I. Społeczeństwo (8 listopada 2010)
Temat: Człowiek jako istota społeczna.
Zagadnienia
istota społeczna
czynniki determinujące życie społeczne
proces socjalizacji
role społeczne
Temat: Zbiorowości i grupy społeczne.
Zagadnienia
pojęcie zbiorowości
więzi społeczne
etapy tworzenia więzi społecznych
pojęcie i typologia grup społecznych
Temat: Rodzina jako podstawowa grupa społeczna.
Zagadnienia
pojęcie rodziny
funkcje rodziny
problemy współczesnej rodziny
Temat: Rodzina w aspekcie prawnym.
Zagadnienia
zawarcie związku małżeńskiego
relacje prawne pomiędzy członkami rodziny
władza rodzicielska
przysposobienie
adopcja
Temat: Środowisko lokalne jako mała ojczyzna.
Zagadnienia
pojęcie i typy środowiska lokalnego
przemiany i problemy społeczności lokalnej
szanse społeczności lokalnej
Temat: Naród i tożsamość narodowa.
Zagadnienia
pojęcie narodu
czynniki narodowotwórcze
pojęcie tożsamości narodowej
Temat: Mniejszości narodowe w Polsce.
Zagadnienia
pojęcie mniejszości narodowych
mniejszości narodowe w Polsce
prawa mniejszości narodowych w Polsce
Temat: Pojęcie i koncepcje struktury społecznej
Zagadnienia
pojęcie społeczeństwa
pojęcie struktury społecznej
koncepcje struktury społecznej
elementy struktury społecznej
Temat: Historyczne formy organizacji społeczeństwa.
Zagadnienia
pojęcie rozwoju społecznego
teorie rozwoju społecznego
typy społeczeństwa*
Temat: Współczesne formy organizacji społeczeństwa.
Zagadnienia
przyczyny przemian organizacji społeczeństwa
społeczeństwo postindustrialne
społeczeństwo globalne
społeczeństwo informacyjne
społeczeństwo masowe
społeczeństwo wolnego czasu
społeczeństwo otwarte
Temat: Mechanizmy regulujące życie społeczne.
Zagadnienia
wartości społeczne
kryterium estetyczne, utylitarne, hedonistyczne i etyczne
normy społeczne
Temat: Postawy o istotnym znaczeniu dla życia społecznego.
Zagadnienia
odwaga cywilna
słowność i prawdomówność
wrażliwość społeczna
solidarność międzyludzka
Temat: Problemy etyczne współczesnego świata.
Zagadnienia
aborcja
eutanazja
prawa jednostki
ochrona środowiska
prawa zwierząt
Temat: Między ładem a konfliktem społecznym.
Zagadnienia
pojęcie ładu społecznego
czynniki kształtujące ład społeczny
przyczyny konfliktów społecznych
rodzaje konfliktów społecznych
sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych: negocjacje, mediacje, arbitraż, sąd, głosowanie i wybory
Temat: Instytucje społeczne i ich rola w społeczeństwie.
Zagadnienia
pojęcie instytucji społecznej
funkcje i zadania instytucji w społeczeństwie
skuteczność funkcjonowania instytucji społecznych
rodzaje instytucji społecznych
Temat: Ogólna charakterystyka społeczeństwa polskiego.
Zagadnienia
struktura demograficzna
zawodowa
warstwowa
Temat: Współczesne problemy społeczeństwa polskiego.
Zagadnienia
poziom wykształcenia
przyczyny bezrobocia i ubóstwa
pojęcie i rodzaje patologii społecznych
zjawiska patologiczne wśród młodzieży
migracja
Temat: Sposoby przezwyciężania problemów społeczeństwa polskiego.
Zagadnienia
sposoby przezwyciężania problemów bezrobocia i ubóstwa
przyczyny powstawania zjawisk patologicznych
sposoby zwalczania patologii społecznych
przyczyny bezrobocia i ubóstwa
Temat: Kultura jako podstawa życia społecznego.
