INDYWIDUALNY PROGRAM ZAJĘĆ

KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNYCH

Opracowała: Marcelina Chorabik - Grześ

(nauczyciel zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej, oligofrenopedagog, terapeuta pedagogiczny)

DIAGNOZA DZIECKA:

Dziewczynka z upośledzieniem umysłowym w stopniu lekkim. Porażenie kończyn dolnych obustronne (porusza się na wózku).

Dziecko obecnie uczęszcza do trzeciej klasy szkoły podstawowej.

Wszystkie funkcje intelektualne odpowiedzialne za powodzenie w nauce szkolnej: sprawność logicznego myślenia, pamięć, percepcja wzrokowa, percepcja słuchowa, koordynacja wzrokowo-ruchowa i sprawność manualna są poważnie opóźnione w stosunku do wieku życia dziecka.

W chwili obecnej uczennica jest pozytywnie zmotywowana do zajęć.

I. Ćwiczenia wprowadzające - terapeutyczne:

1. Prowadzenie rozmów z dzieckiem.

2. Oglądanie filmów, przeźroczy.

3. Słuchanie bajek, opowiadań, wierszy.

4. Malowanie (stosowanie różnych technik).

5. Lepienie z plasteliny, gliny, modeliny.

6. Zabawy muzyczno-ruchowe.

7. Wyliczanki, zabawy paluszkowe.

8. Dzięcięce masażyki.

9. Pusy.

II. Ćwiczenia korekcyjne.

Usprawnianie percepcji wzrokowej:

Ćwiczenia na materiale obrazkowym:

1. Rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach:

• loteryjki obrazkowe,

• domina obrazkowe,

• odpoznawanie obrazków opisanych słownie,

• dobieranie par obrazków (identycznych), np. gra w Piotrusia, memory.

2. Układanie według zasady podobieństw:

• wyszukiwanie różnic,

• wyszukiwanie podobieństw,

• „Dobieramy liście”,

• „Co do czego pasuje”,

• dobieranie obrazka do jego schematu,

• „Kto zmienił miejsce”,

• „Co zostało schowane”.

3. Rozpoznawanie czynności i rozumienie sytuacji przedstawionej na

obrazku:

• dobieranie obrazków z przedstawioną czynnością,

• nazywanie czynności,

• wyszukawanie obrazków przedstawiających czynności,

• demonstrowanie ruchem czynności przedstawionej na obrazku,

• odgadywanie czynności przedstawionej ruchem,

• wyszukiwanie obrazków opisanych słownie.

4. Rozpoznawanie przebiegu zdarzeń przedstawionych na obrazkach:

• porządkowanie historyjek obrazkowych,

• dobieranie obrazków do podanego napisu,

• dobieranie „dobrych” i „złych” obrazków do podanego opisu,

• opowiadanie historyjki przedstawionej na obrazku.

5. Składanie całości z części:

• składanie obrazka z części (początkowo rozcinanego w obecności dziecka; najpierw dziecko układa na wzorze, potem według wzoru, na końcu bez wzoru),

• dopasowywanie połówek obrazków,

• dobieranie części do całości,

• uzupełnianie części twarzy prezentowanej na planszy,

• układanie postaci ludzkiej z części,

• dopasowywanie brakujących części na dużej ilustracji sytuacyjnej,

• dokładanie elementów (np. zwierzęta i ich głowy),

• dopasowywanie obrazków do konturów i cieni.

Ćwiczenia na materiale geometrycznym:

1. Odpoznawanie jednakowych kształtów:

• różnicowanie figur geometrycznych pod względem kształtu, koloru, wielkości,

• segregowanie figur wg określonych zasad (np. od największej do najmniejszej, albo wszystkie kwadraty, koloru czerwonego, lub od najjaśniejszego do najciemniejszego itp.),

• dobieranie odpowiedniego rysunku.

2. Prawidłowe wyróżnianie narysowanych figur:

• obrysowywanie prostych figur,

• kopiowanie przez kalkę,

• łączenie po śladzie kropek,

• rysowanie z pamięci.

