1. Wybieramy monitor i karu graficzna

Komputer „przemawia" do nas poprzez monitor. O jakości tego przekazu decyduje karta graficzna i podłączony do niej monitor. Kilkanaście lat panowania standardu IBM PC na rynkach światowych stworzyło wiele typów kart i monitorów. Na początku były to proste monitory o niezbyt dużej rozdzielczości, ale i stawiane im wtedy wymagania nie były nazbyt wielkie. Sztuka programowania była w powijakach, nic było rozbudowanych systemów graficznych ani gier wykorzystujących zaawansowane techniki graficzne. Potrzeba przekazywania jednocześnie coraz większej ilości danych spowodował konieczność zwiększania rozdzielczości. Powstały, więc kolejno karty MDA, CGA, EGA, VGA, SVGA i XGA oraz wiele ich mutacji.

MDA

Oryginalna karta MDA pozwalała tylko na pracę w trybie tekstowym (25 wierszy mieszczących po 80 znaków). Brak obsługi trybu graficznego spowodował potrzebę rozbudowania tej karty. Skonstruowano, więc HGC (Hercules Graphics Card) - popularnego Herkulesa. Zachował on możliwości karty MDA, został wzbogacony o możliwość pracy w trybie graficznym o rozdzielczości 720 x 350 punktów (pikseli). Monitory przeznaczone do współpracy z kartami MDA pracowały z powodzeniem po podłączeniu do karty Hercules. Niestety niezbyt wysoka jakość luminoforu powodowała powstawanie poświaty. Kolor luminoforu był na początku bursztynowy, potem wypuszczono serie z zielonym luminoforem, a obecnie najczęściej można spotkać monitor świecące na biało (jasno niebiesko). Wiele współcześnie tworzonych programów uwzględnia obsługę tej karty, a niska cena kusi wielu składających swój pierwszy komputer. Karta Herkules ma jeszcze jedną zaletę - jest na niej umieszczone gniazdo Centronics. Umożliwiające połączenie drukarki do komputera.

CGA

Wkrótce po MDA powstała karta CGA (ang. COLOUR GRAPHICS ADAPTER), umożliwiająca tworzenie kolorowych obrazów. Wyświetlała ona dwukolorowy obraz z rozdzielczością 1140 x 200 pikseli lub czterokolorowy z rozdzielczością 320 x 200 pikseli. W trybie tekstowym zachowano rozdzielczość 80 x 25. Karta CGA była, delikatnie mówiąc, niedoskonała i poza niewielką serią palmtopów, w których ją wykorzystano (stosując podwójną częstotliwość odświeżania) nie znalazła zastosowań. Polecanie jej komuś dzisiaj byłoby sadyzmem.

EGA

Karta EGA (ang. Enhanced Graphics Adapter) przełamała barierę rozdzielczości monitorów kolorowych. Pozwalała na pracę z 16 kolorami przy rozdzielczości 640 x 350 pikseli. EGA umożliwiała wyświetlanie obrazu przyzwoitej jakości, jednak zwiększenie wymagań programów pracujących w systemie Windows, spowodowało, że zastała, wyparta przez karty VGA.

VGA

Karta VGA (ang. Video Graphics Array) pojawiła się wraz z pierwszymi komputerami klasy PS/2. Oferowała swoim użytkownikom wysokiej klasy tryb tekstowy ostry i bez poświaty, oraz tryby graficzne: 640 x 480 umożliwiający wykorzystanie 16-tu kolorów oraz tryb zwany MCGA (ang. Multi CGA) pozwalający na wyświetlanie 256-cio kolorowej siatki o rozdzielczości 320 x 200 pikseli. Zwiększono także częstotliwość odświeżania ekranu do 60 Hz, co wpłynęło na poprawę jakości obrazu.

Dzięki niezłym parametrom karty i monitory VGA są popularne do dziś. Pozwalają one na komfortową pracę w trybach tekstowych i zadawalającą w trybach graficznych. Problemy pojawiają się dopiero przy próbach użytkowania ich z programami wymagającymi dużej ostrości i wyrazistości obrazu (na przykład zaawansowane programy pod Windows).

Monitory i karty VGA mają jeszcze kilka zalet. Po pierwsze, są tańsze od SVGA, ponieważ użyte do ich produkcji układy scalone są niezbyt skomplikowane technologicznie. Po drugie (ta cecha dotyczy również kolejnych kart SVGA i XGA), mogą one z powodzeniem pracować w trybie symulowania wszystkich wcześniejszych kart.

