Starzenie się skóry - przyczyny, obraz kliniczny, zasady leczenia i pielęgnacji

Cechy skóry dojrzałej:

-Pojawienie się drobnych zmarszczek, głównie w górnych częściach twarzy i w ok. mimicznych

-Utrata elastyczności

-Zmiana kolorytu - niewielkie zażółcenie

-Występowanie plam przebarwieniowych i ognisk hipopigmentacji

-Poszerzenie ujść gruczołów łojowych

-Pojawienie się cyst łojowych i naczyniaków gwiaździstych

-Ok. 40 roku życia mogą pojawić się zmiany przednowotworowe i nowotworowe

Skóra dojrzała - Rodzaje zmarszczek:
-Zmarszczki mimiczne - powstają prostopadle do mięśnia, którego częste skurcze tworzą je. Należą tu zmarszczki wokół oczu i ust, na czole i brodzie

-Zmarszczki statyczne - powstają jako utrwalenie się zmarszczek mimicznych i „poduszkowych” wynikających z ugniatania skóry podczas snu

-Zmarszczki grawitacyjne - powstają wraz z utratą sprężystości skóry i zmianą konturów twarzy, np. zmiana owalu twarzy

Starzenie skóry - podział

Starzenie się skóry jest wypadkową dwóch procesów:

-starzenia endogennego, tzw. wewnątrzpochodnego

-starzenia egzogennego, tzw. zewnątrzpochodnego

Przyczyny starzenia wewnątrzpochodnego

-Uwarunkowania genetyczne

-Osłabienie układu immunologicznego

-Destrukcyjne działanie wolnych rodników

-Odkładanie się w organizmie szkodliwych toksyn

Przyczyny starzenia zewnątrzpochodnego

-Szkodliwe działanie promieniowania słonecznego

-Zanieczyszczenie środowiska

-Klimat

-Niehigieniczny tryb życia

-Niewłaściwy sposób odżywiania

-Niewłaściwy sposób pielęgnacji skóry

-Stres

-Infekcje

Starzenie wewnątrzpochodne - cechy

-Zaburzenia reakcji na bodźce zewnątrzustrojowe

-Spowolnienie odnowy komórek naskórka

-Zaburzenia czynności bariery naskórkowej

-Zaburzenia reakcji immunologicznych

-Zaburzenia produkcji potu i łoju

-Zaburzenia termoregulacji (w tym ukrwienia skóry)

-Zmniejszenie produkcji witaminy D w skórze

-Spowolnienie wzrostu włosów i paznokci

Starzenie wewnątrzpochodne

Zmiany w obrębie naskórka:

-ścieńczenie warstw żywych naskórka, spowodowane zmniejszeniem się zdolności proliferacji keratynocytów

-zmniejszenie liczby melanocytów, co powoduje gorszą ochronę przed promieniowaniem słonecznym

-zmniejszenie liczby komórek Langerhansa aż o 50%, co skutkuje zmiana odpowiedzi immunologicznej u osób starszych

-zmniejszenie wydzielanie łoju , co powoduje znaczne wysuszenie skóry

-zmiana pH na bardziej kwaśne i mniej odporne na szkodliwy wpływ środowiska i mikroorganizmów

Zmiany w obrębie granicy naskórkowo-skórnej:

-granica skórno-naskórkowa spłaszcza się

-liczba sopli naskórkowych i brodawek skórnych zmniejsza się o ponad 50%

-zmniejszenie przylegania naskórka do skóry właściwej

Zmiany w obrębie skóry właściwej:

-zmniejsza się liczba fibroblastów

-zmniejszenie liczby makrofagów prowadzi do braku kolagenazy

-zanik naczyń krwionośnych włosowatych

-włókna elastyczne ulegają rozrzedzeniu lub zanikają w warstwie brodawkowej skóry, ale -----ulegają przerostowi w warstwie siateczkowej, co powoduje elastozę starczą

-włókna kolagenowe ulegają fragmentacji i przebiegają równolegle do powierzchni skóry

Starzenie wewnątrzpochodne-Objawy kliniczny:

-ścieńczenie naskórka

-zmniejszenie zawartości wody w naskórku (wzmożona suchość skóry)

-zmniejszone wydzielanie gruczołów łojowych i potowych nasila rogowacenie skóry

-atrofia skóry

-zmiany zabarwienia - hipo i hiperpigmentacja

-zmniejszenie liczby naczyń krwionośnych i ich kruchość (wybroczyny)

W miarę starzenia się skóry na twarzy powstają rozmaite zmiany strukturalne :

-wiotkość powiek

-„kurze łapki”

-trapezoidalna konfiguracja okolicy gładzizny

-nasilenie uwypuklenia fałdu nosowo- wargowego

-zwiotczenie dolnej części policzków

-stopniowa utrata napięcia mięśni i skóry szyi

Starzenie wewnątrzpochodne - leczenie

-Prawidłowa dieta oraz regularny wysiłek fizyczny

-Dbanie o uwodnienie skóry

-Fotoprotekcja

-U kobiet HTZ

-Kremy nawilżające, miejscowe stosowanie estrogenów pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

-Zabiegi medycyny estetycznej

Miostarzenie, czyli tworzenie się zmarszczek mimicznych

Pierwsze zmarszczki pojawiają się ok. 25 roku życia i związane są z kurczeniem się mięśni mimicznych twarzy

