Okopień- Sławińska, Poetyka


Okopień - Sławińska ,,Relacje osobowe w literackiej komunikacji''.

Role osobowe:

  1. nadawcy: tego, który mówi;

  2. odbiorcy: tego, do kogo się mówi;

  3. bohatera: tego, o kim się mówi.

- z punktu widzenia aktu komunikacji istnienie bohatera jest obojętne

- rola bohatera wypowiedzi zakłada bierną egzystencję wewnątrztekstową. Jeśli bierze czynny udział w komunikowania wchodzi w rolę nadawcy lub odbiorcy.

- rola nadawcy i odbiorcy zakłada kodowanie i dekodowanie informacji

- sam tekst jest dowodem istnienia tylko nadawcy

- istnieje możliwość wystąpienia zbiorowego nadawcy i odbiorcy, narratorów

- każda z ról może być przypisana innej osobie, ale możliwe jest też kumulowanie ról:

1) nadawcy i bohatera ( Jan mówi Piotrowi o sobie)

2) bohatera i odbiorcy ( Jan mówi Piotrowi o nim samym)

3) nadawcy i odbiorcy ( Jan mówi sobie o Antonim)

- osoba nadawcy może pełnić wszystkie trzy role w przypadku monologu wewnętrznego na własny temat

- od roli nadawcy jest uzależniony pozostały układ ról, jest ona nieredukowalna

- wypowiedź zaświadcza o znajdującym się poza jej obrębem nadawcy a także przedstawia nadawcę poprzez wewnętrzną organizację semantyczną

- nadawca = podmiot wypowiedzi

Skomplikowanie sytuacji nadawczej w tekście zależy od:

- liczby mówiących osób

- hierarchicznej zależności między ich wypowiedziami

- teksty dramatyczne wprowadzają komplikację ilościową

- wielostopniowa struktura przytoczenia w przytoczeniu (np. ja mówię o Piotrze, który mówi o Janie, który mówi o Antonim itd.) może pojawić się w lirycznym monologu, dramatycznym dialogu, naturalnie zaś w narracji epickiej np. Rękopis znaleziony w Saragossie

Informacja w tekście o postaciach jest dwojakiego rodzaju:

- stematyzowana- w znaczeniu użytych słów i zdań

- implikowana- przez reguły mówienia

- nie ma ograniczenia zasięgu informacji stematyzowanej (może przedstawiać wizerunki podmiotu, adresata, bohatera itd.)

- informacja implikowana ma wyspecjalizowany zasięg ( ujawnia kod wypowiedzi i jego realizacje)

- informacje implikowane o postaci są ukryte tylko w jej własnej mowie > postacie milczące mogą być prezentowane tylko w stematyzowany sposób

- czasem informacja implikowana niejasno świadczy o mówiącym. Czasem właściwości mowy narratora kształtują się pod presją bohatera. Teoretycznie mówi narrator, ale włącza się w to drugi głos, tzw. dwugłosowość ujawnia się w mowie pozornie zależnej, czasem w mowie zależnej a nawet narracji prowadzonej z punktu widzenia bohatera

- każda wypowiedź niesie implikowaną informację o nadawcy, nie każda zawiera informację stematyzowaną

- mowa pozornie zależna plus brak informacji stematyzowanej dostarcza minimalnej dokumentacji dla osoby mówiącego

- narracja pierwszoosobowa dostarcza maksymalnej dokumentacji

- informacja stematyzowana ujawnia się bezpośrednio, wynika ze sformułowanych znaczeń; implikowana- pośrednio

- nie wszystkie implikowane przez tekst informacje charakteryzują mówiącego tak samo wyraziście

- obie informacje charakteryzują mówiącego, ale inaczej

- informacja implikowana pozwala zrekonstruować osobowość mówiącego na podstawie nawet takich wypowiedzi, w których nie poświęca o sobie słowa. Nie może powiadamiać o zachowaniach nie odbijających się w sposobie mówienia. ( nie da się za jej pomocą odtworzyć np. sytuacji fabularnych, konkretów odnoszących się do wyglądu. O tym powiadamia nas informacja stematyzowana)

