Jakie konsekwencje prawne może ponieść zespół powypadkowy z tytułu nie uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, jeżeli pracownik odwołał się do Sądu Pracy?
Obowiązek sporządzenia protokołu powypadkowego wynika z przepisów § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870) - dalej r.w.p. Protokół powypadkowy jest bardzo ważnym dokumentem, na podstawie którego pracownik poszkodowany w wypadku przy pracy lub jego rodzina może ubiegać się o świadczenia odszkodowawcze. Protokół sporządza zespół wypadkowy natomiast zatwierdzenie należy do pracodawcy, który ponosi pełną odpowiedzialność za treść dokumentu, czyli między innymi uznanie lub nie uznanie zdarzenia z wypadek przy pracy. Zgodnie z § 13 ust. 1 r.w.p. pracodawca ma obowiązek zatwierdzenia protokołu powypadkowego nie później niż w ciągu pięciu dni od dnia jego sporządzenia. Pracodawca może odmówić zatwierdzenia protokołu powypadkowego, w razie gdy do treści protokołu zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego pracownika lub członków rodziny pracownika zmarłego wskutek wypadku przy pracy albo gdy protokół nie odpowiada warunkom określonym w r.w.p. Wówczas ma obowiązek zwrócenia niezatwierdzonego protokołu w celu wyjaśnienia okoliczności i zastrzeżeń podniesionych przez poszkodowanego lub członków rodziny pracownika zmarłego w wypadku i uzupełnienia go. Zespół powypadkowy jest związany decyzją podjętą przez pracodawcę. Po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień protokołu powypadkowego zespół powypadkowy ma obowiązek sporządzenia nie później niż w ciągu 5 dni nowego protokołu powypadkowego. Do nowego protokołu zespół powypadkowy ma obowiązek załączyć wcześniej sporządzony protokół niezatwierdzony przez pracodawcę. Ponieważ nowy protokół powypadkowy jest protokołem sporządzonym w miejsce dotychczasowego, podlega tym samym rygorom co protokół po raz pierwszy sporządzony przez zespół powypadkowy. Oznacza to, że pracodawca ma prawo po raz wtóry nie zatwierdzić przedstawionego przez zespół powypadkowy protokołu powypadkowego, jeżeli jest on dotknięty wadami, o których traktuje przepis § 13 ust. 2 r.u.o.w. Obowiązek dołączenia wcześniej sporządzonego, niezatwierdzonego przez pracodawcę protokołu powypadkowego do kolejnego protokołu ma umożliwić pracodawcy porównanie prac zespołu powypadkowego. W razie stwierdzenia, że do treści kolejnego protokołu zostały zgłoszone zastrzeżenia przez zainteresowanego lub że protokół ten nie odpowiada wymaganiom określonym w r.u.o.w. określającym, w jaki sposób okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy powinny być udokumentowane, pracodawca ma prawo zwrócić po raz kolejny protokół powypadkowy do uzupełnienia. Dopiero protokół powypadkowy sporządzony zgodnie z regułami określonymi w r.u.o.w., może być zatwierdzony przez pracodawcę. Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca doręcza poszkodowanemu pracownikowi.
W razie wypadku śmiertelnego, protokół powypadkowy powinien być doręczony członkom rodziny pracownika, który zmarł w następstwie tego wypadku.
Szanse
Kontrolę prawidłowości ustaleń zespołu powypadkowego oraz dokonanej przez pracodawcę oceny prawnej zdarzenia uznanego lub nieuznanego za wypadek przy pracy przeprowadza sąd pracy w postępowaniu o sprostowanie protokołu powypadkowego. Sąd pracy władny jest uznać zdarzenie za wypadek przy pracy wbrew wcześniejszemu stanowisku zespołu powypadkowego oraz pracodawcy (wyrok SN z dnia 2 lutego 1977 r., III PRN 50/76, OSNCP 1977, nr 10, poz. 193). Sąd pracy nie jest związany błędnym zakwalifikowaniem przez zespół powypadkowy zdarzenia jako wypadku przy pracy (wyrok SN z dnia 25 lipca 1973 r., III PRN 35/73, OSNCP 1974, nr 5, poz. 95). Prawomocne orzeczenie sądu pracy, ustalające, że pracownik uległ wypadkowi przy pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych (uchwała SN z dnia 20 czerwca 1978 r., III UZP 3/78, OSNCP 1978, nr 12, poz. 225). Jest to orzeczenie ustalające, które rozstrzyga o kwalifikacji prawnej zdarzenia jako wypadku przy pracy. Wywiera skutek prawny nie tylko wobec stron toczącego się procesu (pracownika i pracodawcy), w wyniku którego ono zapadło, ale także w stosunku do innych organów, przede wszystkim organów rentowych.
Roman Majer