3. Wyróżnianie i odtwarzanie narysowanych figur:

• loteryjki geometryczne,

• układanki mozaikowe,

• domina geometryczne,

• mozaika wg Magnuskiej,

• rysunkowe abstrakcje,

• loteryjka z figurami „Listki”,

• loteryjka „Całość i części”,

• układanie wzorów tematycznych (domek, pajacyk itp.) z figur geometrycznych,

• odtwarzanie z pamięci wcześniej widzianych wzorów,

• różnicowanie kształtów,

• odtwarzanie z pamięci prostych układów z klocków.

4. Prawidłowe wyróżnianie i odtwarzanie układów linii prostych

i krzywych:

• rysowanie wzorków i szlaczków na gładkim papierze, w linię, kratkę,

• figury liczbowe wg Magnuskiej,

• układanie kompozycji szlaczkowych z figur wg wzoru, z pamięci.

5. Umiejętność składania figur z części:

• układanki jednobarwne i wielobarwne,

• układanie figur: po uprzednim rozcięciu, wg wzoru, z pamięci,

• odbijanie stemplami układu figur,

• kolorowe wycinanki z figur geometrycznych.

Ćwiczenia na materiale literopodobnym:

1. Odpozpoznawanie znaków graficznych i liter (bez wprowadzania

nazwy liter):

• segregowanie liter (identyczne kształty),

• wyszukiwanie takiej samej litery wśród innych,

• wyszukiwanie liter w tekście,

• odtwarzanie z pamięci uprzednio widzianych wzorów.

Ćwiczenia na materiale literowym:

1. Różnicowanie znaków graficznych i liter podobnych:

• segregowanie podobnych liter: u - n, p - b, d - b, p - g,

• domino literowe,

• różnicowanie mylonych liter.

2. Odpoznawanie i różnicowanie sylab:

• wyszukiwanie sylaby demonstrowanej wśród innych,

• wyodrębnianie sylab w wyrazach (np. szukanie sylaby „rak” w wyrazach),

• domino sylabowe.

3. Odpoznawanie i różnicowanie wyrazów (trzyliterowych):

• wyszukiwanie takich samych wyrazów,

• wyszukiwanie wyrazów podobnych (np. noc - nos, lok - lak).

Usprawnianie percepcji słuchowej:

1. Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownictwo:

• uściślanie rozumienia znaczenia pojedynczych słów,

• uściślanie rozumienia zdań,

• słuchanie treści opowiadań ustnych lub (łatwiejsze) słuchanie w powiązaniu z oglądaniem obrazków, przedstawienia, słuchanie z taśmy

magnetofonowej, płyty CD,

• powtarzanie wyrazów, zdań, opowiadań,

• układanie zdań z pojedynczych wyrazów,

• opowiadanie treści obrazków (historyjek obrazkowych),

• samodzielne zrozumiałe wypowiadanie się na określony temat:

• rozmowy telefoniczne,

• opowiadanie różnych zdarzeń,

• relacjonowanie własnych przeżyć,

• nawiązywanie kontaktów społecznych,

• zabawy tematyczne,

• wspólne recytowanie wierszyków Jana Brzechwy czy Juliana Tuwima,

• uczenie się na pamięć bardzo krótkich piosenek, wierszyków, rymowanek,

• powtarzanie długich i krótkich zdań, powtarzanie cyfr, powtarzanie wyrazów trudnych i łatwych fonetycznie i znaczeniowo,

• rozwiązywanie zagadek i rebusów.

