Pieniądz - powszechnie akceptowany środek wymiany dóbr i usług oraz miernik ich wartości.

Rodzaje pieniądza:

• Pieniądz kruszcowy - występował w postaci złotych i srebrnych monet, z określoną zawartością kruszcu, co wyznaczało ich wartość nominalną. Stanowił pierwotną formę pieniądza, posiadał trwałe wartości użytkowe, był łatwy w przenoszeniu i przechowywaniu.

• Banknot - kwity bankierskie wystawiane w celu potwierdzenia operacji pożyczkowych i dokonania przekazów z miasta do miasta, przyjmowania monet w depozyt. Były wymienialne na kruszec. Powstanie banknotu oznacza pojawienie się pieniądza symbolicznego (zastąpił pieniądz kruszcowy w funkcji środka płatniczego i środka przechowywania wartości, pod warunkiem stałej, nieograniczonej wymienialności na pieniądz.)

• Pieniądz papierowy - pojawił się w czasach gdy nastąpiło odejście od wymienialności banknotów na kruszec (brak pokrycia w kruszcach), tzw. bilety NBP i monety.

• Pieniądz elektroniczny - produkt magazynujący wartość, w którym zapis środków pieniężnych, czyli wartości dostępnej dla klienta jest przechowywany na urządzeniu elektronicznym pozostającym w dyspozycji klienta. Elektronicznie zapisywane środki są kupowane przez klienta, w podobny sposób jak czeki podróżne i są one redukowane kiedy klient używa urządzenia do dokonywania zakupu - KARTY KREDYTOWE

• Pieniądz depozytowy - przyjmuje postać zapisów na rachunkach bankowych, wykorzystywany w obrocie bezgotówkowym

Funkcje pieniądza:

• Funkcja miernika wartości

• Funkcja środka wymiany

• Funkcja środka płatniczego

• Funkcja środka tezauryzacji

Funkcja miernika wartości:

To podstawowa funkcja pieniądza, polega na mierzeniu i wyrażaniu wartości innych towarów za pomocą ceny. Dzięki tej funkcji można konstruować:

• Ceny absolutne (cena 1 bochenka chleba)

• Ceny relatywne (relacja ceny jednego dobra do ceny drugiego dobra)

• Wielkości realne (wielkość płacy realnej)

Funkcja środka wymiany:

To podstawowa funkcja pieniądza, polega na mierzeniu i wyrażaniu wartości innych towarów za pomocą ceny. Dzięki tej funkcji można konstruować:

• Ceny absolutne (cena 1 bochenka chleba)

• Ceny relatywne (relacja ceny jednego dobra do ceny drugiego dobra)

• Wielkości realne (wielkość płacy realnej)

Funkcja środka wymiany:

Mając w dyspozycji dany towar, otrzymujemy za niego pieniądz, który wykorzystujemy do zakupu kolejnych towarów.

Funkcja jest realizowana w procesach gotówkowej sprzedaży towarów

Funkcja środka płatniczego:

Pieniądz staje się instrumentem regulowania wszelkiego rodzaju zobowiązań

Funkcja ta przyczyniła się do rozwoju systemu kredytowo - pożyczkowego gospodarki. Wiąże się z odraczaniem płatności w czasie. Następuje zróżnicowanie momentu powstania zobowiązania i momentu jego spłaty.

W takim przypadku pieniądz będzie tym lepiej spełniał swoją funkcję, gdy jego wartość funkcjonalna (siła nabywcza) będzie stabilna. W przypadku braku stabilności, należy podwyższać oprocentowanie zobowiązań o stopę inflacji lub też stosować waloryzację zobowiązań.

Funkcja środka tezauryzacji:

Tezauryzacja - gromadzenie skarbu.

Sprowadza się do chwilowego wycofania pieniądza z obiegu.

Formy tezauryzacji:

• Lokata w banku,

• Fundusze inwestycyjne,

• Zakup obligacji Skarbu Państwa,

• Inwestycje w papiery wartościowe (akcje, bony komercyjne),

• Inwestycje w nieruchomości,

• Zakup dzieł sztuki

Określenie wartości pieniądza w czasie:

• Wartość pieniądza jest zmienna w czasie.

• Pieniądz stojący aktualnie do dyspozycji ma większą wartość dla posiadacza, niż analogiczna jego suma, która będzie zainkasowana w przyszłości (możemy wcześniej zaspokoić swoje potrzeby co daje wyższą satysfakcję, niż w przypadku odsunięcia w czasie zaspokojenia danej potrzeby).

Główne czynniki powodujące zmienną wartość pieniądza w czasie:

1. Inflacja (spadek siły nabywczej pieniądza) - im wyższa stopa inflacji i im dłuższy rozpatrywany okres, tym mniej będzie warta w przyszłości określona kwota pieniędzy, którymi dysponujemy „dzisiaj”.

2. Ryzyko i niepewność - wiążą się z przyszłością i wpływają na obniżenie wartości pieniądza. Przyszłość obarczona jest niepewnością, toteż ryzyko wzrasta wraz z wydłużaniem perspektywy czasowej. Większość ludzi chciałaby uniknąć ryzyka i dlatego też, pieniądz otrzymany dziś ma większą wartość niż otrzymany w przyszłości. Jednak z drugiej strony ludzie będą skłonni zrezygnować z otrzymania pieniądza „dziś”, jeśli otrzymają za to odpowiednią rekompensatę (w postaci stopy %)

Analiza zmiany wartości pieniądza w czasie może być przeprowadzana na dwa sposoby:

1. Kapitalizacja - wyznaczanie przyszłej wartości kwoty, którą dysponujemy obecnie.

2. Dyskontowanie - wyznaczanie teraźniejszej wartości kwoty, którą otrzymamy w przyszłości.

Kapitalizacja:

FV - future value

r - stopa %

n - ilość okresów

S - przyszła wartość sumy wpłat

Dyskontowanie:

PV - present value

S - teraźniejsza wartość sumy wpłat

r - stopa %

n - liczba okresów