IX. NIEZALEŻNE OD RZĄDU ORGANY REGULUJĄCE

NARODOWY BANK POLSKI

• podmiot kreujący system pieniężny w Polsce

• podmiot emitujący pieniądze, podejmujący wszelkie inne decyzje, od których zależy utrzymanie dobrej kondycji pieniądza

• naczelną ideą ustrojową - niezależność od parlamentu i rządu - niezależność polityczna = brak możliwości wyrażania dezaprobaty dla merytorycznej działalności NBP

• NBP podlega kontroli NIK, ale jedynie fachowej

• odpowiedzialność konstytucyjna prezesa NBP przed TS

• organy NBP: Rada Polityki Pieniężnej, Zarząd NBP, Prezes NBP (na czele obu organów)

• prawo rządu do badania i zatwierdzania rocznego sprawozdania finansowego NBP

• Rada Polityki Pieniężnej

• w skład - po 3 członków powoływanych przez Sejm, Senat i Prezydenta - na 6-letnie, jednorazowe kadencje, rozpoczynające się jednocześnie

• rząd nie ma żadnego formalnego wpływu na RPP

• odwoływanie członków - jedynie w przypadku zrzeczenia się przez nich funkcji, choroby, skazania wyrokiem za przestępstwo lub jeśli nie zawiesili działalności w partii politycznej lub związku zawodowej

• nie podlegają odpowiedzialności konstytucyjnej przez TS

• naczelny, konstytucyjny organ NBP - obrady przynajmniej raz w miesiącu, uchwały podejmowane większością głosów w obecności co najmniej 5 członków

• zadaniem - ustalanie corocznie założeń polityki pieniężnej, kierując się tymi założeniami - podejmowanie najważniejszych kroków zmierzających do stabilizacji pieniądza (ustanawianie przepisów prawnych)

• uchwalane założenia polityki pieniężnej - przedstawiane Sejmowi do wiadomości

• Prezes wysyła ponadto założenia RM

• z prowadzonej polityki RPP przedstawia Sejmowi sprawozdanie w ciągu 5 m-cy od zakończenia roku budżetowego - analiza wykonania założeń - kontrola NIK

• Zarząd NBP

• Prezes, 2 wiceprezesów, 4-6 członków powoływanych przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP

• powoływanie członków Zarządu - powinno następować bez kontrasygnaty (jak również odwoływanie)

• wykonuje uchwały RPP, realizuje całokształt ustawowo określonych zadań NBP poza przypisanymi Prezesowi

• Prezes NBP

• wybierany przez Sejm na wniosek Prezydenta, na 6-letnią kadencję (tylko 2 razy)

• jest organem niezależnym o ograniczonej odpowiedzialności przed Sejmem, odwoływany jedynie na skutek niewykonywania obowiązków z powodu choroby, skazania wyrokiem za przestępstwo lub przez TS

• funkcje reprezentacyjne - reprezentuje państwo polskie w międzynarodowych instytucjach bankowych i finansowych; przewodniczy RPP i Zarządowi; jest przełożonym służbowym pracowników NBP, kieruje rewizją wewnętrzną w NBP

• KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI

• instytucja odpowiadająca za informację publiczną w najważniejszych środkach masowego przekazu - media elektroniczne (radio, telewizja)

• w wszystkich (z wyjątkiem tajemnic) sprawach winna informować publiczna radiofonia i telewizja, wyłączona spod gestii władzy politycznej

• miejsce w strukturze organów państwa: szczególny status konstytucyjny realizacji wolności wypowiedzi za pośrednictwem radia i telewizji - system koncesyjny, jak i utworzenie KRRiT jako odrębnego, wyspecjalizowanego organu

• jednym z podstawowych celów - kontrolowanie działalności innych podmiotów pod kątem zgodności z obowiązującym prawem; KRRiT - w gronie organów kontroli państwowej (IX)

• niezależny status, brak formalnego podporządkowania innym organom

• kontrola obywateli i zrzeszeń, instytucji prywatnych prowadzących lub zamierzających prowadzić działalność polegającą na emitowaniu programów radiowych i telewizyjnych; kontrola spółek akcyjnych publicznej radiofonii i telewizji

• KRRiT - uprawniona do działalności prawotwórczej - zbliżona do aktywności legislacyjnej RM

• KRRiT - wydawanie rozstrzygnięć w sprawach indywidualnych

• charakter administracyjny działalności rady

• jest organem kolegialnym - ustawa: 9 członków (w praktyce - stanowisko sekretarza KRRiT)

• organ o ciągłym trybie działania; system rotacji - co 2 lata kończy się kadencja 1/3 członków Rady; przedłużenie mandatu członka Rady do powołania następcy