Zagadnienia
pojęcie kultury
typy kultury
struktura kultury
wpływ kultury na życie społeczne
Temat: Przemiany kultury współczesnej.
Zagadnienia
kultura wyższa
masowa
narodowa
medialna
alternatywna i kontrkultura
Temat: Subkultury młodzieżowe.
Zagadnienia
rodzaje subkultur młodzieżowych
wpływ subkultur na rozwój młodzieży
Temat: Wspólnota kulturowa narodów Europy.
Zagadnienia
filar antyczny kultury europejskiej
judeochrześcijański
celtycko- germański
Temat: Geneza społeczeństwa obywatelskiego.
Zagadnienia
pojęcie i geneza społeczeństwa obywatelskiego
społeczeństwo w walce z totalitaryzmem i władzą autorytarną
czynniki warunkujące funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego: prawno-ustrojowe, społeczne i kulturowe, psychologiczne
Temat: Rola interesów grupowych.
Zaganiania
ścieranie się interesów grupowych
ochrona interesów grup i jednostek
lobbing
Temat: Prawo obywatelskiego nieposłuszeństwa - demokracja czy anarchia?
Zagadnienia
nieposłuszeństwo obywatelskie w Polsce i na świecie: Henry David Thoreau, Mahatma Gandhi, Martin Luther King, „Solidarność” i in.
pojęcie obywatelskiego nieposłuszeństwa
II. Polityka (20 grudnia 2010)
Temat: Współczesne ideologie.
Zagadnienia
pojęcie ideologii
ideologia a pragmatyzm
programy i kierunki polityczne
faszyzm, nacjonalizm, konserwatyzm, chadecja, liberalizm, socjaldemokracja, komunizm
Temat: Współczesne doktryny polityczne.
Zagadnienia
pojęcie ideologii politycznej
pojęcie doktryny politycznej
rodzaje doktryn politycznych
pojęcia: lewica, prawica, centrum
Temat: Ideologia a pragmatyzm - programy i kierunki polityczne.
Zagadnienia
ideologia jako naukowy fundament programu partii politycznej
doktryna jako sposób realizacji przyjętej ideologii
programy polityczne i ich treści
Temat: Systemy partyjne we współczesnym świecie.
Zagadnienia
pojęcie systemu partyjnego
system monopartyjny, dwupartyjny i wielopartyjny
charakterystyka systemów partyjnych w wybranych państwach
Temat: Geneza i rozwój demokracji.
Zagadnienia
antyczne i chrześcijańskie korzenie demokracji
demokracja ateńska
demokracja stanowa
rozwój demokracji współczesnej
Temat: Fundamentalne zasady demokracji.
Zagadnienia
zasada suwerenności narodu
prawa mniejszości
podział i równowaga władz
konstytucjonalizm i praworządność
pluralizm
Temat: Konflikt wartości w życiu publicznym.
Zagadnienia
podstawowe wartości demokratyczne: wolność, równość i sprawiedliwość, porządek i efektywność
konflikty wartości.
walka z terroryzmem, a prawa jednostki w demokracji
Temat: Formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym.
Zagadnienia
bezpośrednie formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym:
referendum
veto ludowe
inicjatywa ludowa
petycja
pośrednie formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym:
wybory
demokracja przedstawicielska
inne formy uczestnictwa:
samorząd
organizacje polityczne (partie polityczne i związki zawodowe)
organizacje pozarządowe
formy protestu (zgromadzenia, listy otwarte, petycje)
Temat: Obywatel a władza w systemach totalitarnych i autorytarnych.
Zagadnienia
pojęcie systemu totalitarnego i autorytarnego
propaganda
terror
indoktrynacja
junta
Temat: Prawa i obowiązki obywatela w społeczeństwie demokratycznym.