2. Kształcenie wrażliwości słuchowej, różnicowanie dźwięków:

• odróżnianie z zamkniętymi oczami, tylko słuchowo, różnych szumów, trzasków, dźwięków wydawanych przez ptaki, zwierzęta, pojazdy, przedmioty,

• różnicowanie dźwięków, np. który był wyższy, głośniejszy, trwał dłużej, krócej,

• liczenie i odtwarzanie dźwięków ze zwróceniem uwagi na ich cechy (czas trwania, tempo, natężenie),

• zabawa „Kto mnie woła?”,

• odtwarzanie struktur dźwiękowych układami przestrzennymi,

• odtwarzanie układów przestrzennych strukturami dźwiękowymi - wyszukiwanie wg układów,

• odtwarzanie rytmu,

• graficzne odtwarzanie słyszanego układu dźwiękowego,

• określanie z której strony nadchodzi dźwięk,

• porównywanie dźwięków, melodii,

• zastępowanie poleceń słownych przez sygnał dźwiękowy,

• różnicowanie dźwięków z otoczenia z wykorzystaniem pomocy dydaktycznych (np. „Słucham i mówię”) lub programów komputerowych,

• rozpoznawanie głosów z otoczenia.

3. Ćwiczenia słuchu fonematycznego - różnicowanie dźwięków

mowy ludzkiej:

• różnicowanie słów podobnie brzmiących (kilka podobnych do siebie wyrazów, np.: mary - dary - gary - czary),

• różnicowanie sylab o podobnym brzmieniu,

• powtarzanie par słów opozycyjnych, np.: gary - dary, pary - bary,

• tworzenie rymów, np. bułka - półka, jaszczurka - wiewiórka,

• nazywanie przedmiotów wskazanych, których nazwy różnią się głoskami,

• rozpoznawanie głoski wśród podobnych, np. który wyraz zaczyna się na „sz”: sala, szafa, czoło,

• tworzenie par wyrazów różniących się tylko jedną głoską (nie literą), np.: wąż - mąż, kura - góra, smak - smok,

• tworzenie nowych wyrazów poprzez dodanie, zamienienie, usunięcie głoski: tok - stok, tłok, sok, toki.

4. Ćwiczenia analizy i syntezy zdaniowej:

• podział zdania na wyrazy,

• liczenie wyrazów w zdaniu,

• „zdania z wkładką”, tj. zawierające wyraz lub wyrazy nie pasujące do treści zdania,

• dokładanie wyrazów do zdania rozpoczętego przez inną osobę,

• budowanie zdania z podanych wyrazów.

5. Ćwiczenia analizy i syntezy sylabowej:

• podział wyrazu na sylaby i scalanie sylab tworząc wyraz,

• zabawa w kończenie słów (podajemy pierwszą sylabę),

• wyodrębnianie sylab w nagłosie, śródgłosie i wygłosie (na początku, w środku i na końcu wyrazu),

• zabawa z piłką lub bębenkiem Zo-sia (wystukiwanie sylab na bębenku)

• tworzenie wyrazów dwusylabowych z jednosylabowych,

• liczenie sylab w wyrazie,

• układanie wyrazów z sylab,

• uzupełnianie wyrazów brakującymi sylabami,

• rozwiązywanie rebusów.

6. Ćwiczenia analizy i syntezy głoskowej:

• wyodrębnianie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie - wymienianie jak największej ilości wyrazów na daną głoskę albo z daną głoską, albo kończących się określoną głoską:

• wymyśl jak najwięcej wyrazów zaczynających się na „k”, a może tylko nazwy zwierząt (np. kogut, koń, krokodyl),

• zabawa „państwo - miasto”,

• szukanie wyrazów (obrazków) zawierających daną głoskę,

• zabawa „Kot prezydenta” (wymyślanie przeróżnych określeń na daną głoskę dot. kota, np. „Kot prezydenta jest biały, blady, barbarzyńcą, bezlitosny, bezkrytyczny, bestią” itp.,

• ćwiczenie analizy i syntezy głoskowej, czyli dzielenie słów na głoski i scalanie głosek w słowa,

• segregowanie obrazków ze względu na właściwości głoskowe w ich nazwach, np. po prawej stronie głoski „ą”, a po lewej - „ę”,

• „łańcuch wyrazów” - budowanie ciągu wyrazów, w którym każdy następny wyraz zaczyna się głoską taką, jaką kończy się poprzedni, np.: płaszcz - czajnik - kolano - okno,

• określanie położenia głoski w wyrazie, np. jaką głoskę słyszysz po „l”, a jaką przed „l” w wyrazie „palto”,

• anagramy - tworzenie słów ze słów istniejących (np. ułożyć 10 wyrazów z wyrazu „krasnoludek”).

