Migracja siły roboczej w skali międzynarodowej

i jej skutki

1. Pojęcie międzynarodowej migracji siły roboczej

2. Przyczyny migracji

3. Główne kierunki migracji siły roboczej

4. Skutki migracji

Pojęcie międzynarodowej migracji siły roboczej

• Przepływy siły roboczej w skali międzynarodowej - przedmiotem zainteresowań międzynarodowych stosunków gospodarczych.

• Siła robocza - mniej mobilna niż kapitał.

• Przesunięcia siły roboczej w XIX i XX w.

• złagodzenie napięć społecznych w Europie

• wpływ na gwałtowny rozwój Nowego Świata (szczególnie USA).

• Migracja (według ONZ) - zmiana miejsca pobytu na okres dłuższy niż jeden rok.

• W skali międzynarodowej wyróżniamy:

• Emigrację - opuszczanie przez ludzi ich dotychczasowego kraju zamieszkania i osiedlenie się na dłuższy pobyt lub na stałe w innym kraju

• Imigrację - napływ do danego kraju na dłuższy pobyt lub na stałe ludzi zamieszkujących dotychczas w innym kraju.

Przyczyny Migracji:

• Ekonomiczne

• Polityczne

• Ideologiczne

• Kulturowe

• Religijne

• Rasowe

Główną przyczyną międzynarodowej migracji siły roboczej jest uzyskanie przez nią większego dochodu — płacy.

• Czynniki polityczne - emigracja po powstaniach narodowych

• Czynniki ideologiczne

• emigracja komunistów greckich po wojnie domowej w tym kraju

• emigracja działaczy opozycyjnych po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce.

• Czynniki religijne - np. rozproszenie Żydów

• Czynniki rasowe - np. migracje plemion Hutu i Tutsi w Ruandzie.

• W bardzo wielu przypadkach podane przyczyny nakładają się na siebie, jak również występują łącznie z motywem ekonomicznym.

• Emigracja z Polski w latach 80-tych - przyczyny ideologiczne oraz ekonomiczne.

KOSZTY MIGRACJI dla emigranta

• konieczność pokonania ogromnych trudności i barier.

• Koszty o charakterze administracyjnym np. polityka ograniczania imigracji przez kraje wysoko rozwinięte.

• Konieczność poniesienia znacznych kosztów przejazdu

• dostosowanie się przez imigranta do warunków panujących w kraju osiedlenia.

• konieczność opanowania obcego języka,

• przyjęcia nowych zwyczajów

• wejścia w inny krąg kulturowy

• Przeszkody formalne - np. trudności z uznaniem dyplomów i uprawnień zdobytych w kraju macierzystym

• Inne przeszkody - nawet imigrant osiadający w danym kraju w sposób zupełnie legalny bywa niekiedy narażony na przejawy wrogości czy niechęci

• EFEKT? - w kraju osiedlenia imigrant zwykle nie jest w stanie osiągnąć pozycji społecznej zajmowanej w kraju emigracji (macierzystym).

Główne kierunki migracji siły roboczej

• Zjawisko migracji - rozpoczęło się na wielką skalę w związku z zasiedlaniem nowych kontynentów - w wyniku wielkich odkryć geograficznych w XV w.

• Pierwsza połowa XIX w. - okres masowej migracji o skali nieporównywalnej z poprzednimi - przyczyną - rewolucja przemysłowa w Europie i powstawanie w jej wyniku wolnych rąk do pracy.

• zrujnowani drobni chłopi,

• mieszkańcy miast, (którzy utracili pracę w manufakturach w wyniku rozwoju produkcji maszynowej).

• W latach 1820-1914 wyemigrowało z Europy na inne kontynenty około 47 mln ludzi - emigranci pochodzili głównie z Anglii, Niemiec, Skandynawii, Irlandii, Włoch i Polski.

• Od zakończenia I wojny światowej do wielkiego kryzysu ekonomicznego (1930 r.) ruchy migracyjne objęły 16 mln osób.

• Około 60% tej wielkości - zaabsorbowały Stany Zjednoczone,

• 20% trafiło do Australii, Nowej Zelandii, Kanady i RPA,

• 20% - do Ameryki Łacińskiej.

• W XIX w. - masowo emigrowali Azjaci - głównie Chińczycy i Hindusi.

• Po II wojnie światowej - ponowne ożywienie ruchów migracyjnych.

• Krajami przyjmującymi - nadal przede wszystkim Stany Zjednoczone, Kanada i Australia.

• Przypadki masowych, niekiedy przymusowych akcji przesiedlania ludności (m.in. Polaków, Niemców, Żydów).

• Od połowy lat 50-tych - ważnym obszarem międzynarodowej migracji siły roboczej - Europa Zachodnia. Jaka była skala zjawiska?

• W 1981 r. w krajach EWG mieszkało łącznie około 10 mln imigrantów.

• W Niemczech w 1990 r. udział cudzoziemców w ogólnej liczbie ludności wynosił 8,3%, a ich udział w zatrudnieniu ogółem sięgał 7%.

• Innym obszarem emigracji — najbogatsze kraje rejonu Zatoki Perskiej, przede wszystkim Kuwejt i Zjednoczone Emiraty Arabskie.

• Ogromne wpływy z ropy naftowej - możliwość zatrudniania rzesz imigrantów z krajów azjatyckich, zwłaszcza Egipcjan, Pakistańczyków i Palestyń­czyków.

• Efekt? Ze względu na dużą skalę zjawiska (zatrudnienie w wielu dziedzinach gospodarki) kraje te praktycznie uzależniły się od obecności zagranicznej siły roboczej.

Skutki migracji

• Migracja siły roboczej, podobnie jak wywóz kapitału, powoduje istotne skutki ekonomiczne.

• Migracja siły roboczej ma istotny wpływ zarówno na kraj eksportujący siłę roboczą, jak i ją importujący.

Kraj eksportujący siłę roboczą:

PLUSY:

• zwię­kszenie możliwości produkcyjnego zatrudnienia części siły roboczej dotąd bezrobotnej,

• korzystny wpływ transferów części zarobków emigrantów - wpływ na podniesie­nie poziomu życia rodzin emigrantów oraz korzystnie wpływa na bilans płatniczy.

• Zysk - ewentualność powrotu części pracowników o zwykle podwyższonych za granicą kwalifikacjach i posiadających dużą ilość kapitału.

MINUSY:

• utrata znacznej części najbardziej przedsiębiorczej siły roboczej (drenaż mózgów).

Kraj przyjmujący imigrantów:

PLUSY:

• Na ogół nieco większe korzyści niż kraj ich pochodzenia

• Zyskuje pracowników, którzy wykształcenie zdobyli w kraju macierzystym, (na koszt zagranicznego podatnika)

• Szybkie zapełnianie luk na rynku pracy przy deficycie siły roboczej, (która inaczej mogłaby się przekształcić w barierę wzrostu).

• Zysk na unikatowych kwalifikacjach, pozwalających na wzbogacenie oferty rynkowej (np. restauracje narodowe), lub mogących mieć przełomowe znaczenie dla postępu technicznego w określonej dziedzinie (np. udział imigrantów żydowskich, włoskich i polskich w amerykańskim programie budowy bomby atomowej).

MINUSY:

• wydatki związane z koniecznością przystosowania imigrantów do życia w nowych warunkach (np. finansowanie kursów nauki języka).

• Społeczne i polityczne koszty ich nieprzystosowania (np. przestępczość) lub niezaakceptowania przez własne społeczeństwo (np. wzrost nienawiści do cudzoziemców).

3