Zagadnienia
pojęcie praw i wolności obywatelskich:
wolność słowa
wolność wyboru
pluralizm polityczny
prawo wolności wyznania
pojęcie obowiązków obywatelskich:
płacenie podatków
obrona ojczyzny
Temat: Współczesne pojmowanie cnót obywatelskich.
Zagadnienia
koncepcje cnót obywatelskich
współczesne znaczenie cnót obywatelskich
wzór obywatela
przykłady obywatelskiego działania
Temat: Kultura polityczna społeczeństwa polskiego.
Zagadnienia
pojęcie kultury obywatelskiej
pojęcie kultury politycznej
typy kultury politycznej
Oczekiwane osiągnięcia ucznia
K: Wyjaśnia znaczenie pojęć: kultura polityczna, kultura obywatelska, wymienia rodzaje kultury politycznej,
P: Przedstawia rys historyczny procesu kształtowania się kultury politycznej,
R: Charakteryzuje poszczególne typy kultury politycznej,
D: Wyjaśnia (uzasadnia), jaki typ kultury politycznej dominuje w społeczeństwie polskim.
Temat: Aktywność polityczna obywateli w społeczeństwach demokratycznych.
Zagadnienia
pojęcie aktywności politycznej
frekwencja wyborcza
czynniki kształtujące frekwencję wyborczą
przemiany aktywności politycznej społeczeństwa polskiego w okresie transformacji
Temat: Formy życia publicznego w społeczeństwie obywatelskim.
Zagadnienia
partie polityczne w Polsce i ich finansowanie
związki zawodowe i stowarzyszenia w Polsce
zadania fundacji
podstawy prawne zakładania i działalności organizacji politycznych oraz społecznych
Temat: Opinia publiczna i rola mass mediów w społeczeństwie obywatelskim.
Zagadnienia
pojęcie mass mediów i opinii publicznej
badania opinii publicznej
funkcje współczesnych mass mediów
media jako czwarta władza
podstawy prawne funkcjonowania mediów w Polsce
rozróżnianie faktów od opinii
Temat: Współczesne ruchy społeczne.
Zagadnienia
pojęcie ruchów społecznych
przykłady ruchów społecznych:
anarchizm
feminizm, sufrażystki
pacyfizm
ekologizm
Temat: Zagrożenia dla współczesnej demokracji.
Zagadnienia
podstawowe zagrożenia demokracji:
dyktatura większości
nietolerancja
patologie władzy
demokracja narzucona
autorytaryzm i totalitaryzm
bierność społeczna
problemy ekonomiczne
centralizm
apartheid
metody zwiększenia aktywności społecznej obywateli:
regionalizm
federalizm
Temat: Pojęcie, geneza i cechy państwa.
Zagadnienia:
pojęcie państwa
koncepcje genezy państwa:
koncepcja teistyczna
umowa społeczna
koncepcja podboju i przemocy
koncepcja marksistowska
suwerenność państwa
obywatelstwo państwa
terytorium państwa
Temat: Władza państwowa i jej patologie.
Zagadnienia
władza polityczna
władza państwowa
patologie władzy:
centralizacja
biurokratyzacja
korupcja
partykularyzm
nepotyzm
klientelizm
brutalizacja władzy
Temat: Funkcje współczesnego państwa.
Zagadnienia
funkcja wewnętrzna:
prawodawcza
porządkowa
administracyjna
gospodarczo-organizatorska
socjalna
kulturalna
funkcja zewnętrzna
Temat: Formy państwa i modele ustrojowe.
Zagadnienia:
forma rządów
reżim polityczny
ustrój terytorialny
Temat: Wybrane modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych -system prezydencki.
Zagadnienia
kompetencje władzy ustawodawczej i wykonawczej
zakres uprawnień prezydenta
funkcje Kongresu w USA
Temat: Wybrane modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych - system
Parlamentarny (parlamentarno - gabinetowy).