Przewlekle naprężenia mięśni powodują przetrwały skurcz fibroblastów, co powoduje „wciąganie” fałdu skórnego i pojawienie się zmarszczek mimicznych

Starzenie hormonalne Jest częścią starzenia wewnątrzpochodnego

Związane jest ze starzeniem się gruczołów wydzielania wewnętrznego

W okresie menopauzy, gwałtowny spadek poziomu hormonów kobiecych (estrogenów i progesteronu) powoduje pogorszenie stanu skóry i nasilenie cech starzenia

Cechy starzenia hormonalnego skóry:

-Cienka, atroficzna skóra

-Suchość skóry

-Zmniejszenie łojotoku i poszerzenie ujść gruczołów

-Pogorszenie ukrwienia i bladość skóry

-Drobne zmarszczki

-Pojawienie się brodawek łojotokowych

-Zmiany w obrębie przydatków np. siwienie włosów

Hormonalna terapia zastępcza a skóra

HTZ polega na stosowaniu estrogenów i gestagenów w różnych schematach u kobiet w okresie menopauzy.

Wskazania:

-Łagodzenie niekorzystnych objawów menopauzy

-Zapobieganie i leczenie osteoporozy

Działanie uboczne:

-Podniesione ryzyko zachorowania na raka sutka

-Zwiększone ryzyko rozwoju choroby wieńcowej

(ale tylko u kobiet, u których HTZ włączono kilka lat po rozpoczęciu menopauzy)

Hormonalna terapia zastępcza a skóra

Wpływ HTZ na skórę (stosowanie ogólne):

-Chroni przed odwodnieniem skóry

-Wywiera korzystny wpływ na skład lipidów bariery ochronnej naskórka

-Oddziałuje na odbudowę glikozaminoglikanów skóry

-Wywiera korzystny wpływ na procesy gojenia ran

-Wpływa na elastyczność skóry i budowę włókien elastycznych

-Zapobiega utracie kolagenu i wspomaga syntezę nowych włókien

-Chroni przed atrofią i wpływa na pogrubienie skóry

-Poprawia napięcie skóry i zmniejsza głębokość zmarszczek

Wpływ HTZ na skórę-stosowanie miejscowe:

Wpływ estrogenów:

-Poprawa ukrwienia i nawilżenia skóry

-Dodatni wpływ na ilość mukopolisacharydów i kwasu hialuronowego

-Poprawa struktury włókien elastycznych

-Pogrubienie i zwiększenie gęstości skóry

-Normalizacja pracy gruczołów łojowych i zwężenie ujść gruczołów

-Wydłużają cykl wzrostu włosów (anagen) i chronią przed łysieniem androgenowym

Starzenie zewnątrzpochodne

Posłoneczne starzenie skóry (photoaging) zależne jest od:

-promieniowania UVB - działa głównie na naskórek

-promieniowania UVA - działa głównie na skórę właściwą

Zmiany w obrębie naskórka:

-liczne nieprawidłowe mitozy w warstwie podstawnej

-wyraźne pogrubienie naskórka

-odwodnienie i tworzenie się mikroszczelin w naskórku, co powoduje szorstkość i złuszczanie

-uszkodzenie melanocytów

-przerost gruczołów łojowych

Zmiany w obrębie skóry właściwej:

-pogrubienie , poskręcanie włókien sprężystych i tworzenie przez nie zbitej masy

-powstanie nacieków z limfocytów, histiocytów, neutrofilów, makrofagów i mastocytów

-pofragmentowanie włókien kolagenowych pod wpływem procesu zapalnego indukowanego przez promieniowanie UV

-zmniejszenie ilości kolagenu, zwłaszcza typu I, co prowadzi do obwisłości skóry i tworzenia głębokich bruzd i zmarszczek

-uszkodzenie sieci drobnych naczyń krwionośnych - teleangiektazje

Objawy kliniczne:

-suchość i szorstkość skóry

-zmarszczki: głębokie bruzdy, płytkie zmarszczki (kurze łapki, zmarszczki wokół ust)

-głębokie zmarszczki na karku

-zmiany barwnikowe; odbarwienia i przebarwienia

-rogowacenie starcze, brodawki łojotokowe, plamy soczewicowate słoneczne

-teleangiektazje, wybroczyny (plamica starcza)

-małe grudki i guzki na skórze (elastoza posłoneczna)

-przerost gruczołów łojowych

-nowotwory złośliwe skóry

-zniszczone łodygi włosów, utrata ich koloru

Metody leczenie objawów starzenie

Metody nieinwazyjne:

-unikanie słońca od wczesnego dzieciństwa

-fotoprotekcja (UVA i UVB)

-prawidłowa dieta oraz regularny wysiłek fizyczny

-dbanie o uwodnienie skóry

-u kobiet HTZ

Metody leczenie objawów starzenie

miejscowe stosowanie kremów zawierających substancje czynne stosowane w walce ze starzeniem:

- preparaty nawilżające

- retinoidy

- przeciwutleniacze

- kwasy owocowe

- fitoestrogeny

- preparaty wybielające np. kw. kojowy, hydrochinon

- kinetyna (naturalny roślinny hormon, opóźnia niszczenie fibroblastów odpowiedzialnych za produkcję kolagenu

Metody inwazyjne:

-mikrodermabrazja

-fotoodmładzanie (techniki laserowe)

-peelingi chemiczne

-mezoterapia

-wypełniacze, np. kwas hialuronowy

-iniekcje toksyny botulinowej