Wiek chodzenia

Noworodek - prymitywna reakcja podparcia nóg; wyprost w

biodrach i kolanach przy próbie postawienia dziecka.

Przy przenoszeniu ciężaru ciała - chód automatyczny.

Koniec 1 mies - jak u noworodka. Koniec 2 - Faza przejściowa

- stopniowy zanik reakcji podparcia i chodu automatycznego.

Koniec 3 - dotyka podłoża zgiętymi nogami. Koniec 4 - przy

dotykaniu podłoża naprzemienne zginanie i prostowanie kończyn

w kolanach i stawach skokowych. Koniec 5 - opiera się na czubkach

palców. Koniec 6 - prostuje nogi w kolanach i lekko w biodrach

przy czym przejmuje ciężar ciała przynajmniej na 2 sekundy.

Niekiedy stawia stopy na całej podeszwie.

Koniec 7 - sprężynuje (tańczy), trzymane za tułów na twardym podłożu.

Koniec 8 - faza przejściowa, 7 i 9 miesiąc. Koniec 9 - trzymane

za ręce stoi przyjmując w pełni ciężar ciała przynajmniej na

pół minuty. Koniec 10 - samodzielnie stoi podtrzymując się.

Koniec 11 - samodzielnie podciąga się przy meblach do

pozycji stojącej, naprzemienne ruchy kroczące do przodu i

w bok, stawia kroki do przodu trzymane za obie ręce.

Koniec 12 - chodzi wzdłuż mebli, stawia kroki do przodu

trzymane za jedną rękę.

Wiek raczkowania

Noworodek - obraca głowę z położenia środkowego w bok,

kończyny w całkowitym ułożeniu zgięciowym, odruchowe

ruchy pełzające. Koniec 1 - utrzymuje głowę w górze

przynajmniej przez 3 sekundy. Koniec 2 - unosi głowę

pod kątem 45 stopni, utrzymuje głowę w górze przez

przynajmniej 10 sek. Koniec 3 - unosi głowę pod kątem

45-90 stopni, utrzymuje w górze przez co najmniej minutę,

podparcie na obu przedramionach, biodra przeważnie miarowo

wyprostowane. Koniec 4 - pewne podparcie na przedramionach

. Koniec 5 - przerywa podparcie na przedramionach przez oderwanie

ramion od podłoża przy powtarzających się ruchach wyprostnych

uniesionych nóg (pływanie). Koniec 6 - podparcie na wyprostowanych

ramionach i na wpół lub całkiem otwartych dłoniach, przy uniesieniu

boku podłoża ręka i noga po stronie leżącej wyżej odwiedzione

(reakcja równowagi). Koniec 7 - utrzymuje rękę nad podłożem

przez przynajmniej 3 sek, gotowość ramion `do skoku' (do reakcji podporowej)

. Koniec 8 - faza przejściowa, 7 lub 9. Koniec 9 - pełza jak foka.

Koniec 10 - kołysze się oparte na dłoniach i kolanach, raczkuje w

sposób nieskoordynowany, z położenia na brzuchu podnosi się do siedzenia

przez zgięcie bioder i obrót tułowia. Koniec 11 - raczkuje na rękach

i kolanach koordynacją skrzyżną. Koniec 12 - pełne raczkowanie.

Wiek siadania

Noworodek - ułożenie głowy na boku bez preferowania żadnej ze

stron, naprzemienne ruchy kończyn dolnych bez preferowania stron,

kilkakrotnie unosi głowę w pozycji siedzącej z przodu i utrzymuje

ją przez 1 sek. Koniec 1 - w położeniu na plecach głowa w

linii środkowej przynajmniej przez 10 sek. Koniec 2 - w pozycji

siedzącej trzyma głowę prosto przynajmniej przez 5 sek.

Koniec 3 - w pozycji siedzącej trzyma głowę prosto przynajmniej

przez 30 sek, przy podnoszeniu i kołysaniu poziomym głowa nie

opada do tyłu. Koniec 4 - podczas próby powolnego podciągania

do 45 st uniesienie głowy i lekko zgiętych nóg. Koniec 5 -

przy próbie trakcyjnej unosi głowę w przedłużeniu kręgosłupa,

w pozycji siedzącej trzyma głowę prosto także podczas przechylania

tułowia na bok. Koniec 6 - lekko ugina oba ramiona w próbie trakcyjnej,

dobra kontrola głowy w pozycji siedzącej podczas przechylaniu tułowia

we wszystkich kierunkach. Koniec 7 - z położenia na plecach aktywnie

obraca się na brzuch, w ułożeniu na plecach bawi się swoimi nóżkami.

