Wydział Biologiczno-Chemiczny UwB

Rok akademicki 2009/2010

Tryb studiów

Studia stacjonarne

Kierunek studiów

Ochrona środowiska

Rok i typ studiów

I rok, I stopień

Kod przedmiotu

0200-OS1-2BOT

Liczba punktów kredytowych ECTS

8

Tytuł przedmiotu

BOTANIKA

Imię, nazwisko i tytuł/stopień prowadzącego

Katarzyna Kolanko/dr, Mirosława Kupryjanowicz/dr hab.

Imiona, nazwiska oraz tytuły/stopnie członków zespołu dydaktycznego

Danuta Drzymulska/dr, Katarzyna Kolanko/dr, Mirosława Kupryjanowicz/dr hab., Anna Matwiejuk/dr, Paweł Mirski/mgr

Forma zaliczenia przedmiotu

Forma przedmiotu	Wykład	Laboratorium	Zajęcia terenowe
Ogólna ilość godzin	30	30	16
Liczba godzin w tygodniu	2	2	2x8 godz.
Forma zaliczenia	egzamin	zaliczenie na ocenę	zaliczenie na ocenę

Prerogatywy

zaliczony przedmiot: brak

Krótki opis tematyki przedmiotu

Rola i zadania taksonomii. Zasady współczesnej nomenklatury biologicznej. Bioróżnorodność organizmów jednokomórkowych i wielokomórkowych. Formy morfologiczne i specjalizacja budowy organizmów. Główne hipotezy i teorie pochodzenia roślin plechowych i osiowych. Zróżnicowanie taksonomiczne organizmów - podstawy systematyki fenetycznej, kladystycznej i ewolucyjnej. Systemy: sztuczny, naturalny, filogenetyczny. Różnorodność biologiczna flory Polski ze szczególnym uwzględnieniem flory Działu Północnego. Przegląd systematyczny i charakterystyka biologiczna najważniejszych grup roślin ze szczególnym uwzględnieniem gatunków wymierających, zagrożonych, objętych ochroną oraz pełniących funkcje bioindykacyjne: Protophyta i Thallophyta - zróżnicowanie morfologiczne, rozmnażanie, rozmieszczenie i siedlisko, znaczenie, przykładowe gatunki, polifiletyczny charakter glonów, przegląd grup taksonomicznych; Tracheophyta - pochodzenie i główne kierunki rozwojowe roślin lądowych, teorie pochodzenia tkankowców, morfologia sporofitu, tkanki i ich zróżnicowanie, budowa anatomiczna organów, rozmnażanie, strategie życiowe tkankowców, przegląd grup systematycznych: Bryophytina, Psilophyta, Psilotophyta, Pteridophyta, Pinophyta (budowa kwiatu, teorie powstania kwiatu, kwiatostany, zapylenie, zapłodnienie, powstanie nasion, podział systematyczny), Magnoliophyta (budowa kwiatu, ekologia kwitnienia, budowa gametofitu, przemiana pokoleń, zapylenie, podwójne zapłodnienie, udział zalążni słupka w tworzeniu owoców, rodzaje owoców, zróżnicowanie morfologiczne liści, pędów i korzeni, zróżnicowanie budowy anatomicznej pędów, morfologiczne i anatomiczne przystosowanie roślin do określonych warunków środowiska, ekologiczne grupy roślin, wybrane czynniki środowiskowe kształtujące określony typ morfologiczny roślin, podział systematyczny). Fungi - opis, przykłady, filogeneza, rozmieszczenie, siedlisko i znaczenie. Porosty - pozycja systematyczna, morfologia i anatomia plechy porostowej, rozmieszczenie, zróżnicowanie ekologiczne, znaczenie, monitoring, skala porostowa.

Wykład

Zawartość tematyczna poszczególnych wykładów	L. godz.
1. Rola i zadania taksonomii. Systemy sztuczny, naturalny, filogenetyczny. Jednostki taksonomiczne. Zasady współczesnej nomenklatury botanicznej. Główne hipotezy i teorie pochodzenia roślin plechowych i osiowych.................................................... 2. Przegląd systematyczny głównych linii rozwojowych glonów - opis, przykłady, filogeneza, rozmieszczenie i siedlisko, znaczenie....................................................... 3. Pochodzenie i główne kierunki rozwojowe roślin lądowych, teorie pochodzenia tkankowców, morfologia sporofitu, budowa anatomiczna organów, tkanki i ich zróżnicowanie, rozmnażanie bezpłciowe, płciowe i pomnażanie wegetatywne, strategie życiowe tkankowców.................................................................................... 4. Grzyby - charakterystyka, przykłady, filogeneza, rozmieszczenie, siedlisko życia i znaczenie…………………………………………………………………………….. 5. Porosty - morfologiczna i anatomiczna budowa plech, rozmnażanie, zróżnicowanie siedliskowe, znaczenie, monitoring i skala porostowa……………… 6. Przegląd systematyczny i charakterystyka biologiczna najważniejszych grup roślin ze szczególnym uwzględnieniem gatunków wymierających, zagrożonych, objętych ochroną oraz pełniących funkcje bioindykacyjne Bryophytina, Psilophyta, Psilotophyta, Pteridophyta.............................................. Pinophyta - budowa kwiatu, teorie powstania kwiatu, kwiatostany, zapylenie, zapłodnienie, powstanie nasion, podział systematyczny...................................... Magnoliophyta - budowa kwiatu, ekologia kwitnienia, budowa gametofitu, przemiana pokoleń, zapylenie, podwójne zapłodnienie, udział zalążni słupka w tworzeniu owoców, rodzaje owoców, zróżnicowanie morfologiczne i anatomiczne liści, pędów i korzeni, przystosowanie roślin do określonych warunków środowiska - ekologiczne grupy roślin wyróżnione na podstawie ich cech przystosowawczych, wybrane czynniki środowiskowe kształtujące określony typ morfologiczny roślin, podział systematyczny..................................	2 4 2 2 2 4 4 10
Razem godzin	30

