ANAMNESTIC INDEX wg HELKIMO (Ai)
Ai-0 - Brak dolegliwości subiektywnych dysfunkcji stawów skroniwo-żuchwowych.
Ai-I - Niewielkie obj. Subiekt., takie jak: szmery, trzaski, uczucie sztywn. lub zmęczenia mm. Żucia.
Ai-II - Znaczne obj. Subiektywne, tkie jak: trudności szerokiego otwierania ust, szczękościsk, ból w czasie ruchów, ból w okolicy twarzy i szczęk, zwichnięcie stawów.
DISFUNKTION INDEX wg HELKIMO (Di)
*Amplituda ruchów żuchwy: Normalna - 0; Nieznacznie zaburzona - 1; Znacznie zaburz. - 5;
*Czynność stawów s-ż: Brak obj. akustycznych, dewiacja < 2mm; Obj. Akusz i/lub dewiacja < 2mm - 1; Szczękościsk i/lub luksacja stawów - 5
*Ból mięśni podczas badania palpacyjnego: Brak dolegliwości bólowych - 0; Tkliwość mm w 1 do 2 mscach - 1; Tkliwość mm w 2 do 4 mscach - 5
*Ból ss-ż podczas b. palp.: Brak dol. Bólowych - 0; Tkliwość okolicy bocznej - 1; Tkliwość okolicy tylnej - 5
*Ból podczas ruchów żuchwy: Brak bólu - 0; Ból podczas 1 kier. Ruchu - 1; Ból podczas 2 lub > kier ruchu.
SKALA: Di - 0-25
Di-0 - Brak objawów klinicznych - 0
Di-I - Niewielka dysfunkcja - 1-4
Di-II - Średnia dysfunkcja - 5-9
Di-III - Ciężka dysfunkcja - 10-25
KLASYFIKACJA ZABURZEŃ ZWARCIA CENTRYCZNEGO.
Klasa I - Zaburzenie zwarcia centrycznego bez bocznego przemieszczenia max zagustowania zz i dotylnego położenia zwarciowego żuchwy (charakterystyczne jest obustronnie jednakowe przemieszczenie głów żuchwy)
- doprzednie przemieszczenie max zaguzkowania zz na skutek patologicznego wydłużania się poślizgu środkowego ku przodowi.
- przemieszczenie dotylnego położenia zwarciowego żuchwy ku tyłowi na skutek patolog wydłużenia poślizgu środkowego ku tyłowi. Równoczesne patologiczne wydłużenie poślizgu środkowego do przodu i do tyłu
- przeszkody na drodze poślizgu środkowego bez bocznego przemieszczenia max zaguzkowania zz i dotylnego położenia zwarciowego zuchwy
- dotylne przemieszczenie maksymalnego zaguzkowania zębów połączone ze zgodnością tego położenia z dotylnym położeniem zwarciowym żuchwy
Klasa II - Zaburzenia zwarcia centrycznego z bocznym przemieszczeniem max zag zz z prawidł lub przemieszcz dotylnym poł zwarc żuchwy (dymetr ułożenie glow zuchwy w max zag zębów)
- boczne przemieszczenie max zag zz polączone z poślizgiem poprzednio-bocznym zuchwy z prawidłowego lub z przemieszczonego dotylnego jej polozeniazwarciowego
- boczne przemieszczenie max zag zz polączone z wewn zgodnością tego polożenia z dotylnym położeniem zwarciowym żuchwy.
Rokowanie w przypadkach z zaburzeniami zwarcia centrycznego Klasy I jest lepsze a leczenie Letwiejsze niż w zaburzeniach Klasy II.
ZASADY MIEJSCOWEGO LECZENIA PRZYCZYNOWEGO DYSFUNKCJI NARZĄDU ŻUCIA.