Karty VGA nie mogą współpracować z monitorami MDA. CGA i EGA, które posiadały karty VGA załącza 9- blokowe, gdyż VGA jest 15-bokowa. Karty VGA są najczęściej wykonywane w technice 8- bitowej (można na nich uzyskać 256 kolorów). ale wyprodukowano również karty 16-bitowe, pozwalające na uzyskanie palety 65 535 odcieni.

SVGA

Super VGA oznacza zachowanie wszystkich możliwości karty VGA przy jednoczesnej możliwości wyświetlania obrazu o rozdzielczości 1024 x 768 pikseli. Jest to rozdzielczość zalecana do pracy w systemie Windows, gdyż pozwala na wyświetlanie bardzo wyraźnego obrazu na monitorze 14-to calowym. Jednak w firmach wykorzystujących oprogramowanie CAD stosowane są monitory o przekątnej 20 cali. Dla tych monitorów stworzono nową grupę kart SVGA o rozdzielczości do 1280 x 1024 pikseli.

Produkowane obecnie monitory SVGA mają plamkę o średnicy 0.28 mm, pozwalającą na oglądanie nawet drobnych wydruków z arkusza kalkulacyjnego czy wielu okienek Windows otwartych jednocześnie.

XGA

Karta XGA jest stosunkowo nowym i niezbyt, jeszcze rozpowszechnionym standardem. Stworzona przez IBM w 1990 roku, może wyświetlać do 1024 punktów w poziomie i do 768 w pionie przy użyciu palety 256 kolorów. Ostatnio IBM zaprezentował nową wersję tej karty o takiej samej rozdzielczości, oznaczoną XGA-2 i przystosowana do współpracy z monitorami bez przeplotu. Zapowiadana jest wersja pozwalająca na wyświetlanie obrazu z rozdzielczością 4000 x 4000 pikseli. Mimo że rozdzielczość tej karty nie jest rewelacyjna, to właśnie ona proponowana jest przez wielu dealerów jako stosunkowo tania (na zachodzie) i mająca perspektywy rozwoju.

Współpraca karty graficznej z monitorem.

Karta graficzna i monitor pomimo tego, że dobierane są oddzielnie, stanowią jeden zespól - wspólnie decydują o jakości wyświetlanego obrazu. Dlatego kupując monitor, należy go dobrać do karty graficznej.

Jeżeli korzystasz z karty MDA, Hercules, CGA, EGA czy VGA to nic masz problemu - ­wystarczy, że do karty Herkules podłączysz monitor Herkules, do karty VGA - monitor VGA, itd. Oczywiście dobierając monitor powinieneś zwrócić uwagę na stabilność i jakość obrazu, na możliwości regulacji ( jasność, kontrast, położenie i wielkość obrazu, korekcja beczkowatości itp.)

Karty i monitory SVGA przysparzaj więcej problemów - wynika to stąd, że nie ma ściśle określonego standardu. W ramach "Super" każdy producent kart dodaje nieco inne możliwości. Dlatego kupując monitor sprawdź w instrukcji obsługi karty i monitora, czy monitor może wyświetlić obrazy o rozdzielczościach oferowanych przez kartę i czy dla poszczególnych rozdzielczości pokrywają się częstotliwości odchylania pionowego i poziomego.

Szkoda wydawać pieniędzy na kartę, jeżeli monitor będzie mógł wykorzystać jej zalety.

Tablica 4

Standardy częstotliwości rysowania obrazu w zależności od typu i rozdzielczości karty

Standard	Rozdzielczość w pikselach	Częstotliwość odchylania poziomego [kHz]	Częstotliwość odchylania pionowego (częstotliwość odświęrzania Hz)
Herkules	720 x 350	18.43	50
CGA	640 x 200	15.85	60
EGA	640 x 350	21.8	60
VGA	640 x 480	31.5	60
VESA VGA	640 x 480	38.86	72
VESA SVGA	800 x 600	48.01	72
IBM 8514/A	1024 x 768	32.5	43.5(z przeplotem)
VESA 1024 x 768	1024 x 768	56.48	70

Algorytm wyboru karty graficznej i monitora

Po przeglądzie dostępnych monitorów, proponuje przeanalizowanie poniższego algorytmu, który powinien pomóc w doborze najwłaściwszego monitora.

(Herkules)

Monitor Hercules jest bardzo tani, ale jego możliwości nie są imponujące. Pozwala na komfortowa pracę w środowisku DOS, gdyż większość programów pisanych dla tego środowiska obsługuje ten typ karty graficznej. Problemy pojawiają się w środowisku Windows i przy bardziej skomplikowanych programach DOS-owskich. Posiadając taką kartę należy przy każdym zakupie oprogramowania sprawdzić czy kupowany program będzie działał na Herkulesie. Inną wada jest niezbyt duża szybkość transmisji danych z procesora. Przy wyborze tego typu karty należy bezwzględnie zainteresować się, czy "zna" ona polskie znaki, gdyż nie da się jej ich nauczyć, tak jak np. karta; VGA. Polskie znaki w trybie tekstowym będą dostępne tylko w przypadku włożenia do karty pamięci EPROM z polską stroną kodową (852, Mazovia).