Koniec 8 - z położenia na plecach samo podciąga się do góry na

podanych mu palach, siedzi samo przez przynajmniej 5 sek z podparciem

. Koniec 9 - siedzi swobodnie przynajmniej przez minutę. Koniec 10 -

z położenia na plecach siada samo podtrzymując się mebli, siad prosty:

siedzi swobodnie z prostymi plecami i luźno wyprostowanymi nogami

. Koniec 11 i 12 - pełna równowaga w siadzie prostym.

Wiek chwytania

Noworodek - dłonie przeważnie zamknięte, wyraźny odruch

chwytny ręki. Koniec 1 i 2 - faza przejściowa - dłonie coraz częściej

lekko rozwarte. Koniec 3 - wiedzie na wpół otwartą ręką w kierunku

trzymanego przed nim czerwonego przedmiotu. Koniec 4 - dłonie

przeważnie na wpół otwarte, bawi się swoimi rączkami, wkłada

zabawkę do ust. Koniec 5 - prowadzi rękę do zabawki i dotyka ją.

Koniec 6 - celnie chwyta podaną zabawkę, chwyt dłoniowy - całą

powierzchnią dłoni i wyprostowanym kciukiem, przekłada zabawkę

z jednej ręki do drugiej. Koniec 7 i 8 - chwyta obiema rękami po

jednej kostce i trzyma je świadomie przez krótki czas, bierze krążek

palcami i wyprostowanym kciukiem nie dotykając wnętrza dłoni

. Koniec 9 - celowo upuszcza przedmiot. Koniec 10 - chwyt pesetowy,

uderza kilkakrotnie dwiema kostkami o siebie. Koniec 11 i 12 - chwyt

szczypcowy: chwyta mały przedmiot opuszką zgiętego palca

wskazującego i przeciwstawnego kciuka.

Wiek percepcji

Noworodek - reaguje niechęcią na ostre działanie światła i mocne

odgłosy. Koniec 1 - śledzi wzrokiem czerwoną grzechotkę w obie

strony do 45 stopni. Koniec 2 i 3 - śledzi wzrokiem czerwoną grzechotkę

od jednego do drugiego kąta oka, reaguje na dźwięk dzwonka przez

zatrzymanie spojrzenia bądź ruchów. Koniec 4 - ogląda zabawkę w

swojej rączce. Koniec 5 - szuka szeleszczącego papieru przez zwrócenie

głowy. Koniec 6 - spogląda za przedmiotem który upadł. Koniec 7 i 8

- stara się przyciągnąć bliżej przedmiot, który może dosięgnąć tylko

poprzez zmianę położenia. Koniec 9 - zauważa kostkę w pojemniku i

sięga po nią. Koniec 10 i 11 - celowo wyrzuca zabawkę, palcem

wskazującym dotyka szczegóły przedmiotu. Koniec 12 - przyciąga

za sznurek upragnioną zabawkę, wrzuca krążki do małego pudełka.

Wiek mówienia

Noworodek - krzyk przy odczuciach niezadowolenia, energiczne

ssanie. Koniec 1 - samogłoski pomiędzy a i e, często połączone z h.

Koniec 2 - głoski gardłowe: e-che ek-che e-rrche. Koniec 3 -

pierwsze łańcuchy sylabowe, połączenia rrr. Koniec 4 - głoski

szczelinowe podobne do w, okrzyki radości. Koniec 5 - rytmiczne

ciągi sylabowe. Koniec 6 i 7 - gaworzenie: szeregowanie rozmaitych

wyraźnych sylab ze zmianą siły dźwięku i wysokości tonu.

Koniec 8 - szeptanie. Koniec 9 - wyraźne podwajanie sylab.

Koniec 10 - dialog, dźwiękowo prawidłowe naśladowanie znanych

sylab. Koniec 11 i 12 - pierwsza sensowna sylaba.

Wiek rozumienia mowy

Koniec 10 - zapytane szuka znanej osoby lub znanego przedmiotu

przez odwrócenie głowy. Koniec 11 - reaguje na rozkazy przez

przerwanie swej czynności. Koniec 12 - wykonuje proste polecenia.