Lęgi:
- Indywidualne - tam gdzie prowadzimy pracę hodowlane, gdzie niezbędna jest znajomość pochodzenia każdego ptaka i wydajności rodziców. Wybrane ptaki zestawia się w `stadka selekcyjne' (8-10 samic i jeden samiec). Nie wolno dopuścić do zbytniego spokrewnienia stada (kury są znaczone - numer skrzydłowy). Jaja są oznaczane, układane w komorze lęgowej na tacach kolejno wg. numerów stadek i numerów poszczególnych niosek.- Masowe - do zakładu wylęgowego dostarczane są jaj wylęgowe. Ważna jest jakość biologiczna jaj a nie ich pochodzenie. Jaja układamy na tackach, tępym końcem do góry. Interesuje nas liczba i zdrowie piskląt.
Zdolność wylęgowa jaj:
Czynniki hodowlane:
- Wiek ptaków - im starsze tym mniejsza zdolność wylęgowa
- Pokrewieństwo - geny letalne, gdy bliskie spokrewnienie
- Żywienie - niedobór składników odżywczych w paszy = niewystarczająca ilość lub ich brak w jaju, co prowadzi do zaburzeń w rozwoju zarodka.
- Stan zdrowia - choroby przenoszone przez jaja np. puloroza (biała biegunka piskląt), przekazywana od nioski nosicielki przez krwiobieg do kul żółtkowych - pisklęta są chore już w momencie klucia i zarażają zdrowe pisklęta jeszcze w aparacie lęgowym.
- Infekcyjne zapalenie pęcherzyka żółtkowego - zakażenie drogą oddechową, pisklęta padają w 1 tygodniu życia (należy przeprowadzić dezynfekcję powietrza)
- Warunki utrzymania
Warunki przechowywania i transportu jaj:
- Temperatura - 13-15oC
- Wilgotność - 65 - 80%
- Wentylacja
- Dezynfekcja - wykonujemy parami formaliny w komorze dezynfekcyjnej przez 30 min w temperaturze 22-26oC przy wilgotności >75%.
Skład mieszaniny dezynfekcyjnej w proporcji na 1m3 komory dezynfekcyjnej:
17g KMnO4
21 ml 40% formaliny
21 ml wody
Dezynfekcję przeprowadzamy dwukrotnie. 1 - w fermie zaraz po zbiorze jaj (w ciągu 4 h od zniesienia), 2- w zakładzie wylęgowym (na 6 h przed ponownym włożeniem jaj do inkubatora należy je ogrzać).
- Wstrząsy
Jakość jaja:
- Masa - dopuszczalna 52-75g,
- Kształt - owalny, indeks kształtu jaja kurzego /stosunek osi dł. do osi krótkiej/ = od 1,19 do 1,36
- Stan skorupy - jednolicie gładka, mocna, nieuszkodzona, bez pęknięć, ubytków, pofałdowań, stłuczeń, bez pierścieni i innych deformacji
- Skład morfologiczny
- Bodowa wewnętrzna - jajo powinno zawierać wszystkie elementy: białko, żółtko, błony Świeżość skorupę we właściwych dla danego gatunku proporcjach
- Świeżość - do wylęgu jaja przechowujemy 3-4 dni (max 7) od zniesienia
- Czystość - jaja nie mogą być zabrudzone kałem ani krwią
- Komora powietrzna - w tępym końcu jaja, nieruchoma, o głębokości do 5 mm
Warunki inkubacji:
- Temperatura
- Wilgotność
- Skład powietrza
- Obracanie jaj
- Dezynfekcja
Prawidłowy przebieg rozwoju zarodka możliwy jest tylko w temperaturze 37 - 38oC. Temperatura wyższa lub niższa powoduje zaburzenia w rozwoju zarodka.