Ogólnie jest to dobra karta, jeśli chcemy używać komputera do pisania dokumentów w edytorach takich jak Chiwnter.TAG czy Word Star lub programować dla środowiska DOS. Nie polecałbym jej zapalonym graczom i osobom wykorzystującym programy ze środowisk Windows lub inne aplikacje graficzne.

T N

T N

T N

1

T N N DTP CAD

2

3

4

Karty VGA z monitorem monochromatycznym przeznaczone są głównie dla programistów, urzędników i innych użytkowników, którzy znaczną część dnia spędzają przed ekranem. Większość monitorów czarno-bigałych emituje mniejszą ilość promieniowania szkodliwego dla człowieka. Pozwala to na pracę bez zmęczenia przez dłuższy okres, przy niezbyt wielkim koszcie zakupu. Monitor monochromatyczny zachowuje pełna kompatybilność z oprogramowaniem, tyle, że zamiast kolorów uzyskujemy stopnie szarości. Dodatkowo, gdy będziemy chcieli wymienić monitor na kolorowy, to pod warunkiem, że będzie on tego samego typu, co poprzedni, możemy wymienić sam monitor pozostawiając kartę graficzną.

(SVGA - monitor I4")

Jest to rozwiązanie 2.5 do 3 razy droższe od monitora monochromatycznego, ale uzyskuj zupełnie nową jakość. Kolorowy monitor pozwala w pełni docenić walory komputera. Na jakość obrazu i maksymalną rozdzielczość wpływa bezpośrednio wielkość plamki. Monitory z plamką 0.3R są tańsze, ale obraz na nich wyświetlany jest niższej jakości od obrazu na monitorach z plamki 28 mm. Walory tego monitora można dostrzec w środowisku Windows, gdy wszystkie okienka rozbłysną kolorami oraz przy grach, szczególnie tych z rozbudową~ grafiką. Należy jednak pamiętać, że monitory takie bez filtrów ochronnych są szkodliwe dla człowieka i dłuższa praca powoduje zmęczenie, problemy z koncentracją i bóle głowy. Należy, więc wybrać monitor z kineskopem ołowianym lub zakupić do monitora filtr ochronny.

(SVGA - monitor 20")

Częste wykorzystywanie programów CAD zmusza do zastosowania jak największego monitora. Łatwiej jest wtedy zachować dokładność wykonywanych rysunków, można dojrzeć więcej detali oraz obejrzeć większa część rysunku bez utraty dokładności i ostrości. Trzeba się jednak liczyć z poważnym kosztem takiego zakupu. Jest to sprzęt przeznaczony dla zawodowców, którym praca z takim monitorem może przynieść wymierne korzyści.

(.SVGf1 - monitor l7")

Przy składzie książek, gazet i złożonych dokumentów monitor o przekątnej 14 cali jest niewystarczający. Dopiero 17- calowy monitor pozwala na uzyskanie zadowalającej wielkości i jakości obrazu. Zastosowanie monitora bez przeplotu (NI) eliminuje męczące migotanie obrazu. Trzeba się jednak liczyć z podwyższoną wartością promieniowania, co powoduje szybkie męczenie wzroku. Koszt takiego urządzenia jest rzeczą nie do pominięcia przy robieniu biznes planu. Cena powoduje, że są to urządzenia raczej dla wydawnictw i drukami niż dla przeciętnego użytkownika.

Zakup i rozbudowa PC

1

Czy koszt zakupu odgrywa istotną role?

Czy będziesz pracował w środowisku DOS i okazyjnie gościł w Windows

Czy zamierzasz wykorzystywać komputer jako „maszynę do pisania” bez korzystania z Windows

Wybierz kartę i monitor Hercules

Czy zadowolisz się obrazem mono

Czy będziesz pracował z programami CAD i DTP

Wybierz kartę VGA i monitor VGA mono

Wybierz kartę SVGA i 14 monitor kolorowy z plamką 0.28 lub 0.32

Wybierz kartę SVGA i 20 monitor kolorowy bez przeplotu (NI), o rozdzielczości 1280 na 1024

Wybierz kartę SVGA i 17 kolorowy monitor bez przeplotu (NI) o rozdzielczości 1280 na 1024, z plamką 0.28 lub mniejszą

---