INFINITIVUS
Inf.praes.act. - bezokolicznik czasu teraźniejszego strony czynnej,
( II forma słownikowa czasownika ). ( → str.38,146 )
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
orn -a-re |
vid -e -re |
leg -ere |
aud -i-re |
ozdabiać |
widzieć |
czytać |
słuchać |
Inf.praes.pass. - bezokolicznik czasu teraźniejszego strony biernej. ( → str.48,146 )
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
orn -a-ri |
vid -e -ri |
leg -i |
aud -i-ri |
być ozdabianym |
być widzianym |
być czytanym |
być słuchanym |
Inf.perf.act. - bezokolicznik czasu przeszłego dokonanego strony czynnej,
od 1 osoby perf. ( III formy słownikowej czasownika ) np. ornav - i odcinamy końcówkę - i o dodajemy końcówkę -isse : ornav - isse. ( → str.101-102,146 )
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
ornav- isse |
vid - isse |
leg - isse |
audiv - isse |
że ozdobiłem |
że zobaczyłem |
że przeczytałem |
że usłyszałem |
Inf.perf.pass. - bezokolicznik czasu przeszłego dokonanego strony biernej, ( → str.102-102,146 )
w NCI do part.perf.pass. 1 os. m. orantus dodajemy bezokolicznik esse czyli ornatus esse,
w ACI esse dodajemy do part.perf.pass. 1 os. n. np. orantum czyli ornatum esse.
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
ornatus esse |
visus esse |
lectus esse |
auditus esse |
że zostałem ozdobiony |
że zostałem zobaczony |
że zostałem przeczytany |
że zostałem usłyszany |
Inf.fut.act. - bezokolicznik czasu przyszłego strony czynnej, ( → str.145,146-147 )
do part.fut.act np. ornaturus, -a, -um dodajemy bezokolicznik esse,
czyli ornaturus, -a, -um esse.
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
ornaturus esse |
visurus esse |
lecturus esse |
auditurus esse |
że będę ozdabiał |
że będę widział |
że będę czytał |
że będę słyszał |
Inf.fut.pass. - bezokolicznik czasu przyszłego strony biernej, ( → str.145,146-147 )
do part.perf.pass. 1 os. n. np. orantum dodajemy słówko iri, czyli ornatum iri.
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
ornatum iri |
visum iri |
lectum iri |
auditum iri |
że będę ozdabiany |
że będę widziany |
że będę czytany |
że będę słyszany |
PARTICIPIUM
Part.praes.act. - imiesłów czasu teraźniejszego strony czynnej, ( → str.73,142 )
do tematu inf.praes.act. np. orna - dodajemy końcówkę -ns, w III i IV deklinacji pomiędzy tematem a końcówką występuje spójnik -e.
Part.praes.act. odmieniamy wg III deklinacji typu samogłoskowego.
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
orna-ns |
vide -ns |
leg- e - ns |
audi - e - ns |
ozdabiający ozdabiając |
widzący widząc |
czytający czytając |
słuchający słuchając |
Part.perf.pass. (PPP) - imiesłów czasu przeszłego dokonanego strony biernej, ( → str.97,143 )
tworzymy odcinając od supinum ( IV forma słownikowa czasownika ) końcówkę -um np. ornat /-um i dodając końcówki odpowiednio dla rodzajów -us, -a, -um, czyli ornatus, -a, -um.
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
ornatus, -a, -um |
visus, -a, -um |
lectus, -a, -um |
auditus, -a, -um |
ozdobiony |
widziany |
czytany |
słuchany |
Part.fut.act. - imiesłów czasu przyszłego strony czynnej, ( → str.141,143,186).
tworzymy odcinając od supinum ( IV forma słownikowa czasownika ) końcówkę -um np. ornat /-um i dodając końcówki odpowiednio dla rodzajów -urus, -ura, -urum, czyli ornaturus, -ura, -urum.