Zagadnienia
główne zasady systemu
dualizm władzy wykonawczej
charakterystyka dwóch różnych modeli brytyjskiego i niemieckiego
Temat: Wybrane modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych - system
Mieszany.
Zagadnienia
pojęcie i główne zasady systemu
pozycja i szeroki zakres uprawnień prezydenta
Temat: Wybrane modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych - system parlamentarno-komitetowy.
główne zasady ustroju Konfederacji Szwajcarskiej:
zasada federalizmu
demokracji bezpośredniej
odrzucenie zasady trójpodziału władzy
Temat: Transformacja ustrojowa w Polsce po 1989 roku.
Zagadnienia
pojęcie transformacji ustrojowej
transformacja ustrojowa po 1989 roku
okrągły stół
rozwój instytucji demokratycznych (wolne wybory)
konstytucja jako nadrzędny akt ustrojowy
Temat: Konstytucja jako nadrzędny akt ustrojowy.
Zagadnienia
rys historyczny konstytucji polskich
konstytucja jako ustawa zasadnicza
podstawowe zasady prawa konstytucyjnego
Temat: Struktura organów władzy RP - władza ustawodawcza.
zasady prawa wyborczego do sejmu i senatu
bierne i czynne prawo wyborcze
posłowie i senatorowie
organizacja izb
funkcje izb:
ustrojodawcza
ustawodawcza
kontrolna
kreacyjna
Zgromadzenie Narodowe
Temat: Struktura organów władzy RP - władza wykonawcza.
Zagadnienia:
organizacja władzy wykonawczej:
powoływanie Prezydenta
uprawnienia Prezydenta
powoływanie Rady Ministrów
zadania Rady Ministrów
odpowiedzialność polityczna i konstytucyjna Rady Ministrów
Temat: Struktura organów władzy RP - władza sądownicza.
Zagadnienia
podział i funkcje sądów i trybunałów
apelacja
kasacja
zasady obowiązujące w sądownictwie polskim:
niezawisłość sędziowska
instancyjność postępowania
ławnicy
prawo do obrony
domniemanie niewinności
Temat: Organy kontroli państwowej i ochrony prawa.
Zagadnienia
Najwyższa Izba Kontroli
Rzecznik Praw Obywatelskich
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
Prokuratura
Temat: Władze lokalne w Polsce.
tradycje samorządu terytorialnego w Polsce
samorząd gminny
samorząd powiatowy
samorząd wojewódzki
Temat: Relacje pomiędzy państwem a Kościołem oraz innymi organizacjami wyznaniowymi w Polsce.
Zagadnienia
rys historyczny stosunków pomiędzy państwem a Kościołem
konkordat jako umowa regulująca stosunki między Rzeczpospolitą a Kościołem katolickim
kościoły i związki wyznaniowe w Polsce
III. Prawo (7 lutego 2011)
Temat: Podstawowe pojęcia, funkcje i zadania prawa.
Zagadnienia:
pojęcie prawa, przepisu prawnego i normy prawnej
prawo naturalne i stanowione
funkcje prawa
Temat: Gałęzie i dziedziny prawa.
Zagadnienia
prawo wewnętrzne
prawo konstytucyjne
administracyjne
cywilne
karne
finansowe
pracy
międzynarodowe prywatne
prawo międzynarodowe
międzynarodowe publiczne
europejskie
prawo kościelne
Temat: Hierarchia aktów prawnych.
Zagadnienia
konstytucja
ustawy
akty prawne o mocy równej ustawom
umowy międzynarodowe
akty wykonawcze (rozporządzenia)
akty wewnętrzne
akty prawa miejscowego
Temat: Sposoby publikacji norm prawnych i wyszukiwania przepisów prawa, specyfika języka aktów prawnych.
