Seminarium 6

1. Składniki żywności funkcjonalnej korzystnie oddział. na zdrowie (oficjalnie uznane za prozdrowotne):

• błonnik pokarmowy,

• oligosacharydy,

• pochodne alkoholowe cukrów,

• aminokwasy, peptydy, białka,

• glikozydy,

• alkohole,

• izoprenoidy,

• witaminy,

• związki choliny,

• bakterie kwasu mlekowego,

• związki mineralne,

• NKT,

• inne zw., do których zal. antyoksydanty.

2. Związki fenolowe- antyoksydanty, skł. nieodżywcze,

dzielą się na:

a) flawonoidy (dzielimy na kwasy)

b) kw. fenolowe- pochodne kw. benzoesowego i cynamonowego

Właściwości chemiczne, biologiczne i fizyczne zależą od liczby i rodzaju podstawników, istotną rolę odgrywa m-ce gr. -OH (w pozycji orto- najsilniej działa antyoksydacyjnie.

Bioflawonoidy- ciała stałe, ciężko rozp. w H2O. Cechą charakter. jest chelatowanie met. ciężkich, np. żelaza i miedzi.

Przykłady:

1. apigenina- wyst. w owocach i warzywach, działanie przeciwnowotworowe

2. daidzeina - pochodzi z soi, w krajach Eur. Zach. 1-3mg dziennie, Daleki Wschód - 80mg.

3. genisteina

b) i c) - izoflawony sojowe, fitoestrogeny. Przy udziale flory bakteryjnej w jelicie przechodzą w equol (fitoestrogen o działaniu estrogenizującym).

4. diosmina (cytrusy)- działa przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo

5. epikatechiny zielonej herbaty:

• EGCG- gallusonian epigallokatechiny

• EGC- epigallokatechina

• ECG- gallusonian epikatechiny

• EC- epikatechina

nal. do flawanoli, w liściach zielonej herbaty. EGC- najsilniejszy.

Wszystkie 4 stanowią 30% zielonej herbaty, hamują oksydację LDL, wymiatają wolne rodniki,

EGCG i ECG hamują fosforylacje tyrozyny w receptorze kinazy tyrozynowej (PDGFB nie powstaje- a on pow. proliferację m. gładkich).

6. hesperydyna (cytrusy) silniejsza od hesperytyny;

obie: trwałe substancje rozp. w wodzie, w skórkach i błonkach cytrusów. Silne przeciwzapalne działanie (hamują LOX, COX, PLA2), hamują reduktazę HMG- CoA, kt. bierze udział w syntezie cholesterolu

7. hydroksytyrozol (oliwa z oliwek) chroni LDL przed oksydacją

8. kemferol (miłorząb japoński Gingko biloba)

9. kwercytyna (cebula) - w formie 4 glikozydów - 85% wszystkich bioflawonoidów w cebuli, chroni LDL przed oksydacją, hamuje aktywność oksydazy ksantynowej, chroni tkanki przed nandtlenkami.

10. naryngenina i naryngina- oba o działaniu przeciwnowotworowym (sok owoców cytrusowych)

11. kw. protokatechowy (nal. do kw. fenolowych) - owoce, warzywa, działanie przeciwnowotworowe

12. sylimaryna- mieszanina 3 izomerów:

• sylibna (98%)

• sylidiamina

• sylichristina;

chroni wątrobę przed nowotworami

13. rutyna- hamuje prozapalną fosfolipazę A2 (PLA2), działa kardioprotekcyjnie, przeciwnowotworowo, wazoprotekcyjnie, cytoprotekcyjnie; występuje w formie glikozydów w czarnej herbacie i skórkach jabłka;

chelatuje metale, kation żelazowy (przerywa ona r-kcję Fentona)

14. resweratrol- C14H12O3, najwyższe stężenie w skórce winogron, w orzeszkach ziemnych i morwie, gł. rola w tzw. paradoksie francuskim, hamuje oksydację LDL, proliferację m. gładkich, agregację płytek, TXB2 (kt. jest prozapalny), zmiata wolne rodniki (zwłaszczahydroksylowy i ponadtlenkowy), reguluje syntezę NO w śródbłonku, fitosetrogwn, hamuje COX, indukuje enzymy II fazy odtruwania

15. daidzeina (C15H10O4) i genisteina (C15H10O5- silniejsza):

zw. stałe nierozp. w H2O, zmniejszają il. złamań osteoporetycznych po menopauzie, zwiększają aktywność enzymw II fazy.

3. Enzymy II fazy:

• dysmutaza ponadtlenkowa

• peroksydaza glutationowa

• katalaza glutationowa

• reduktaza glutationowa

• S-transferaza glutationowa

4. Najczęściej wit. C łączy się z rutyną i kwercytyną.

5. Nutraceutyk- sprzedawany w formie odizolowanej, skoncentrowanej substancji leczniczej, w formie np. kapsułek.

2