7. Ćwiczenia pamięci słuchowej:

• nauka piosenek i wierszyków,

• powtarzanie rymowanek,

• nauka dni tygodnia, miesięcy, pór roku,

• powtarzanie liczb,

• czytanie z przeciąganiem sylab, wyrazów.

8. Ćwiczenia i zabawy ortofoniczne.

III. Ćwiczenia kompensacyjne.

Usprawnianie koordynacji wzrokowo - ruchowej:

1. Podnoszenie ogólnej sprawności ruchowej i koordynacji

ciała:

• zabawy z rzutami do celu,

• zabawy z piłką, balonikiem, woreczkiem,

• ćwiczenia rozluźniające,

• zabawy w formie opowieści ruchowej.

2. Ćwiczenia manualne:

• ugnatanie i formowanie papierowych kul,

• rozpoznawanie przedmiotów za pomocą dotyku,

• przesuwanie koralików przez plątaninę wykonaną z drutu,

• nawlekanie koralików,

• wydzieranki, wyklejanki, wycinanki,

• ćwiczenia z plasteliną, modeliną, gliną.

3. Ćwiczenia grafomotoryczne:

• ćwiczenia rozmachowe rozluźniające napięcia mięśni ramienia i przedramienia:

• kreślenie dużych płynnych linii np. chorągiewką w powietrzu, patykiem na piasku, kredą na tablicy, węglem na arkuszach papieru,

• bazgranie,

• zamalowywanie dużych powierzchni,

• łączenie punktów na dużej kartce papieru.

• ćwiczenia usprawniające mięśnie dłoni i palców:

• obrysowanie szablonów figur,

• kopiowanie przez kalkę,

• malowanie w obrębie kontur,

• łączenie wyznaczonych punktów,

• labirynty,

• zbieranie drobnych przedmiotów (np. groch, makaron, guziczki, koraliki),

• ćwiczenia grafomotoryczne wg Tymichowej.

• ćwiczenie płynnych, rytmicznych, ciągłych ruchów pisarskich, ćwiczenie dokładnej kontroli nad ruchami graficznymi:

• rysowanie linii pionowych, poziomych, skośnych,

• rysowanie szlaczków na papierze: gładkim, w linię, w kratkę,

• samodzielne rysowanie różnych wzorów,

• rysowanie znaków pętelkowych,

• rysowanie kształtów literopodobnych,

• „ Rysowane wierszyki”.
  

Usprawnianie orientacji przestrzennej:

1. Wyrabianie i utrwalanie orientacji na schemacie własnego

ciała:

• nazywanie części własnego ciała,

• różnicowanie lewej i prawej strony ciała,

• wdrażanie do autoorientacji poprzez naśladowanie i odtwarzanie wzorów demonstrowanych przez drugą osobę,

• wykorzystywanie metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne, Denissona, zabaw muzyczno-słownych, zabaw M. Bogdanowicz, Voppel „Witajcie ręce...”.

2. Wyrabianie i utrwalanie orientacji na schemacie ciała osoby

stojącej naprzeciw:

• ćwiczenia przed lustrem,

• ćwiczenia z osobą stojącą naprzeciw.

3. Różnicowanie i określanie kierunków w przestrzeni:

• ćwiczenia kierunków do osi własnego ciała (góra -dół),

• ćwiczenia kształtujące rozumienie określeń: do przodu, do tyłu, w bok, przed, za, nad.

4. Różnicowanie i określanie kierunków w przestrzeni z

własnego punktu widzenia:

• ćwiczenia na kartce papieru położonej na podłodze: góra - dół, przed sobą - z tyłu (za sobą), prawa - lewa (ręce do góry - na dół, rzucanie piłki do góry - spada (rzucanie) w dół; spójrz przed siebie, co widzisz?,

rzuć woreczek przed siebie - stoję za tobą, powiem ci, co jest za tobą,

rzuć woreczek za siebie itp.

