*metale-polysk, twardośc (nie Na), przewodza prad, kowalne (nie Hg), z O2 tworza tlenki, dalej z woda wodorotlenki, w gr 1 z tlenem spalanie, dalej w prawo mniej reaktywne
*niemetale-brak polysku, zasadniczo izolatory, tlenki, z woda kwasy; niektore z wodorem tworza kwasy;
*wartościowość-liczba wiazań jakie tworzy atom pierwiastka; *stopień utlenienia-liczba ladunkow jakie pojawily by sie gdyby zwiazek mial budowe jonowa (+2)
*sole; r.zobojetniania, 2 tlenki, aktywny metal i kwas, r.wymiany z innych soli; zbudowana z jonow; sole podwojne, wodorosole, kwasne sole; hydraty-sole krystalizujace razem z woda, jako wskazniki wilgotnosci;
*pierwiastek-zbior atomow;
*liczba atomowa Z;
*1/12 masy izotopu 12C u=1,66x10-24g
*mol-ilosc substancji zawierającej tyle cząstek materii ile zawarte jest w 12g izotopu 12C; liczba Avogadro
*masa molowa-wzgledna masa w gramach
*konfiguracja elektronowa: 1s2,2s2,2p6,3s2,3p6,4s2,3d
*energia jonizacji-energia potrzebna do oderwania elektronu, rosnie im dalej w grupe maleje w okresy; *powinowactwo elektronowe-energia potrzebna do przyjecia elektronu, maleje im dalej grupa, rosnie im dalej okres;
*elektroujemnosc-zdolnosc do przyciagania elktronu; rosnie do fluoru (4,1); dodatnie<2 elektroujemne>2
*wiazania: jonowe: przekazanie elektronu, pomiedzy atomami gr 1,2 i 16,17, roznica elektroujemnosci>1,7; energia wiazania 400-800 kJ/mol; wysoka temp topnienia, dobrze sie rozp w wodzie, wiele kruchych;
*atomowe(kowalencyjne), utworzenie 1,2,3 wspolnych par elektronow, H2, O2; symetryczne; E=250-500kJ/mol; nakladaja sie orbitale, wiazania pi (slabe) i sigma
*atomowe spolaryzowane, tworza sie wspolne pary elektronowe i przesuwaja sie w kierunku pierw. bardziej elektroujemn., powstaja dipole; roznica elektrouj.<1,7; E=350-500 kJ/mol;
*koordynacyjne; utworzenie wspolnej pary elektron. dostarczonej przez jeden z atomw; na ogol w jonach; obok innych wiazań;
*metaliczne-protony zanurzone w gazie elektronowym, miedzy metami, także w graficie, E=250-500 kJ/mol
*termodynamika; r.egzo-wydziela sie Q; energia wew=Ewiazan+oddzialywan +oscylacji+rotacji; *entropia-?s, zmiana uporzadkowania ukladu; im wiekszy jest porządek tym potrzeba do tego wiecej energii; potencjał termodynamiczny: ?G=?H - T[K] ?S ?G<0 -> samorzutnie
*kinetyka; szybkośc-ubytek stezenie w czasie; v=?[A]/t ; v=k[A] k-stala szybkosci aA+bB=cC+dD v=k[A]a[B]b
temperatura, powierzchnia styku, katalizatory (subst. przyspieszajace reakcje zasadniczo nie ulegajac zmianie; zmniejszaja energie aktywacji)
*rownowaga chemiczna- gdy v1=v2
k1/k2=k stala rownowagi chemicznej; stale dla danej temp., charakterysuje dany uklad
*dysocjacja: α=[H+]/CHA na poczatku
K=[H3O+][NO2]/[HNO2] w momencie rownowagi
*kwasy: Arhenius-zwiazki które dysocjuja na kation wodoruy i anion reszty kw.; Bronstedt-powstaje kation hydroniowy, kwas jest protonodonorem;
*zasady:Arhenius-zwiazki dysocjujace na kation metalu i anion OH; Bronstedt-zasada jest protonoakceptorem
*pH=-log[H+] [H][OH]=10-14
*korozja chemiczna; utlenianie metalu, redukcja utleniacza; bez przeplywu elektronow przez granice faz;
*korozja elektrochemiczna; można wyroznic katode i anode; ogniwo stykowe; ogniwo stężeniowe (oksydacyjne), anoda: Fe -2e=Fe +2 -e=Fe+3 katoda: O2+2H2O+4e= 4OH- redukuje sie tlen; Fe+O+H20=Fe(OH)3; ogniwo naprężeniowe-w wyniku naprężeń; korozja elektrolityczna-spowodowana przepływem prądów błąłdzących;
*ochrona: powłoki ochronne, osłabianie agresywności środowska, ochr.katodowa
*oddziaływania: jon-jon (elektrostatyczne), jon-dipol, dipol-dipol, dyspersyjne (E~1/r6), wiazania wodorowe(oddziaływania na granicy oddziaływań i wiązań, tam gdzie jest grupa OH połączona z inną czasteczka, E=10-100kJ/mol;
*właściwości ciał stałych: nieściśliwe, powolna dyfuzja, budowa uporządkowana
*układy krystalograficzne: regularny, tetragonalny, rombowy, heksagonalny, jednoskośny, trójskośny;
*typy sieci: cząsteczkowa (węzły sieci zajmują czasteczki, siły wiążące: van der Waalsa, dipol-dipol, w.wodorowe, b.miekkie, izolatory, niska temp topnienia, H2O, CO2, HCl, I2, energie krysztalow b.male dlatego zwykle gazy), jonowa (jony, elektrostatyka, wlasnosci: twarde, kruche, NaCl, KNO3, MgSO4, energie krysztalow b.duze), atomowa (atomy, wspolne pary elektronowe, b.twarde, diament, SiO2, C) metaliczna(jony dodatnie w gazie elektronowym, elektrostatyka miedzy kationami a elektronami, przewodniki, Na,Cu, Fe)
*iloczyn rozpuszczalności- L=[A+]a[B-]b
iloczyn ze stezen jonow w nasyconym roztworze soli trudnorozp.jest staly
*wlasnosci cieczy: duzo slabsze oddzialywania niz w cialach stalych, przyjmuje ksztalt naczynia, kapilanosc (adhezja, kohezja), dyfuzja, polarnośc, lepkosc, napiecie powierzchniowe (dazenie do jak nejmniejszej powierzchni)
*spoiwa wapienne: CaCO3, wypalanie, gaszenie, karbonizacja; spoiwa gipsowe CaSO4; prazone; cement: moduł hydr. C/S+A+F; krzem: S/A+F glin A/F; 3CaO.SiO2; 2CaO.SiO2; 3CaO.Al2O3; 4CaO.Al2O3. Fe2O3;
*korozja betonu-ługowania(dzialanie wody miekkiej, wymywa CaOH), kwasowa (dzialanie kwasow, reaguja ze skladnikami kamienia cementowego tworzac latwo rozp sole), weglanowa (dzialanie wod z CO2, CaOH+CO2=CaCO3+woda
CaCO3+CO2+woda=Ca(HCO3)2 latwo rozp.) magnezowa i amonowa (Mg zastepuje Ca, MgOH nie ma właściwości wiazacych; powstaja rozpuszczalne sole wapniowe), siarczanowa(pecznienie betonu