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
ornaturus, -a, -um |
visurus, -a, -um |
lecturus, -a, -um |
auditurus, -a, -um |
mający zamiar ozdabiać, ten, który będzie ozdabiał |
mający zamiar widzieć, ten, który będzie widział |
mający zamiar czytać, itd.... |
mający zamiar słuchać, itd... |
Part.fut.pass ( GERUNDIVUM ) - imiesłów czasu przyszłego strony biernej, ( → str.141,142,143,149). Do tematu inf.praes.act. np. orna - dodajemy końcówkę -nd, w III i IV deklinacji pomiędzy tematem a końcówką występuje spójnik -e, oraz końcówki odpowiednio do rodzajów -us, -a, -um, czyli ornandus, -a, -um
koniugacja I -a |
koniugacja II -e |
koniugacja III -spółg |
koniugacja IV -i |
ornandus, -a, -um |
videndus, -a, -um |
legendus, -a, -um |
audiendus, -a, -um |
mający być ozdabiany, ten, który ma być ozdabiany |
mający być widziany, ten, który ma być widziany |
mający być czytany, itd.... |
mający być słuchany, itd... |
GENUS PASSIVUM - STRONA BIERNA
III |
Ind.praes.act |
Ind.praes.pass. |
Ind.impf.act. |
Ind.impf.pass. |
Ind.futI.act. |
Ind.futI.pass. |
Ind.perf.act |
Ind.perf.pass. |
1. |
leg- o |
leg-or |
leg-ebam |
leg-ebar |
leg-a-m |
leg-a-r |
leg-i |
lectus,a,um sum, es, est lecti,ae,a sumus, estis,sunt |
2. |
leg-i - s |
leg-e-ris |
leg-ebas |
leg-ebaris |
leg-e-s |
leg-e-ris |
leg-isti |
|
3. |
leg-i - t |
leg-i-tur |
leg-ebat |
leg-ebatur |
leg-e-t |
leg-e-tur |
leg-it |
|
1. |
leg-i-mus |
leg-i-mur |
leg-ebamus |
leg-ebamur |
leg-e-mus |
leg-e-mur |
leg-imus |
|
2. |
leg-i-tis |
leg-i-mini |
leg-ebatis |
leg-ebamini |
leg-e-tis |
leg-e-mini |
leg-itis |
|
3. |
leg-u-nt |
leg-u-ntur |
leg-ebant |
leg-ebantur |
leg-e-nt |
leg-e-ntur |
leg-erunt |
|
Discipulus librum legit. (Uczeń czyta książkę)
↓ ↓ ↓
podmiot dopełnienie orzeczenie
osoba bliższe czynność wykonywana przez podmiot
działająca w Acc. w ind.praes.act ( w czasie teraźniejszym w str. czynnej)
w N.
ZAMIANA NA STR. BIERNĄ ( krok po kroku :)
Dopełnienie bliższe w Acc. zamieniamy na podmiot w N.
librum → liber ( II dekl. m.)
Stronę czynną orzeczenia zamieniamy na bierną zachowując odpowiedni czas, liczbę i osobę dopasowując do nowego podmiotu
legit → legitur ( III k.)
3. Podmiot w N. zamieniamy na Abl. dodając przyimek „a” co znaczy „przez”
discipulus → a discipulo
Formujemy logiczne zdanie w str. biernej analogicznie jak w j. polskim:
Librum a discipulo legitur. (Książka jest czytana przez ucznia)
Puella cantilenas canebat. (Dziewczynka śpiewała piosenki)
Należy zwrócić uwagę, że dopełnienie bliższe jest w plur. i odpowiednio dopasować orzeczenie w pass. ( tutaj już w impf.) czyli:
Cantilenae a puellā canebantur (Piosenki były śpiewane przez dziewczynkę)
( N.plur.f.) przyimek ( Ind.impf.pass.3p.plur. !!!)
z Abl.
Pueri verba magistri audiunt. (Chłopcy słuchają słów nauczyciela)
Zamieniamy wszystko wg wzoru oprócz przydawki, która określa dopełnienie bliższe ( słowa czyje? nauczyciela → verba magistri (G. sing.m.)
Verba magistri a pueris audiuntur. ( Słowa nauczyciela są słuchane przez chłopców)
( N =Acc
bo neutrum !)
przymiotnik towarzyszący podmiotowi jest tak samo zamieniany na Abl. np.
Matrona severa ancillam castigat → Ancilla a matronā severā castigatur
( Surowa pani karze niewolnicę) ( Niewolnica jest karana przez surową panią)