1. Przywrócenie normalnego lub zaadoptowanego zwarcia oraz jego utrwalenie przez odtworzenie ciągłości łuków zębowych:
- korekta zwarcia (szlifowanie lub rekonstrukcja zz
- leczenie protetyczne i/lub lecz. ortodontyczne z wzgl.. wstępnego leczenia szyną zgryzową.
2. Odtworzenie prawidłowych stosunków wewnętrznstawowych w SSŻ tj. przywrócenie prawidłowego ułożenia głów żuchwy i krążków stawowych w max zaguzkowaniu zz.
- zastosowanie szyn zgryzowych
- leczenie ortodontyczne
- leczenie protetyczne
3. Przywrócenie prawidłowej czynności mięśni narzadu żucia.
- odciążające szyny zgryzowe
- fizjoterapia
- środki farmakologiczne rozluźniające mięśnie
DEFINICJE:
Artykulacja-dot. zebow naturalnych i sztucznych. To wzajemny kontakt powierzchni artykulacyjnych zębow przeciwstawnych łuków zebowych w czasie wykonywania przez zuchwe ruchów podczas żucia i zgrzytania.W pojeciu dynamicznym, można ja określic jakozwarcie w ruchu
Artykulacja zrównoważona- oznacza wzajemny kontakt ślizgowy powierzchni artykulacyjnychzebów przeciwstawnych, względnie wielopunktowy kontakt ślizgowy w czasie zwarciowej artykulacji zuchwy
Artykulacja nie zrównoważona- charakteryzuje się wystepowaniem w czasie artykulacji zwarciowej zuchwyciagłego wzajemnego kontaktu powierzchni artykulacyjnych tylko miedzy pojedynczymi zebami lub grupami zębów przeciwstawnych
Artykulacja urazowa jest to taki rodzaj artykulacji zwarciowej zuchwy , ktoryprowadzi do przeciążenia i zmian destrukcyjnych destrukcyjnych zakresie poszczegolnychzebow naturalnych (zucie zgrzytanie), a także zmian deser. Przyzębia i ssz. Powoduje ona deser. W US:rozchwianie zębów lub nadmierne starcie ich koron a także artropatie, mioartopatie i parafunkcje
Artykulator-przyrzad sluzacy do ustalania modeli szczek w pozycji określonego zwarcia i do naśladowania ruchow zuchwy lub rozwierania
Dyskluzja-utrata kontaktu zwarciowego zębów przeciwstawnych
Narzad zebowy- to żeby lacznie z przyzębiem zbudowane z rozych histologicznie tkanek, lecz stanowiące całość organiczna , anatomiczna i czynnosciowa
Os zawiasowa - umowna linia wokół której stepuje ruch obrotowy kłykci w czasie otwierania i zamykania
Protruzja - poprzedni ruch zuchwy z równoczesnym obustronnie jednakowym przesunieciem klykci
Prowadzenie sieczne- prowadzenie zębów przednich-zebowe prowadzenie zuchwy w czasie ruchu protruzyjnego w stalym kontakcie zębów przednich szczeki i zuchwy. W odcinkach boczych wystepuje wówczas natychmiastowa dyskluzja
Powierzchnia artykulacyjna- to pow. Zębów(zeba) która wchodzi w kontakt z zebamiprzeciwstawnymi w czasie artykulacji zwarciowej zuchwy(okluzji)
Pow. Okluzyjno-atykulacyjna- lukow zebowych (OA) lub powierzchnia okluzyjna (PO) to suma pow. Artyk. Zębów luku gornego i dolnego pozostających pozostających kontakcie okluzyjnym
Polozenie spoczynkowe zuchwy -jest to nieświadomie utrzymay niezwarciowy stan statyczny zuchwy. Miesnie zucia znajduja się w równowadze fizjologicznej i utrzymuja oddalone polozenie zuchwy od szczeki co u osobnikow uzębionych powoduje powstanie 2-4 mm tzw. szpary spoczynkowej miedzy zebami przeciwstawnymi
Szpara spoczynkowa-to odl. Miedzy powierzchniami żującymi zębów górnych i dolnych w ułożeniu spoczynkowym żuchwy. Wymiar= ok. 2-4 mm. w pomiarze miedzy pow. żującymi z. przedtrzonowych( odc. Miedzyokluzyjny)
Trzeszczenia- zj. akustyczne( tępy odgłos tarcia 2 powierzchni) będące objawem zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów skroniowo- żuchwowych.