• co jest po prawej, co po lewej stronie, ewentualnie założenie frotki na

lewy nadgarstek (zawsze zakładamy frotkę na ten sam nadgarstek np.

lewy),

• chodzenie „pod dyktando” (np. 2 kroki w prawo, 3 do przodu, 2 do tyłu, 5 kroków w lewo; potem dziecko dyktuje, a dorosły wykonuje polecenia).

5. Różnicowanie i określanie kierunków w przestrzeni z punktu

widzenia drugiej osoby oraz względem innych przedmiotów:

• zabawy z misiem (miś stoi na przeciwko dziecka - co widzi miś?),

• ćwiczenia z dorosłym (dorosły przyklęka na kartce papieru, dziecko staje za nim - mówią, co widzą, co jest po ich lewej, a co po prawej stronie, następnie stają naprzeciwko siebie, wcześniej oznaczają swoje dłonie prawą i lewą - dziecko ma dostrzec efekt obrotu),

• ćwiczenia z krzesełkiem i woreczkiem (połóż woreczek na krzesełku

/ pod / z lewej / z prawej / z tyłu / za / przed),

• ćwiczenia przy stoliku (dziecko określa brzegi stolika, potem dorosły; potem przesuwają się i znów określają brzegi stolika).

6. Ćwiczenia ułatwiające orientację na kartce papieru:

• ćwiczenia z kartką:

• najpierw kartka przypięta jest na ścianie, dziecko określa brzegi: górny, dolny, lewy, prawy; potem wykonujemy te same ćwiczenia z kartką położoną na stole,

• rogi górne i dolne na kartce - pokazywanie i rysowanie: od góry, na dół, z dołu do góry, z lewego brzegu do prawego, z prawego do lewego, łączenie rogów: lewy górny i prawy dolny, lewy dolny i prawy górny,

• kreślenie greckich wzorów (dorosły zaznacza dziecku kropką miejsce na kartce od którego zaczynać się będzie rysowanie szlaczka, wzoru, potem mówi, w którą stronę dziecko ma rysować (każda kreska ma długość kratki), np. jedna kratka w górę, jedna w prawo, jedna w dół, jedna w prawo, jedna w górę itd., potem dziecko może już samo dokończyć szlaczek,

• rysowanie labiryntów (dorosły najpierw dyktuje co najmniej trzy sekwencje wzoru, potem dziecko rysuje samodzielnie).

• określanie położenia przedmiotów na obrazku,

Doskonalenie umiejętności czytania:

• czytanie całościowe sylab i wyrazów,

• czytanie wyrazów, zdań i tekstów sylabami,

• czytanie naprzemienne sylab, wyrazów i zdań,

• czytanie selektywne głośne i ciche,

• czytanie z przesłonką (w okienku),

• ćwiczenie czytania z przeciąganiem,

• ćwiczenia w rozumieniu treści.

Doskonalenie umiejętności pisania:

• kreślenie ręką dużych liter w powietrzu,

• pisanie dużych liter na tablicy - wodzenie po wzorze,

• obwodzenie wzoru litery w liniaturze,

• samodzielne pisanie liter,

• przepisywanie wyrazów, zdań, tekstów,

• pisanie z pamięci wyrazów, zdań, tekstów,

• pisanie ze słuchu wcześniej opracowanego tekstu.

• Wyrabianie świadomości ortograficznej.

Bibliografia:

1. Micorek M.: „Materiały pomocnicze do zajęć korekcyjno- kompensacyjnych

z dziećmi sześcioletnimi i siedmioletnimi”, Bielsko - Biała 2006.

2. Czajkowska I., Herda K.: „Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole”, Warszawa 2005.

3. Gąsowska T., Pietrzak- Stępkowska Z.: „Praca wyrównawcza a dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu”, Warszawa1994.

4. Gruszczyk E., Kołodziej D.: „Praca korekcyjno - wyrównawcza z dziećmi w młodszym wieku szkolnym”, Katowice 1980.

10