- w przypadku konfliktu inf. sematyzowanej i implikowanej silniejsza okazuje się implikowana

- w przypadku konfliktu między informacjami stematyzowanymi na różnych poziomach tekstu, silniejsza jest ta z wyższego poziomu

- w utworze występuje taka informacja implikowana, która odnosi się do podmiotu dysponującego świadomością wyższą niż narrator. Jest to podmiot całego utworu tzw. ,,autor wewnętrzny”

- panowanie narratora nad wypowiedziami niższego poziomu jest ograniczone

- narrator nie panuje nad sposobem mówienia bohatera

- informacja implikowana wytworzona na przestrzeni całego tekstu, dotycząca reguł jego budowy znajduje się poza kompetencją narratora

- tytuł utworu, tytuły rozdziałów, motta, przypisy autorskie, można przypisać podmiotowi utworu.\

- podmiot utworu nie jest tożsamy z głównym narratorem czy podmiotem ,lirycznym ( brak zgody między formą narracji a formą ostatecznego przekazu tekstu)

- informacja implikowana wskazuje na nadawcę- sprawcę wypowiedzi, zaszyfrowuje w tekście jego wizerunek

- rozstrzygające racje należą zawsze do informacji implikowanej a nie stematyzowanej, do nadawcy utworu a nie jego autora

- każdy poziom nadawczy jest tak naprawdę poziomem nadawczo- odbiorczym

- charakterystyczną cechą komunikacji na tym samym poziomie jest możliwość dialogu

- hierarchiczna zależność objawia się w jednokierunkowym podporządkowaniu bohatera- nadawcy i odbiorcy. Bohater nie wie, że jest opowiadany, nie może stać się nadawcą wypowiedzi.

- najniższy poziom nadawczy tworzą mówiący bohaterowie. Adresatami ich wypowiedzi mogą być inni bohaterowie. Kontakt między nimi przybiera formę dialogową.

- adresat utworu (nie adresat narracji) nie może posiadać żadnych cech osobowych poza tymi związanymi z użytkowaniem kodu

- gwarancją więzi między nadawcą a odbiorcą jest obopólna znajomość kodu realizowanego w utworze

- tekst nic nie wie o przebiegu rzeczywistego odbioru. Określa on tylko warunki gwarantujące porozumienie.

Schemat układu ról w literackiej komunikacji:

Poziom komunikacji

  1. wewnątrztekstowy:

instancje nadawcze: instancje odbiorcze:

mówiący bohater bohater

naczelny narrator adresat narracji

(podmiot liryczny) ( adresat monologu lirycznego )

podmiot utworu adresat utworu

  1. zewnątrztekstowy:

instancje nadawcze: instancje odbiorcze:

nadawca utworu odbiorca utworu

( dysponent reguł, podmiot ( czytelnik idealny)

Czynności twórczych) czytelnik konkretny

autor

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
komunikacja literacja wg Okopien-Slawinskiej, Poetyka
A. Okopień-Sławińska, poetyka z el. teorii literatury, analiza dzieła literackiego
Poetyka A. Okopień-Śławińska relacje..., FILOLOGIA POLSKA, Poetyka z elementami teorii literatury
Okopień-Sławińska, Filologia polska, Poetyka
Okopień Sławińska
Teoria lit, okopien-slawinska-relacje osobowe w literackiej komunikacji
A. Okopień-Sławińska Relacje osobowe w literackiej komunikacji, edukacja, teoria dzieła literackiego
Okopień-Sławińska 'Sztuka monologu wewnętrznego' (Jak być kochana Brandysa) streszcz, Filologia pols
Teoria literatury, relacje osobowe w lit. komunikacji, Aleksandra Okopień - Sławińska: Relacje osobo
13. Okopień-Sławińska, FILOLOGIA, Filologia polska, TEORIA LITERATURY

więcej podobnych podstron