Trzaski- zj. akustyczne ( głośny, krótkotrwały odgłos) będące obj. Zaburzeń koordynacji ruchów głów żuchwy i krążków stawowych.
Ton okluzyjny- zj. akustyczne( odgłos) powstające na skutek kontaktu zębów w DPZ.
Test zaciskania- polega na znalezieniu takiego położenia żuchwy, w którym starte powierzchnie brzegów siecznych i guzków siecznych kłów scisle do siebie przylegaja i na zaciskaniu zębów w tym położeniu przez 45sek.
Test zgrzytania- polecenie choremu zademonstrowania odgłosu zgrzytania.
Zwarcie- okluzja w pojęciu dotychczasowym oznacza nieruchomy kontakt między zębami przeciwstawnymi( nat. i szt.), któremu odpowiada określone polożenie zwarciowe żuchwy.
Zw. Centralne- dotyczy z. nat. i szt. i oznacza nieruchomy kontakt zębów przeciwstawnych w czasie centralnego położenia zwarciowego żuchwy. To najczęściej występujący sposób zwierania zębów przeciwstawnych w ich max. Zaguzkowaniu. Taka pozycja żuchwy jest wynikiem obustronnego równomiernego skurczu mięśni unoszących żuchwę. U osób uzębionych prawidłowo występuje wówczas zetknięcie luków zębowych w przedniej i bocznej strefie podparcia. Obie głowy stawowe spoczywają u podstawy guzków stawowych, a żuchwa zajmuje pozycję swobodnego cofnięcia, którą może przyjąć bez przymusu. Jest to nawykowy sposób zwierania zębów przeciwstawnych. Ocenę zw. Centr. Odnosi się do pełnych luków zębowych, na podstawie zaś istniejących kontaktów między zębami przeciwstawnymi rozróżniami zw. Prawidłowe i nie prawidłowe.
Zw. prawidłowe- kontakty między zębami przeciwstawnymi w zwarciu centralnym:
każdy ząb Górny i dolny zwiera się z 2oma przeciwstawnymi( wyj. Siekacze dolne i trzecie górne trzonowce)
linia środkowa ciała łączy pow. Styczne siekaczy górnych i dolnych.
siekacze górne zachodzą na pow. Wargową siekaczy dolnych i przykrywają ją do 1/3 wys. , co wynosi ok. 1,5- 3,0mm ( zw. Nożycowe) lub zęby sieczne górne i dolne kontaktują się brzegami siecznymi( zw. proste)
Zw. nieprawidłowe- oznacza wszystkie rodzaje zwarcia, które charakteryzują odmienny kontakt wzajemny kontakt między z. przeciwstawnymi niż w prawidłowym zw. centralnym.
Zw. wybalansowane- oznacza typ zwarcia, w którym występuje wielopunktowy, jednoczesny kontakt zębów podczas wszystkich zębów podczas wszystkich ruchów żuchwy na stronę laterotruzji i mediotruzji.
Krzywa Spee - inaczej strzałkowa - jest krzywizna anatom. przebiegająca w plaszcz. strzałkowej i wyznaczona przez linie laczącą wierzchołki guzków policzkowych przedtrzonowca (lub kła) poprzez guzki policzkowe trzonowców i ramie zuchwy oraz oś ssż. Przypomina wycinek koła o środku w oczodole
Okluzja centralna - występuje przy maksymalnym zaguzkowaniu zębów przeciwstawnych w centralnym położeniu zwarciowym żuchwy
Okluzja pozacentralna - inne niż centralne pozycje zwarciowe żuchwy np. doboczne lub poprzednie.