Zagadnienia
sposoby publikacji aktów prawnych
„Dziennik Ustaw”
„Monitor Polski”
inne formy publikacji aktów prawnych (internet, prasa)
zasada ignorantia iuris nocet
język prawny
język prawniczy
Temat: Rzeczpospolita demokratycznym państwem prawnym.
Zagadnienia
pojęcie praworządności
cechy państwa praworządnego
Temat: Sztuka wykazywania swoich racji.
Zagadnienia
kultura dyskusji i jej zasady
sztuka szukania argumentacji prawnej na poparcie swoich racji
erystyka
Temat: Źródła prawa powszechnie stosowanego w Rzeczypospolitej Polskiej.
Zagadnienia
źródła prawa w Polsce
prawo konstytucyjne podstawą systemu prawnego państwa
zasady prawa konstytucyjnego
pozostałe akty prawne: ustawy, umowy międzynarodowe, rozporządzenia i akty prawa miejscowego
Temat: Zasady i formy tworzenia prawa.
Zagadnienia
stanowienie prawa
tworzenie prawa w drodze praktyki
proces legislacyjny w Polsce
Temat: Wybrane zagadnienia z kodeksów prawa polskiego.
Zagadnienia
prawo karne
cywilne
rzeczowe
zobowiązań
spadkowe
pracy
administracyjne
zdolność prawna
Temat: Zasady i formy egzekwowania prawa.
Zagadnienia:
zasady przestrzegania i egzekwowania prawa
typy sankcji prawnych
rodzaje kar oraz granice wymiaru kary
przyczyny skuteczności sankcji
Temat: Prawa i obowiązki obywatela w sądzie.
Zagadnienia
postępowanie karne
postępowanie cywilne
postępowanie administracyjne
prawa ofiar przestępstw
Temat: Pojęcie i geneza praw człowieka.
Zagadnienia
pojęcie i cechy praw człowieka
generacje praw człowieka
geneza i rozwój praw człowieka
Temat: Podstawowe dokumenty oraz katalog podstawowych praw człowieka.
Zagadnienia
podstawowe dokumenty
prawa polityczne i obywatelskie
prawa społeczne, gospodarcze i kulturalne
Temat: Międzyrządowy system ochrony praw człowieka.
Zagadnienia
system uniwersalny (ONZ)
systemy regionalne
Temat: Organizacje pozarządowe ochrony praw człowieka.
Zagadnienia
Międzynarodowy Czerwony Krzyż
Amnesty International
inne organizacje pozarządowe
Temat: Przyczyny łamania praw człowieka na świecie i skuteczność ich ochrony.
Zagadnienia
przyczyny łamania praw człowieka
skuteczność międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka
przykłady łamania i ochrony praw człowieka
Temat: Gwarancje ochrony praw człowieka w Polsce
Zagadnienia
sądy powszechne
Naczelny Sąd Administracyjny
Trybunał Konstytucyjny
Rzecznik Praw Obywatelskich
Organizacje pozarządowe w Polsce
IV. Polska, Europa, świat. (21 marca 2011)
Temat: Kierunki polskiej polityki zagranicznej.
polityka zagraniczna
interes narodowy
globalna ocena polityki okresu powojennego w Polsce
zmiany w polskiej polityce zagranicznej po 1989 roku
Temat: Polska racja stanu - stosunki z sąsiadami.
Zagadnienia:
zmiany polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej na przełomie lat 80. i 90. XX wieku
stosunki polityczne i ekonomiczne Polski z sąsiadami: Niemcami, Litwą, Białorusią, Ukrainą, Rosją, Czechami i Słowacją
Temat: Geneza integracji europejskiej.
Zagadnienia:
pojęcie i formy procesów integracyjnych
rys historyczny integracji europejskiej po II wojnie światowej
filary współpracy Unii Europejskiej
Temat: Instytucje Unii Europejskiej
Zagadnienia:
organy Unii Europejskiej:
Rada Europejska
Parlament Europejski
Rada Unii Europejskiej
Komisja Europejska
Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich
Komitet Społeczno-Ekonomiczny
Komitet Regionów
Trybunał Obrachunkowy
Temat: Proces integracji Polski z Unią Europejską.
