19.03.2009

Ćwiczenia 4

Etapy edukacji

1. Pobudzanie zmysłów (pierwszy miesiąc życia)

• Dziecko reaguje w sposób odruchowy

• Ukierunkowywanie dziecka na świat

• Ćwiczenie zmysłów

• Dotyk

• Czucie powierzchowne

• Czucie głębokie:

# Dociskanie

# Ugniatanie

# Opukiwanie

# Baza - przewodnictwo kostne

• Dziecko ma czuć się dotykane

• Tworzy się relacja matka-dziecko

• Wzrok - reakcja na światło

• Układ błędnikowo-przedsionkowy - poczucie zmiany położenia

• Smak - podawanie różnych smaków

• Węch - kojarzenie matki (np. zapach skóry)

• Integracja modalna - odddzaływanie na każdy zmysł oddzielnie, dziecko nie łączy zmysłów

• Integracja zmysłowo-ruchowa

• Połączenie zmysłów i reakcje na bodźce

• Integracja intermodalna (2,3-5)

• Zaczynają się pojawiać reakcje

• Somatognozja - percepcja własnego ciała

• Poczucie własnego ciała

• Wyczucie ruchów własnego ciała

• Branie na ręce, przytulanie

• Wykonywanie czynności rączkami dziecka

• Uczenie się przeznaczenia i nazw rzeczy

• Integracja połączeń seryjnych i crossmodalnych

• Powtarzalność czynności

• Podstawa naśladownictwa

• Wyrabianie gotowości do uczenia się (2-6 lat)

• Rozwój mowy

• Dziecko poznaje pojęcia

Integracja odruchów niemowlęcych w ogólnym rozwoju podstawą rozwoju intelektualnego dziecka

Im więcej i właściwiej, odpowiedni do wieku i natury porusza się dziecko, tym aktywniej rozwijają się procesy myślenia (porównywanie, przeciwstawianie, konkretyzacja, uogólnienie, mechanizmy wyobraźni, kreatywność), tym szybciej rozwija się mowa.

Rozwój zdolności odruchowych:

1. Łączenie ruchów

2. Kinestetyka - poczucie ciała, warunkuje poczucie równowagi

3. Zachowanie równowagi

4. Orientacja przestrzenna

5. Rytmizacja ruchów (powtarzalność)

6. Szybka adekwatna reakcja

7. Dostosowywanie (kombinacja)

8. Współpracowanie (koordynacja stron ciała)

Specyfika pracy z dzieckiem polega na etapowości.

Proces przekształcania się świadomego ruchu i kontroli ruchowej zachodzi w kierunku:

• Od środka ciała, ku kończynom

• Od głowy w kierunku kości ogonowej (obszary krzyżowego kręgosłupa)

• Od kończyn górnych do dolnych

Każdy schemat ruchowy opiera się na odruchach niemowlęcych, powiązany jest z innymi schematami ruchów, wspiera rozwój i funkcjonowanie mózgu.

Oznacza to, że ważne są także źródła ruchów - prawidłowy rozwój odruchów i ich integracji z ogólnym systemem ruchów ciała.

Odruch - wzorzec ruchów - schemat ruchowy - czynność ruchowa (złożona)

Odruchy niemowlęce:

• Proste (jednoaktowe, pojedyncze, jednokierunkowe) np. odruch Babińskiego

• Złożone - wieloskładowe, wymagające kilku ruchów lub działań

• Dynamiczne - zakładają naturalną kolejność ruchu - reakcji na określony bodziec

• Posturalne - wariant reakcji statycznej

• Centralne - wynikają z ruchu całego ciała

• Peryferyjne - uruchamiają główne kończyny ciała

Odruch niemowlęcy niezintegrowany z ogólnym systemem ruchów będzie negatywnie wpływać na funkcje poznawcze. W procesie poznania ważne jest zintegrowanie funkcjonalne mózgu - działalność analityczno-syntetyczna zapewniająca adekwatną pracę ruchową.

Odruch moro:

• Pojawia się w 9 tygodniu po poczęciu

• Wygasa po 2-4 miesiącach życia

Wywołanie:

• Nagłe zaskakujące zdarzenia

• Stymulacja błędnika spowodowana zmianą ułożenia głowy (przedsionkowy)

• Hałas

• Nagły ruch bądź zmiana siły światła w polu widzenia

• Ból, zmiana temperatury czy niedelikatne obchodzenie się z niemowlakiem

Skutki przetrwałego odruchu:

• Trudności związane z układem przedsionkowym

• Wzrost wrażliwości i obniżenie progu reakcji - możliwe kłopoty ze słuchem

• Alergie i obniżona odporność - wahania nastrojów

• Niska wytrzymałość

• Niska zdolność do adaptacji

Wtórne objawy psychologiczne:

• Uogólniony niepokój

• Labilność emocjonalna

• Nadaktywność

• Niski poziom samooceny

• Przesadna silna reakcja na bodźce

• Niepokój/zależność

Odruch chwytny (dłoń jest ściśle związana z aparatem artykulacyjnym)

• Pojawia się w 11 tygodniu po poczęciu

• Wygasa w 2-3 miesiącu życia

Długoterminowe skutki utrzymującego się odruchu:

• Niska sprawność manualna

• Brak chwytu przeciwstawnego

• Trudności z mową

• Nadwrażliwość dotykowa

• Dziecko rusza ustami, kiedy próbuje pisać lub rysować

Asymetryczny odruch toniczny szyi - odruch szermierza

• Warunkuje umiejętność sięgania

• Warunkuje naprzemienność ruchów

Niewygaszony powoduje:

• Zaburzeniu może ulec równowaga w skutek ruchów głowy w którąś stronę

• Homolateralne ruchy zamiast zwykłych skrzyżowanych

• Trudności z przekraczaniem linii środkowej

• Skrzyżowana/mieszana lateralizacja

• Trudności z pisaniem i wyrażaniem myśli w piśmie

• Zaburzenia wzrokowo-percepcyjne, szczególnie z symetrycznymi reprezentacjami figur

Do 2 roku życia dziecko jest oburęczne.

Symetryczny odruch toniczny szyi:

• Kiedy dziecko stoi na czworaka, zgięcie głowy powoduje ugięcie ramion i wyprost nóg

• Przygotowuje dziecko do pełzania

Objawy świadczące o obecności i utrzymaniu się odruchu:

• Nieprawidłowa sylwetka

• Tendencje do „opadania” w trakcie siedzenia

• „,Małpi chód”

• Niska koordynacja ruchów ręki i oczu

Odruch poszukiwania:

• Dziecko odwraca głowę w stronę bodźca

• Pojawia się w 24-28 tygodniu po poczęciu

• Wygasa w 3-4 miesiącu życia

• Pierwszy odruch poznawczy