CECHY ZWARCIA CENTRYCZNEGO
1) Umiejscow. maks. zaguzkowania w płaszczyźnie środkowej odpowiadającej centralnemu poł. żuchwy
2) W prawidłowym zw. centrycznym może wystąpić zgodność pomiędzy dotylnym poł. zw. żuchwy, a maks. zaguzkowaniem zębów lub fizjologiczny poślizg pomiędzy tymi poł. zwarciowymi żuchwy-co jest wart. Indywidualną.
3) poślizg pomiędzy dotylnym poł.zwarc, żuchwy a maks. zaguzk. zębów odbywa się w płaszcz. środkowej z równoczesnym obustr. kontaktem wszystkich z. bocznych
4) Maks. kontakt zębów bocznych wyst. zarówno zarówno maks. zaguzk. jak też w dotylnym poł. zwarc. żuchwy.
5) W poł. zwarc. żuchwy oraz w czasie poślizgu środkowego nie ma kontaktu zębów przednich.
6) W maks. zaguzk. kontakt. maks. zębów przednich występuje podczas zaciskania szczęk.
CECHY ZWARCIA EKSCENTRYCZNEGO
1) Po stronie pracującej ruchy zwarc. żuchwy (graniczne) odbywają się w prowadzeniu kłowym, natomiast po stronie balansującej-dyskluzja.
2) W końcowej fazie granicznych ruchów bocznych - po przekroczeni linii środkowej między siekaczami górnymi i dolnymi kontakt występuje wyłącznie w obrębie sikaczy przyśrodkowych.
3) ruchy przednio-boczne odbywające się z kontaktem z. Bocznych i kłów natychmiastową dyskluzją pozostałych zębów
4) Przy doprzednich ruchach zwarc. utrzymuje się grupowy kontakt na siekaczach górnych przyśrodkowych przy dyskluzji pozostałych zębów
5) W końcowej fazie ruchu poprzedniego przy brakach kontaktu siekaczy występuje wyłącznie kontakt na z. trzonowych.
WARUNKI OKREŚLAJĄCE CECHY NORMALNEGO ZWARCIA EKSCENTRYCZNEGO
- po stronie pracującej boczne graniczne ruchy żuchwy odbywają się z kontaktem tylko kłów (prowadzenie kłowe) po stronie balansującej dochodzi do dyskluzji
- w końcowej fazie granicznych ruchów bocznych (po przekroczeniu linii środkowej między siekaczami górnymi o dolnymi kontakt występuje w obrębie siekaczy przyśrodkowych
- ruchy doprzednio -boczne odbywają się z kontaktem siekaczy bocznych i kłów z natychmiastową dyskluzją zębów bocznych
- przy ruchu doprzednim występuje kontakt siekaczy przyśrodkowych i ewent. bocznych z dyskluzją pozostałych zębów
- w końcowej fazie ruchu doprzedniego, kiedy dochodzi do utraty kontaktu siekaczy, występuje obustronny kontakt wyłącznie w obrębie ostatnich trzonowców
*Warunki zwarcia centrycznego i eksc. odnoszą się do uzębienia natur. i mają zastosowanie przy projektowaniu uzupełnień protetycznych.
WYJĄTEK - protezy całkowite - koncepcja okluzji wybalansowanej tj. zgryzu zrównoważonego - musimy zapewnić obustronne kontakty zębów, także po stronie balansującej i w zębach trzonowych i przy doprzednich ruchach żuchwy
SCEMAT POSSELTA:
A - max wysunięcie żuchwy
B - kontakt siekaczy dolnych z górnymi brzegami siecznymi
C - okluzja centralna (max zaguskowanie zebów)
D - dotylne położenie zwarciowe żuchwy (relacja centralna)
E - położenie centralne żuchwy
F - położenie spoczynkowe żuchwy
G - punkt krańcowy ruchu zawiasowego
H - max punkt rozwarcia