KOSZTY PRODUKCJI

prawo malejącej produktywności krańcowej - Prawo malejącej produktywności dotyczy krótkiego okresu, działa gdy skala stosowania przynajmniej jednego z czynników wytwórczych jest niezmienna.

Jeżeli rośnie skala stosowania jednego z czynników wytwórczych przy niezmiennej skali zaangażowania przynajmniej jednego z pozostałych czynników, po osiągnięciu pewnej granicznej wielkości produktu całkowitego, produkt krańcowy zaczyna maleć, co jest skutkiem coraz mniej korzystnej proporcji ilościowej czynnika zmiennego i stałego (przegęszczenia czynnika stałego zmiennym).

pojęcie i podział kosztów:

Koszty księgowe - obejmują wszystkie poniesione i udokumentowane wydatki pieniężne związane z uzyskaniem przychodu

koszt księgowy - jest to suma kosztów jawnych (wydatków bieżących przedsiębiorstwa) i amortyzacji.

amortyzacja - jest to utrata wartości dobra kapitałowego w ciągu roku będąca rezultatem wykorzystania tego dobra w procesie produkcji; są to stopniowo wliczane w koszty odpisy wartości początkowej;

koszt ekonomiczny - jest to suma kosztów jawnych, amortyzacji oraz tzw. kosztu ukrytego;

koszt ukryty - koszty ekonomiczne opierają się na idei kosztu alternatywnego (utraconych możliwości); kosztem ukrytym są właśnie: utracone potencjalne wynagrodzenie za pracę, zyski, procenty, renty itp.; są to utracone korzyści w skutek takiego a nie innego wykorzystania dostępnych zasobów;

Koszt: całkowity (TC), zmienny (TVC), stały (TFC).

Przeciętny koszt: całkowity (ATC), zmienny (AVC), stały (AFC).

Koszt stały (TFC) jest to koszt niezależny od wielkości produkcji w krótkim okresie czasu
(np. opłata za dzierżawę hali produkcyjnej);

Koszt zmienny (TVC) jest to koszt zależny od wielkości produkcji (np. koszt energii, materiałów);

Koszt całkowity (TC) jest sumą kosztów stałych i zmiennych. TC = TFC + TVC

Koszt krańcowy mówi nam o ile wzrośnie koszt całkowity jeśli produkcja wzrośnie o 1 jednostkę.

Ilustracja graficzna kosztów krótkookresowych,

TC

TC TC

VC

FC

VC

A

FC

X

MC

ATC MC

AVC

AFC

ATC

AVC

AFC

X

Koszty zmienne (TVC) (do punktu przegięcia K) rosną mniej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu wielkości produkcji co jest związane z tym, że TPP rośnie więcej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu nakładów (a wiemy przecież, że wzrost nakładów oznacza wzrost kosztów). Powyżej K koszty zmienne rosną już więcej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu wielkości produkcji. Na minimum kosztu krańcowego (K') wyznaczone jest przez punkt przegięcia krzywej kosztu zmiennego. Rzut punktu styczności (L) prostej wychodzącej ze środka układu współrzędnych z krzywą kosztu zmiennego w przecięciu z krzywą kosztu krańcowego wyznacza minimum krzywej przeciętnego kosztu zmiennego (L'). Krzywa kosztu całkowitego (TC) jest przeniesiona w górę o wysokość kosztu stałego (FC). Rzut punktu styczności (M) prostej wychodzącej z początku układu współrzędnych z krzywą kosztu całkowitego na krzywą kosztu krańcowego wyznacza minimum przeciętnego kosztu całkowitego (M'). Pionowa odległość między krzywą ATC a krzywą AVC wyznacza wielkość przeciętnego kosztu stałego (AFC) przy danej wielkości produkcji X. Jak widać AFC jest coraz niższy wraz ze wzrostem produkcji. Krzywe kosztu krańcowego i przeciętnego kosztu zmiennego mogą być wyprowadzone z krzywych krańcowego produktu (MPP) i przeciętnego produktu (APP). Prawo malejącej produktywności powoduje, że wzrost wielkości produkcji po osiągnięciu pewnego pułapu skutkuje wzrostem kosztu krańcowego i kolejno wzrostem przeciętnego kosztu zmiennego i przeciętnego kosztu całkowitego. Na wykresie krzywe kosztów przeciętnych zaczynają rosnąć od przecięcia się z rosnącym ramieniem krzywej kosztu krańcowego.

wynik ekonomiczny i jego poziomy:

Utarg całkowity - całkowite przychody ze sprzedaży (cena jednostkowa razy ilość sprzedaży) (TR)

Utarg/przychód przeciętny - dzielimy utarg całkowity przez ilość sprzedanych sztuk

Utarg krańcowy - dodatkowy przychód osiągany przez przedsiębiorstwo dzięki sprzedaży dodatkowej jednostki dobra. MR = ΔTR/ΔX

W związku z różnym podejściem do liczenia kosztów mamy dwie kategorie zysku: księgowy i ekonomiczny.

zysk księgowy - jest dodatnią różnicą między przychodem przedsiębiorstwa a kosztami księgowymi;

zysk ekonomiczny - jest to dodatnia różnica między przychodami a kosztami ekonomicznymi;

Widzimy, że osiągnięcie zysku księgowego nie musi oznaczać osiągnięcia zysku w sensie ekonomicznym.

Jeżeli koszty ukryte są większe od zysku księgowego to firma osiągająca zysk z punktu widzenia księgowego ponosi stratę w sensie ekonomicznym. Firma osiągnęła by większe korzyści przy alternatywnym wykorzystaniu swych zasobów.

zysk normalny - jest to zrównanie się przychodu z kosztami ekonomicznymi; przychód pokrywa pełny koszt alternatywny, jest to tzw. dolny próg rentowności (break-even point).

Mikroekonomia mgr Grażyna Karwacka

4