Grzyby (Eucariota) - systematyka

Znanych - ponad 200 000 gatunków - zwykle saprofity rozkładające martwą materię organiczną, powszechnie w glebie, wodzie, u roślin, zwierząt..

Chorobotwórcze dla człowieka - 100 - 200 gatunków

• Grzyby niedoskonałe - drożdżaki, jednokomórkowe, rozmnażają się przez pączkowanie - Candida, Cryptococcus, Pityrosporum

• Geotrichum - rozmnaża się przez fragmentację nitki - atrospory

• Grzyby nitkowate - wielokomórkowe, tworzą strzępki, grzybnię, zarodniki - bardzo różne formy morfologiczne ułatwiają różnicowanie

* dermatofity - odpowiedzialne za zakażenia skóry, włosów i paznokci

Microsporum, Epidermophyton, Trichophyton

* pleśnie - Aspergillus, Penicillium, Fusarium, Mucor, Rhizopus, Alternaria,

Cladosporium...

• Grzyby dimorficzne (tropikalne) - w temp. 25-30^o postać pleśni - niezakaźna, w temp. 35-37^o - drożdżak - zakaźny, zakażenia pierwotne

Blastomyces dermatitis, Histoplasma capsulatum, Coccidioides immitis, Sporothrix schenckii, Paraccocidioides brasiliensis

Bakterie-Procaryota

wielkość komórki: 0,5-10 um

brak błony jądrowej

jeden chromosom, kulisty

jedna nić DNA

rozmnażanie: podział poprzeczny

oddychanie: via mezosomy

ściana kom. peptydoglikan *

błona cytoplazm. brak steroli

rybosomy 70S (50S + 30S) *

oddychanie tlenowe i beztlenowe

mogą wiązać azot

* miejsce działania antybiotyku

Grzyby-Eucariota

5-100 um

obecna błona jądrowa, jąderka

wiele chromosomów

nić podwójna

podział mitotyczny, seksualny i aseksualny

via mitochondria

chityna *, celuloza

zawiera sterole *

80S (60S + 40S) *

tlenowe

nie mogą

*miejsce działania antybiotyku

• Konidia - kuliste, liczne grzyby, głównie workowce i grzyby niedoskonałe, powstają na szczycie strzępki przez pączkowanie i kolejne odcinanie się od niej.

• Zarodnia (sporangium)
  Rhizopus nigricans

• ściana komórkowa: zamiast peptydoglikanu - mannan, glukan i chityna;

Zakażenia grzybicze

• pierwotne - rzadko, wtórne - często, obecnie wzrost zakażeń oportunistycznych

• powierzchowne , głębokie (układowe) - wysoka śmiertelność

• jednoogniskowe, wieloogniskowe z fungemią

Czynniki ryzyka:

* postęp w medycynie!! - antybiotykoterapia, chemio- radio- sterydoterapia, immunosupresja, transplantacja, dializa, sztuczne protezy, żywienie parenteralne, inwazyjna diagnostyka....

* niedobory immunologiczne - pierwotne, wtórne

* choroby wyniszczające - nowotwory, białaczki, cukrzyca

* awitaminozy, niedobory żelaza

* narkomania, alkoholizm

* ciąża

* ciasne ubiory, ciepło, wilgoć...

* klimatyzacja, tlenoterapia

Aktualne problemy zakażeń grzybiczych

• najczęstsze grzybice układowe: często bez charakterystycznych objawów, bez gorączki, diagnostyka trudna - posiewy mogą być ujemne, wykrycie antygenów lub przeciwciał w krwi

- kandydoza >60% - C. albicans -4. miejsce wśród patogenów izolowanych z krwi, endogenne, inne: C. tropicalis, C. parapsilosis,
C .krusei

- aspergiloza - A. fumigatus, A. niger, A. flavus, A. nidulans - egzogenne, zap.płuc, potem rozsiew, po transplantacji szpiku;

- kryptokokoza - rzadko, egzogenne - ptaki, gołębie: C. neoformans - zap.opon mózg.rdz., płuc, « odp.komórkowa (AIDS);

- mukormykoza - b. rzadko, przebieg ciężki: wnikanie zarodników przez nos, zatoki, zap. gałki ocznej i mózgu, śmierć w ciągu tygodnia, Mucor, Rhizopus, Absidia - amfoterycyna;

Grzybice - diagnostyka

• materiał - w zależności od lokalizacji zakażenia: zeskrobiny, wydzielina z pochwy, plwocina, BAL, mocz, krew, CSF, bioptaty...