Zero fizjologiczne - 20 - 21oC, jest to minimalna temperatura w jakiej zarodek może się rozwijać
Temperatura <21oC - zarodek żyje ale nie rozwija się
Temperatura letalna: 42oC
Rozwój zarodka
- Jajo w jajowodzie stadium bruzdkowania
- 1 doba inkubacji tworzą się listki zarodkowe z listków zarodkowych zaczynają formować się narządy
- 2 doba inkubacji powstają 4 błony płodowe
- 6 doba inkubacji omocznia zaczyna spełniać funkcję układu oddechowego
- 10/11 doba inkubacji całkowite zamknięcie się kosmówki - omoczniowej
- 16/17 doba inkubacji zmiana położenia zarodka z poprzecznego na podłużny zarodek układa się wzdłuż osi długiej jaja i kieruje głowę pod prawym skrzydłem w stronę komory powietrznej
- 18 doba inkubacji omocznia przestaje spełniać rolę układu oddechowego zarodek zaczyna oddychać płucami czerpiąc tlen z komory powietrznej
- 20/21 doba inkubacji klucie - momenty krytyczne
Podstawowe funkcje błon płodowych w rozwoju embrionalnym kurcząt:
Owodnia (przejrzysta) ochrona zarodka; tworzy środowisko wodne, chroni zarodek przed wstrząsami, urazami mechanicznymi i wyschnięciem
Ponadto: płyn owodniowy zawiera cukry proste i tłuszcze oraz enzymy rozkładające złuszczony nabłonek
Kosmówka (biała,mat.) ochrona zarodka - jako najbardziej zewnętrzna błona
f. odżywcza - pobiera substancje odżywcze z białka oraz składniki mineralne ze skorupy
Błona f. odżywcza - czerpie składniki pokarmowe z żółtka
Pęcherzyka Ponadto: do 13 dnia inkubacji magazynuje glikogen
żółtkowego(ukrwiona)
Omocznia(ukrwiona) f. oddechowa - 6-8 dzień inkubacji
f. odżywcza - tworząc kosmówkę-omoczniową pośredniczy w wykorzystywaniu składników pokarmowych z białka i przekazywaniu składników mineralnych ze skorupy.
Ponadto: płyn omoczniowy jest magazynem metabolitów
Czynniki wpływające na procent wylęgu:
- Błędy żywieniowe 25%
(w tym 5% jest wynikiem niedoborów)
- Interakcja: genotyp x żywienie 5%
- Błędy w technice inkubacji 7,5%
- Przyczyny nieustalone 37,5%
Niedobory witaminowe:
B12 - karłowatość
B2 - zwiększona śmiertelność zarodków; kędzierzawość upierzenia, karłowatość, palce skręcone na zewnątrz, zwyrodnienie układy nerwowego
D - zamieranie zarodków w 17 dobie inkubacji - `papuzi dziób', zwyrodnienie wątroby; nieskostniaeł pokrywy czaszki (powodują śmierć po wylęgu); zniekształcenia żuchwy, kości czaszki, długich kończyn
Awitaminoza - powoduje wady płodu, śmiertelność.
Biologiczna analiza lęgów
1.Prześwietlanie jaj - umożliwia eliminowanie jaj nie zapłodnionych oraz jaj z zamarłymi zarodkami
Terminy świetleń:
- Ok. 6 doby inkubacji, kiedy zarodek rozpoczyna oddychanie omoczniowe
jaja nie zapłodnione - zupełnie przejrzyste
zamarłe zarodki - zmętniała treść jaja, czerwone smugi, obręcze lub krwiste plamy
rozwijające się zarodki - wyraźna sieć naczyń krwionośnych krwionośnych charakterystycznym układzie `pajęczyny' wzdłuż osi długiej jaja
18 doba inkubacji, przy przenoszeniu jaj do klujnika
zarodek żywy - komora powietrzna sięgająca do 1/3 długości osi długiej, na granicy z komorą powietrzną widoczne ruchy głowy zarodka
zarodek martwy - zarodek nie wypełnia całego jaja, w ostrym końcu treść jaja zmętniała i prześwitująca
Lęgi indywidualne - prześwietla się 2x w obu terminach
Lęgi masowe - prześwietla się jeden raz około 6-8 doby
1.Ważenie jaj - umożliwia ocenę ubytku masy jaj w określonym czasie
- Jajo powinno tracić dziennie około 0,65 - 0,70% swojej masy początkowej
- W ciągu całego okresu inkubacji jajo kurze traci ok. 13% początkowej masy w postaci wyparowanej wody
- Masa wyklutego pisklęcia stanowi 64 - 74% masy jaja wylęgowego.