Zagadnienia:
droga Polski do Unii Europejskiej
główne warunki przystąpienia do Unii
działania dostosowawcze Polski do standardów europejskich
korzyści i obawy wynikające z członkostwa Polski w Unii
Temat: Polska w innych instytucjach integracji europejskiej.
Zagadnienia:
Polska w Radzie Europy
Polska w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej
Temat: Integracja militarna w ramach NATO.
Zagadnienia.
podstawa prawna NATO
podstawowe zasady sojuszu
struktura organizacyjna NATO
proces przystąpienia Polski do NATO
Temat: Regionalne inicjatywy integracji i współpracy międzynarodowej.
Zagadnienia:
pojęcie i geneza polityki regionalnej
inicjatywy integracji i współpracy międzynarodowej
Grupa Wyszehradzka, CEFTA, Inicjatywa Śodkowoeuropejska,. Rada Państw Morza Bałtyckiego, Trójkąt Weimarski
Polska w euroregionach
Temat: Polska w systemie ONZ.
Zagadnienia:
geneza, struktura i funkcje ONZ
działalność ONZ
udział Polski w pracach ONZ
Temat: Wizerunek Polski i Polaków w świecie.
Zagadnienia:
miejsce Polonii w społeczności międzynarodowej
czynniki kształtujące stereotypy narodowościowe
obraz Polski i Polaków widziany oczami innych narodowości
Temat: Zagrożenia ładu międzynarodowego.
Zagadnienia:
polityczne linie podziału świata
przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych
zagrożenia międzynarodowego ładu
potencjalne zagrożenia eskalacji konfliktów
Temat: Zjawisko międzynarodowego terroryzmu i przestępczości zorganizowanej.
Zagadnienia:
pojęcie i geneza terroryzmu
działalność organizacji terrorystycznych o różnym podłożu ideologicznym: terroryzm arabski i lewacki
fundamentalizm islamski
mudżahedini
IRA, ETA, RAF, Czerwone Brygady
problem przestępczości zorganizowanej
Temat: System bezpieczeństwa międzynarodowego.
Zagadnienia:
system bezpieczeństwa ONZ
rola NATO w międzynarodowym systemie bezpieczeństwa
europejski system bezpieczeństwa
Temat: Problemy społeczno-ekonomiczne i cywilizacyjno-kulturowe na świecie.
Zagadnienia:
geneza problemów współczesnego świata
problemy demograficzne
dysproporcje w rozwoju ekonomicznym
ruchy migracyjne
zacofanie cywilizacyjne i analfabetyzm
Temat. Szanse i zagrożenia wynikające z postępu naukowo-technicznego.
Zagadnienia:
kalendarium odkryć i wynalazków dokonanych przez człowieka w XX i na początku XXI wieku
podstawowe czynniki rozwoju gospodarczego
rewolucja technologiczna i informatyczna na świecie
Temat: Degradacja środowiska naturalnego.
Zagadnienia:
przyczyny degradacji środowiska naturalnego
źródła i skutki zanieczyszczenia powietrza
przyczyny i konsekwencje zanieczyszczenia wód i degradacji gleb
formy działania na rzecz ochrony środowiska
Temat: Drogi rozwiązywania problemów globalnych.
Zagadnienia:
czynniki rozwoju społecznego
procesy integracyjne jako szansa dla rozwoju świata
globalizacja - szanse i zagrożenia
działania na rzecz rozwoju współczesnych społeczeństw
Temat. Działania na rzecz rozwoju współczesnych społeczeństw
Zagadnienia:
rola wybitnych jednostek w dziejach społeczeństw
„siedmiu wspaniałych” - lista postaci, które wywarły wpływ na rozwój współczesnego świata
13