• preparat bezpośredni:

- barwiony metodą Grama: Candida: blastospory - kolonizacja,

formy pseudomycelialne - zakażenie

Cryptococcus - otoczka

Geotrichum, pleśnie - formy nitkowate

- mokry w KOH - strzępki grzybni

• hodowla: podłoże Sabourauda - drożdżaki, pleśnie - 2 dni,

dermatofity - 2 tygodnie

- morfologia kolonii - mikrohodowle

- test filamentacji - Candida albicans - formy plemnikopodobne

- diagnostyka biochemiczna - testy API

• diagnostyka serologiczna - wykrywanie antygenów i przeciwciał

• metody molekularne

• testy skórne - odczyny wczesne (alergia) i późne (zakażenia przewlekłe)

Leki przeciwgrzybicze

• Polieny - wytw. przez Streptomyces, tworzą kompleksy z ergosterolem ¨ zwiększ.przepuszczalności błony kom.- ucieczka jonów potasu i aminocukrów, zaburzenie metabolizmu, uszkodzenie błony cytoplazmatycznej - bójcze,

drożdżaki, pleśnie, g. dimorficzne

- nystatyna, natamycyna (pimarycyna) - działanie miejscowe

- amfoterycyna B (i.v.) najskuteczniejsze działanie ogólne, toksyczna - często kojarzona z flucytozyną, formy liposomalne i koloidalne, wnikają do komórek fagocytarnych, u chorcyh z neutropenią, drogie, oporne C.lusitaniae

• Gryzeofulwina - dermatofity, obecnie wycofana

• Azole - hamują syntezę ergosterolu, grzybostatyczne, gł. drożdżaki

- imidazole: klotrimazol, mikonazol, ekonazol tiokonazol (bójczy)

terkonazol ketokonazol (wchłania się z przew.pok. - w profilaktyce)

- triazole: flukonazol (i.v. b.dobra penetracja do CSF, oporne C.krusei, C.glabrata,Aspergillus), tetrakonazol, itrakonazol, worikonazol

• Antymetabolity: 5-fluorocytozyna (flucytozyna) - zaburza syntezę DNA i syntezę białek, doustna - działa ogólnie, drożdżaki, (Aspergilus ?)

• Alliloaminy: terbinafina - dermatofity

• Caspofungin: Candida, Aspergillus

Drożdżyca - 4 grupy kobiet

• 20-25% brak kolonizacji

• 10-50% kolonizacja bezobjawowa - grupa ryzyka

• zakażenie łatwo odpowiadające na leczenie miejscowe, 1-3 dni, mniej inwazyjne szczepy

• zakażenia nawrotowe, przewlekłe, oporne na leczenie - zakażenie utrzymuje się raczej z przetrwania drożdżaków w głębszych warstwach niż z rzeczywistej reinfekcji, zbyt krótka terapia, bardziej inwazyjne szczepy, zaburzenia odporności

• ¾ kobiet co najmniej 1 epizod

• 50% - 2 i więcej nawrotów

• 5 - 10 - 50% zdrowych kobiet kolonizacja bezobjawowa

• 1/3 ciężarnych - kolonizacja bezobjawowa

• 20% ciężarnych - zakażenie objawowe

• noworodki - 3-30 razy częściej zwiększone ryzyko zapalenia jamy ustnej, skóry

• rzadko poronienia, zakażenia płodu, łożyska

Drożdżyca pochwy - Candida spp.

• droga płciowa rzadko, źródłem zakażenia skóra, przewód pokarmowy

• antybiotyki, doustne środki antykoncepcyjne

• ciążą, miesiączka, cukrzyca - Ş glukozy, ciasna bielizna, temperatura, wilgotność, mikrourazy, zaburzenia odporności, immunosupresja, kolonizacja bezobjawowa

• stan zapalny sromu, upławy serowate, ściany pochwy pokryte białym nalotem, ale i prawidłowe

• powikłania uogólniowe - bardzo rzadko

• u mężczyzn nie ma objawów lub podrażnienie napletka i żołędzi po stosunku, niekiedy naloty

Grzybice u ELBW (extremely low birth weight) - uwarunkowania

• kolonizacja u 1/5 zakażonych - w odbycie u 76%;

• związek pomiędzy kolonizacją a zakażeniem - u 5 % skolonizowanych;

• kolonizacja przewodu pokarmowego nie wpływa na częstość martwiczego zapalenia jelit;

• inne czynniki ryzyka: wydłużona antybiotykoterapia, intubacja, odżywianie parenteralne, żywienie pozajelitowe, sterydoterapia - deksametazon;

• mimo częstej kolonizacji pochwy matki - zakażenie grzybicze u dziecka rzadkie;

• wkładka wewnątrzmaciczna u matki - 66% zakażonych dzieci;

• leczenie: flukonazol, amfoterycyna B;

1. grzyby: Aspergillus, Penicillium, Fusarium, Mucor, Rhizopus, Alternaria, Cladosporium;

2. dermatofity: Microsporum, Epidermophyton, Trichophyton;

---