• autonomia wewnętrzna - samodzielne określenie regulamin obrad

• wykonuje swoje uprawnienia poprzez uchwały - podejmowane bezwzględną większością głosów ustawowego składu

powoływanie, status prawny

• powoływani przez Sejm (4 członków), Senat (2 członków) i Prezydenta RP (3 członków)

• kadencja - 6 lat, bezwzględny zakaz reelekcji; osoby powołane w miejsce opróżnione - tylko do czasu, gdy kończyłaby się kadencja poprzednika

• członkowie KRRiT winni wyróżniać się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków masowego przekazu

• odwołanie: w sytuacji zrzeczenia się funkcji lub choroby, skazania wyrokiem, naruszenia przepisów stwierdzonego przez TS

• zakaz przynależności do partii politycznych, związków zawodowych, prowadzenia działalności publicznej niedającej się pogodzić z godnością pełnionej funkcji

• zakaz równoczesnego sprawowania mandatu parlamentarzysty

• nakaz zawieszenia członkostwa we władzach stowarzyszeń, związków pracodawców, organizacji kościelnych, związków wyznaniowych, zaprzestanie innej pracy zarobkowej

• niezależność w stosunku do organów powołujących (zakaz reelekcji, wyłączenie swobodnego odwołania członka Rady), od nadawców programów (zakaz zajmowania się działalnością w zakresie emitowania programów radiowych i telewizyjnych), od partii politycznych

• kontrola działalności Rady jako całości - obowiązek składania corocznego sprawozdania i informacji o podstawowych problemach radiofonii i telewizji - możliwość odrzucenia przez organy powołujące sprawozdania

pozycja Przewodniczącego

• może nim być tylko osoba zasiadająca w Radzie

• Przewodniczący odpowiedzialny przed Radą, może zostać odwołany 2/3 głosów

• zadania: kierowanie pracami Rady, reprezentowanie jej na zewnątrz

• uprawnienia podejmowania decyzji administracyjnych: udzielanie koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, cofanie udzielnych koncesji, nakazywanie zaniechania przez nadawcę działań naruszających przepisy prawa lub warunki koncesji, nakładanie kar pieniężnych na naruszających obowiązki wynikające z przepisów i w szczególnych przypadkach na osoby kierujące działalnością nadawcy

• jest odrębnym od Rady organem władzy publicznej, kompetencje ściśle związane z uchwałami Rady - są podstawą jego decyzji administracyjnych

• bieżąca kontrola nad działalnością nadawców programów radiowych i telewizyjnych

Kompetencje KRRiT

• stanie na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji

• rada powołana do strzeżenia gwarantowanych konstytucyjnie wolności wypowiedzi i prawa do informacji

• stanie na straży samodzielności nadawców, otwartego i pluralistycznego charakteru radia i telewizji

• funkcja prawodawcza - konstytucyjne upoważnienie do wydawania rozporządzeń - działalność prawotwórcza wyłącznie o charakterze wykonawczym, tylko na podstawie i w celu wykonania szczegółowego upoważnienia ustawowego

• obowiązek informowania szefa rządu o zamierzonych i przygotowywanych aktach prawnych oraz zapewnienie mu możliwości przedstawienia swego stanowiska

• określanie trybu postępowania w sprawach związanych z ustawowo zagwarantowanym uprawnieniem partii politycznych i innych organizacji społecznych do przedstawiania stanowiska w sprawach publicznych

• funkcja koncesyjna - podejmowanie rozstrzygnięć w sprawie udzielania koncesji

• procedura obejmuje nie tylko analizę pisemnych wniosków, ale również publiczne ustne wyjaśnienia wnioskodawców - uchwała o udzieleniu/nieudzieleniu koncesji - ostateczna (naruszenie zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego)

• funkcja kreacyjna - wybór członków rad nadzorczych publicznych spółek radiofonii i telewizji, powoływanie po 15 członków ich rad programowych

• funkcja kontrolna - upoważnienie Rady do podejmowania rozstrzygnięć w przedmiocie cofnięcia koncesji na rozpowszechnianie programów

• w porozumieniu z Prezesem RM Rada projektuje kierunki polityki państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji, opiniuje projekty aktów ustawodawczych oraz umów międzynarodowych w swej dziedzinie

• Odpowiedzialność

• negatywna ocena działalności - dokonywana przez obie izby i głowę państwa (szczególna forma odpowiedzialności politycznej)

• prawo izb do inspirowania działalności Rady przez uwagi i zastrzeżenia zawarte w uchwałach

• zakończenie kadencji w przypadku zgodnego, negatywnego stanowiska wszystkich trzech podmiotów powołujących członków Rady (Prezydent - 14 dni od uchwał izb na decyzję, jeżeli milczy - akceptuje)

• potwierdzenie wygaśnięcia kadencji KRRiT - konieczność kontrasygnaty Premiera

• odpowiedzialność kolegialna, solidarna

• indywidualna odpowiedzialność konstytucyjna przed TS