3. Symbolizm w literaturze Młodej Polski

• istotna jest częstość, nachalność powtarzania się

• nie kładzie nacisku na poszczególne motywy, osoby, przedmioty

• powtarzają się jednostki pojęciowe, duże obrazy pojęciowe dochodzące do głosu w poezji okresu modernizmu

• I symbol genezyjski (akt twórczy)

• stanowi jeden z najczęściej podejmowanych problemów

• poetyckie transpozycje księgi Genesis (z Bogiem w roli głównej)

• Jerzy Żuławski „Z Jandżur Wedy” - zaimki osobowe pisane dużą literą; stwórca przyrównywany do człowieka, który tworzy; konkluzja „człowiek cierpi kiedy tworzy” koncentruje uwagę na człowieku; jest to wyraźne zatoczenie koła; twórca otrzymuje atrybuty boskie

• moc twórczą ma słowo

• Antoni Lange „Pieśń o słowie” - uwaga zostaje zwrócona na słowo; wchodzi w obręb refleksji metaliterackiej; szereg wierszy o charakterze autotematycznym wpisuje się w pisanie o słowie

• akcent położony na produkt tworzenia

• może być z punktu widzenia człowieka lub stwórcy - człowieka

• Antoni Lange „Z wizyj” - dotyczy artysty, który coś stworzył; istotny jest akt kreacyjny (twórca może tworzyć, ale także unicestwiać); stwórca to Demiurg

• stworzenia upominają się o rację/przyczynę swojego istnienia

• II symbole architektoniczne (penetracja świadomości ludzkiej, psychologia)

• symbol dwoisty

• przestrzeń w utworach sprowadza się do wchodzenia w głąb

• trafia się do komnat w których składowane jest światło, kamienia szlachetne

• poprzez szlachetne kamienia można dotrzeć do ducha

• schodzenie w dół dotyczy analizy własnej psychiki

• akcja utworu może się rozgrywać w budowlach dostojnych, monumentalnych (pałace, zamki, świątynie)

• metafora gmachu świadomości

• literatura młodopolska przesycona jest symbolizmem

• myślenie symboliczne bierze swój początek z filozofii idealistycznej

• podział na świat idei (nie mamy tam dostępu) i zmysłowy (dostrzegalny dzięki zmysłom)

• możemy starać się przełożyć idee na ciąg obrazów sugerujących idee, o która nam chodzi

• idei nie da się ująć w słowa

• stawia się znak równości między mitem a symbolem

• mit powstał po to, aby poradzić sobie z oddawaniem świata idei

• twórczość młodopolska jest synestezyjna (muzyka, sztuka wizualna, sztuka słowa)

• symbol ma mieć korzenie w ciemności

• nie jest jednoznaczny

• jego składniki są heterogeniczne

• próbuje odzwierciedlać ideę

• poezję symboliczną charakteryzuje wzniosły charakter