Laboratoria

Zawartość tematyczna	L. godz.
Celem ćwiczeń jest indywidualna praca studenta (z wykorzystaniem sprzętu optycznego) z materiałem roślinnym - rozpoznawanie, identyfikacja i klasyfikacja podstawowych grup roślin; zapoznanie się z ich budową na postawie wybranych gatunków; wyszukiwania cech diagnostycznych w budowie roślin i posługiwania się kluczami do oznaczania gatunków roślin. Budowa komórek roślinnych..................................................................................... Przegląd systematyczny glonów Cyanophyta, Bacillariophyceae - cechy charakterystyczne grup, przykładowe gatunki……………………………………... Przegląd systematyczny glonów Chlorophyta, Phaeophyta, Rhodophyta - cechy charakterystyczne grup, przykładowe gatunki........................................................... Przegląd porostów - charakterystyka grupy, zróżnicowanie siedliskowe, przykładowe gatunki, monitoring, skala porostowa……………………………….. Przegląd systematyczny mszaków Bryophytina - cechy charakterystyczne grup, przykładowe gatunki.................................................................................................. Przegląd systematyczny paprotników Pteridophyta - cechy charakterystyczne grup, przykładowe gatunki......................................................................................... Przegląd systematyczny nagonasiennych Pinophyta - cechy charakterystyczne grup, przykładowe gatunki......................................................................................... Przegląd systematyczny okrytonasiennych Magnoliophyta - cechy charakterystyczne grup, przykładowe gatunki...........................................................	2 2 2 2 2 2 4 14
Razem	30

Zajęcia terenowe

Zawartość tematyczna	L. godz.
Celem jest obserwacja w naturze gatunków z wybranych grup roślin i samodzielne ich oznaczanie za pomocą kluczy. Modyfikacje budowy morfologicznej roślin. Formy życiowe. Nabycie umiejętności przygotowania i etykietowania zielników dla potrzeb dydaktycznych i naukowych. 1. Przegląd siedliskowy i rozpoznawanie paprotników ……………..……………… 2. Przegląd siedliskowy i rozpoznawanie drzew i krzewów………………………….. 3. Przegląd siedliskowy i rozpoznawanie łąkowych roślin kwiatowych……………… 4. Przegląd siedliskowy i rozpoznawanie leśnych roślin kwiatowych…………………	4 4 4 4
Razem	16

Zalecana literatura

Literatura podstawowa: SZWEYKOWSKA A., SZWEYKOWSKI J. 1993. Botanika. PWN, Warszawa. STRASBURGER E. 1972. Botanika. PWRiL, Warszawa. PODBIELKOWSKI Z., REJMENT-GROCHOWSKA I., SKIRGIEŁŁO A. 1982. Rośliny zarodnikowe. PWN, Warszawa. Malinowski E. 1978. Anatomia roślin, PWN. Warszawa GORCZYŃSKI T. (red.). 1978. Ćwiczenia z botaniki. PWN, Warszawa. Literatura uzupełniająca: REJMENT-GROCHOWSKA I.1977. Cykle rozwojowe roślin. PWN, Warszawa PODBIELKOWSKI Z. 1990. Rozmnażanie się roślin. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa KADŁUBOWSKA J. Z. 1975. Zarys algologii. PWN, Warszawa MICKIEWICZ J., SOBOTKA D.1973. Zarys briologii. PWN, Warszawa.

Warunki zaliczenia przedmiotu

(1) Obecność na wykładach, ćwiczeniach laboratoryjnych i zajęciach terenowych, (2) zaliczenie wszystkich kolokwiów, (3) zaliczenie rysunków wykonywanych podczas ćwiczeń laboratoryjnych, (4) zaliczenie wszystkich sprawdzianów z rozpoznawania roślin podczas zajęć terenowych, (5) wykonanie zielnika złożonego z 30 arkuszy, (6) zdanie egzaminu.

---