1.Selekcja zamarłych zarodków i nie wyklutych piskląt - umożliwia określenie przyczyn oraz wieku zamierania embrionów i piskląt.
- Otwieranie jaj z obumarłymi zarodkami
- Sekcja padłych po wylęgu i nie wyklutych piskląt
1.Badanie bakteriologiczne - umożliwia określenie przyczyn zamierania embrionów oraz warunków, w jakich wylęgają się pisklęta
- Posiewy bakteryjne z jaj z zamarłymi zarodkami
- Posiewy z powietrza w aparacie wylęgowym (pokazują stopień zainfekowania powietrza)
1.Obserwacja klucia - może pomóc w ocenie błędów popełnionych w technice lęgów:
- Początek i długość trwania wylęgu (za wysoka temp. wylęg rozpoczęty przedwcześnie, za niska temp. wylęg opóźniony)
- Czy są trudności z kluciem
- Zachowanie wyklutych piskląt
- Wygląd skorupki (świadczy o wilgotności, jaka była w komorze lęgowej)
1.Ocena wytężonych piskląt
Żywotność i ruchliwość
- Stopień obeschnięcia i wygląd puchu
- Wchłonięcie pęcherzyka żółtkowego i wygląd pępowiny (nie wciągnięty pęcherzyk - może być skutkiem przegrzania, lub zbytniej wilgotności)
- Wystąpienie wad rozwojowych i deformacji (przyczyny: niedobory składników pokarmowych, awitaminoza oraz geny letalne)
1.Obliczanie wyników lęgów
Postępowanie z pisklętami po wylęgu
- Brakowanie piskląt
Cechy pisklęcia przeznaczonego do chowu:
Zdrowe, silne, bez deformacji i wad rozwojowych, z zagojoną pępowiną, pewnie trzymające się na nogach. Puch powinien być suchy, gęsty, nie wytarty, bez przyschniętych resztek białka i skorupy. Oczy błyszczące. Zdrowe pisklę położone na grzbiecie nie ma problemów ze wstaniem.
Pisklęta do wybrakowania:
Słabe, nie mogące ustać na nogach, mało ruchliwe, wyklute później od pozostałych, mające problemy z wykluciem, kalekie, z wadami tj. wywinięcie, deformacje, niedorozwój kończyn, brak gałek ocznych, zrośnięcie powiek, zalepiony kałem odbyt, nie wciągnięty pęcherzyk żółtkowy, nie zagojona pępowina (możliwość zakażenia w pierwszych dniach odchowu), zaburzenia ruchu, drżenie.
- Seksowanie -rozdzielanie wytężonych piskląt według płci
Metody:
1.Japońska - płeć kurcząt rozpoznajmy na podstawie różnic w wyglądzie steku przez wynicowanie lub rozsunięcie fałd steku
2.Autoseksing - rozpoznawanie płci na podstawie łatwo zauważalnych różnic w wyglądzie zewnętrznym. Do autoseksingu wykorzystujemy cechy warunkowane przez geny sprzężone z płcią tj. barwa puchu piskląt, czy szybkość opierzania.
- Znakowanie piskląt - umożliwia identyfikację poszczególnych ptaków (dotyczy lęgów indywidualnych - hodowli zarodowych)
- Szczepienia ochronne
1 dzień życia:
Szczepienie przeciwko chorobie Mareka - iniekcja
Szczepienie przeciwko rzekomemu pomorowi drobiu - zraszanie
Szczepienie przeciwko zakaźnemu zapaleniu oskrzeli - zraszanie
Zabiegi dodatkowe:
- przycinanie dziobów kurczętom ogranicza kanibalizm i pterofagię w stadzie
- amputacja grzebienia u kogutów ras lekkich w celu ograniczenia powierzchni najbardziej narażonej na skaleczenia w czasie walk
- skracanie palca kogutom (ostatni człon pierwszego palca)- w celu ochrony kur przed ranieniem ich w czasie krycia