NORMY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Norma to reguła powinności skierowana do adresata normy. Elementami podstawowymi normy są adresat oraz okoliczności opisane w normie, które adresat musi spełnić.

• od normy odróżnia się pojęcie przepis prawny:

Przepis prawny to jednostka redakcyjna zawarta w akcie normatywnym (najczęściej artykuł, paragraf, ustęp, punkt) - w jednym przepisie może być kilka norm, jak również jedna norma może być w kilku przepisach.

• od normy odróżnia się pojęcie akt normatywny:

Akt normatywny to miejsce publikacji, forma za pomocą której normy są stanowione.

Normy prawa administracyjnego:

• mają charakter norm „ius cogens” bezwzględnie obowiązujących;

• mają charakter publicznoprawny - określają sytuację obywatela w państwie.

Normy prawa administracyjnego składają się przede wszystkim z hipotezy i dyspozycji. Hipoteza określa stan pożądany, a dyspozycja określa jak należy ten pożądany stan wykonać.

Odrębne normy w prawie administracyjnym to normy sankcjonujące, ale zawarte są one w przepisach egzekucyjnych.

Podstawowy podział norm prawa administracyjnego:

• normy ustrojowe - regulują sferę organizacji i działalności administracji;

• normy materialne - określają stosunki administracji do obywateli i podmiotów zbiorowych,

• normy proceduralne - regulują postępowanie administracyjne.

Normy prawa administracyjnego materialnego określają z jednej strony obowiązki i uprawnienia obywateli czy podmiotów zbiorowych, a z drugiej strony określają kompetencje administracji do oddziaływania na obywateli czy podmioty zbiorowe.

Wśród norm prawa administracyjnego materialnego są normy typowe dla innych dziedzin prawa, przede wszystkim:

• normy zawierające definicje legalne (norma definiuje zjawisko);

• klauzule generalne, które odsyłają najczęściej do pozanormatywnych zjawisk (tzw. zwroty niedookreślone);

• normy o charakterze odsyłającym do innych przepisów prawnych;

• normy derogacyjne - uchylające inne akty normatywne;

• normy przejściowe, które określają jak załatwić sprawę rozpoczętą pod rządami starej ustawy, gdy obowiązuje już ustawa nowa.

Prawo administracyjne dzieli normy prawa materialnego na dwie grupy:

1. normy bezpośrednio kształtujące sytuację prawną obywatela czy podmiotu zbiorowego w państwie;

2. normy pośrednio kształtujące sytuację prawną obywatela czy podmiotu zbiorowego w państwie.

Kryterium tego podziału jest mechanizm realizacji prawa administracyjnego. Z normy bezpośrednio kształtującej sytuację prawną obywatela czy podmiotu zbiorowego wynika mechanizm kontroli przestrzegania prawa, natomiast z normy pośrednio kształtującej sytuację prawną obywatela czy podmiotu zbiorowego wynika mechanizm stosowania prawa.

Podział normy prawa administracyjnego z punktu widzenia adresata:

1. normy skierowane do obywatela bądź podmiotu zbiorowego;

2. normy skierowane do organu administracji publicznej.

Normy skierowane do obywatela bądź podmiotu zbiorowego:

• normy uprawniające - dają obywatelowi bądź podmiotowi zbiorowemu uprawnienia do podjęcia jakiejś czynności, do odpowiedniego zachowania;

• normy zobowiązujące - nakładają na obywatela bądź podmiot zbiorowy obowiązek odpowiedniego zachowania.

Normy skierowane do organu administracji publicznej - normy kompetencyjne, które wskazują właściwość rzeczową organu do dokonania danej czynności:

• kompetencja do kontroli przestrzegania prawa - wiąże się z normą bezpośrednio kształtującymi sytuację prawną obywatela bądź podmiotu zbiorowego;

• kompetencja do stosowania prawa (wydawania decyzji administracyjnych) - wiąże się z normą pośrednio kształtującymi sytuację prawną obywatela bądź podmiotu zbiorowego;

• kompetencja do stanowienia prawa (wydawania aktu wykonawczego do ustawy) - ma charakter konstytucyjny;

• kompetencja do wykonywania czynności materialno-technicznych (tworzenia planów działania, wydawania zaświadczeń, prowadzenia egzekucji).

Kompetencja do kontroli przestrzegania prawa:

Kompetencja do stosowania prawa:

13

organ administracji publicznej

obywatel

/ podmiot zbiorowy

kontrola przestrzegania prawa

kompetencja

uprawnienie / obowiązek

norma prawa administracyjnego bezpośrednio kształtująca sytuację prawną obywatela / podmiotu zbiorowego

norma prawa administracyjnego pośrednio kształtująca sytuację prawną obywatela / podmiotu zbiorowego

uprawnienie / obowiązek

kompetencja

stosowanie prawa

obywatel

/ podmiot zbiorowy

organ administracji publicznej

---