność powietrza w jamie opłucnej

Rodzaje

• Odma samoistna ( pierwotna, wtórna)

• Odma urazowa

• Odma prężna

Przyczyny

1. Odma samoistna

• Pękniecie pęcherzy rozedmowych

• Zmiany w miąższu płucnym wywołane: przewlekłym nieżytem oskrzeli, astmą oskrzelową, paleniem papierosów, gruźlicą, pylicą, guzami, ropniami płuc

• Zmiany ciśnienia w otoczeniu (podczas nurkowania, podróż samolotem)

• Nieuczwytna - bez wczęsniejszych zmian patologicznych w miąższu płucnym

2. Odma urazowa

• Uszkodzenie opłucnej przez złamane żebro w przebiegu wypadków komunikacyjnych,

• upadek z wysokości,

• masaż pośredni serca (bardzo rzadko)

• Uszkodzenie ściany klatki piersiowej przez ciało obce (zakłucie nożem)

• Uszkodzenie jatrogenne ( powikłanie kaniulacji żył centrlnych, biopsja)

3. Odma prężna

• Powikłanie zwykłej odmy Powstaje w przypadku izolowanego uszkodzenia opłucnej trzewnej z wytworzeniem mechanizmu wentylowego

Skutki:

• Każdy wdech powoduje stałe przedostawanie się powietrza do jamy opłucnowej bez możliwości wydobywania się stamtąd

• Gromadzące się powietrze w opłucnej uciska płuco po stronie uszkodzonej powodując przesunięcie śródpiersia na stronę zdrową

• Rosnące w klatce piersiowej ciśnienie zmniejsza powrót żylny do serca

Objawy odmy samoistnej

• Ból w klatce piersiowej - nagły ostry , kłujący

• Kaszel, duszność

• Płytki oddech

• Tachypnoe

• Sinica

• Utrata przytomności do nagłego zgonu włącznie

• Może pojawić się tachykardia (w wyniku zmniejszonego napływu żylnego)

• Spadek ciśnienia tętniczego

• Rozszerzenie żył szyjnych i przesunięcie tchawicy na stronę przeciwną odmy - w późnej fazie

Objawy odmy samoistnej

W badaniu przedmiotowym:

• Zmniejszona ruchomość klatki piersiowej po stronie odmy

• Przy osłuchiwaniu klatki pierś. cisza lub znaczne osłabienie szmerów oddechowych po stronie odmy

• Odgłos opukowy nadmiernie jawny - bębenkowy

Objawy odmy urazowej

• Objawy typowe dla odmy

oraz

• Widoczna rana klatki piersiowej (przedmiot wywołujacy odmę może nadal tkwić w ranie)

• Syk towarzyszącym ruchom oddechowym słyszalny w miejscu uszkodzenia ściany klatki piersiowej

Objawy odmy prężnej

• Zaburzenia oddechowe : duszność, płytki i szybki oddech

• Szybko postępująca sinica

• Poszerzone żyły szyjne

• Spadek ciśnienia tętniczego

• Przesunięcie tchawicy na stronę zdrową

• Ściszenie szmerów oddechowych i słabsza ruchomość klatki piersiowej po stronie odmy

• Objawy wstrząsu na skutek spadku powrotu krwi żylnej do serca

Nie leczona prowadzi do utraty przytomności i NZK !!!

Leczenie odmy samoistnej

• Zapewnienie drożność dróg oddechowych

• Tlenoterapia

• Gdy odma obejmuję ponad 20 % klatki piersiowej lub gdy jest ona nawracająca wykonuję się drenaż jamy opłucnowej (IV lub V przestrzeni miedzyżebrowej w linii przedniopachowej)

W pozostałych przypadkach:

• Odbarczenie odmy poprzez nakłucię klatki piersiowej grubą igłą w II przestrzeni miedzyżebrowej w linii środkowoobojczykowej

• Założenie jednokierunkowego cewnika

• Położenie chorego na boku po stronie odmy (poprawa wentylacji wraz ze stabilizacją klatki piersiowej)

• Kontrola parametrów życiowych

Leczenie odmy urazowej

• Udrożnić drogi oddechowe

• Tlenoterapia

• Ranę otwartą zabezpieczyć szczelnym najlepiej foliowym jałowym opatrunkiem (opatrunek Ashermana/trójstronny)

• Ciało obce penetrujace klatkę piersiową pozostawić (ustabilizować)

• Położyć chorego na chorym boku

• Kontrolować parametry życiowe

• Założyć dren do jamy opłucnowej w V przestrzeni międzyżebrowej w przedniej linii pachowej

Badania

• W przypadku podejrzenia odmy samoistnej wykonać badanie pulsoksymetrem oraz RTG płuc

• Odmę prężną rozpoznaje się na podstawie badania fizykalnego i wywiadu. W przypadku podejrzenia wystąpienia u poszkodowanego tej odmy , bezzwłocznie wdrożyć doraźne leczenie bez oczekiwania na RTG klatki piersiowej

Dalsze postępowanie

• Każdy chory z odmą prężną powinien być po założeniu drenu do jamy opłucnej przyjęty na OIOM

• Chorzy z odmą urazową powinni być leczeniu na OIOM lub inny oddział w którym będzie monitorowany stan pacjenta

• U chorych z odmą samoistną po założeniu drenu mogą być leczeniu na oddziale zachowawczym pod warunkiem że RTG pokazuje ustępowanie odmy