2005. Okulistyka [W4]

Urazy narządu wzroku

Oparzenia związkami zasadowymi

• należą do najczęstszych chemicznych uszkodzeń oczu

• najczęściej spotyka się oparzenia wapnem gaszonym (zaprawa murarska)

• jeszcze groźniejsze jest oparzenie wapnem niegaszonym CaO gdy po zetknięciu z woda zawartą w łzach powstaje dodatkowa, gwałtowna reakcja egzotermiczna powodująca równoczesne oparzenie termiczne i chemiczne

• bardzo poważne szkody powodują inne silne substancje alkaliczne: ług sodowy, potasowy, amoniak

• zasady szybko przenikają przez rogówkę do przedniej komory, łącząc się z lipidami błon komórkowych uszkadzają strukturę zrębu rogówki i kąta rogówkowo - tęczówkowego

• ostateczny stopień uszkodzenia oka zależy od natury i stężenia ciała alkalicznego, a także czasu jaki upłynął od chwili pierwszego skutecznego wypłukania worka spojówkowego

Oparzenia kwasami

• należą do mniej groźnych, ponieważ powodują denaturację białka, które tworzy barierę utrudniającą przenikanie substancji drażniącej do głębszych warstw tkanki

• do najczęstszych należy oparzenie kwasem solnym z akumulatorów przypadkowo rozbitych butelek podczas wypadków w zakładach chemicznych lub laboratoriach (kwas solny, azotowy i siarkowy)

• kwasy dokonują najcięższego uszkodzenia do kilku minut od chwili zadziałania. Wyjątek stanowi kwas hydrofluorowy oraz kwasy zawierające metale ciężkie które przedostają się przez rogówkę do komory przedniej

Oparzenie środkami drażniącymi

• mają działanie skierowane na zakończenia nerwów czuciowych

• ich obecność w atmosferze powoduje skurcz powiek, bolesność, pieczenie, łzawienie, zaczerwienienie oczu (zmiany te cofają się bez następstw)

• oparzenia są spowodowane bezpośrednim spryskaniem oczu: mogą powodować martwicę skóry powiek, blizny zniekształcające powieki, zrosty spojówkowe ograniczające ruchomość gałki

• bardzo ciężkie oparzenia dają głębokie uszkodzenia rogówki i jej bielma. Martwica rogówki i twardówki może prowadzić do przebicia i zaniku gałki ocznej

Postępowanie w oparzeniach chemicznych

• pierwsza pomoc na miejscu wypadku ma ogromne znaczenie dla losu oparzonego oka

• do płukania można użyć wodę z kranu, butelki, mleko, herbatę

• powieki nad oparzonym okiem muszą być rozwierane podczas płukania

• konieczne jest staranne usunięcie mokrym wacikiem wszystkich grudek które mogą zalegać w worku spojówkowym

• płukanie powinno trwać kilkanaście minut jeśli w ciągu następnych 30 minut oparzony nie może znaleźć się na ostrym dyżurze okulistycznym, płukanie kilkunastominutowe należy powtórzyć

• transport na ostry dyżur okulistyczny - bez zasłaniania oka

Uszkodzenie wywołane czynnikami fizycznymi

• oparzenia termiczne należą do najmniej groźnych oparzeń oka

• najczęściej spotykane I/II stopnia nie stanowią zagrożeń czynnościowych ani kosmetycznych

• rozległe oparzenia II/III stopnia które powodują martwicę tkanek mogą być powodem odsłonięcia gałki ocznej i związanych z tym powikłań

• bezpośrednie oparzenia gałki zdarzają się podczas spawania kiedy do oka pryska roztopiony metal, niewielkie jego kropelki powodują łatwo gojące się ubytki nabłonka

• masywne oparzenia wywołane większą ilością płynnego metalu należą do rzadkości

Światło widzialne zogniskowane na siatkówce

• oglądanie zaćmienia słońca bez szkieł ochronnych

• zabawa dzieci i młodzieży wskaźnikiem laserowym

• prowadzi do powstania efektu termicznego, oparzenia plamki z obrzękiem, bliznowaceniem; skutkiem tego jest stałe uszkodzenie widzenia centralnego z mroczkiem środkowym

Promieniowanie nadfioletowe

• źródłem jest łuk elektryczny przy spawaniu lub lampa kwarcowa

• objawy występują po 6-10 godzinach po ekspozycji: silny światłowstręt, spastyczny skurcz powiek, ból, uczucie ciała obcego,

• leczenie: zimny okład, doustny środek p/bólowy, jednorazowo krople znieczulające Corneregel, maść antybiotykowa

• objawy ustają po 24 godzinach

Promieniowanie jonizujące: elektromagnetyczne (promieniowanie rentgenowskie i gamma) i korpuskularne (cząstki alfa, beta i protony)

Uraz penetrujący gałki ocznej

Uwaga

• należy w szczególności zapobiegać dalszemu uszkadzaniu tkanek

• zasłonić obie gałki w celu wyeliminowania ruchów oka po urazie

• nie wolno usuwać żadnych części tkanek ani skrzepów krwi z okolicy rany

• rozważyć konieczność profilaktyki p/tężcowej

• włączyć ogólnie antybiotyk w pełnej dawce leczniczej

Uraz penetrujący przedniego odcinka gałki ocznej

Objawy:

• pogorszenie ostrości wzroku, spłycenie lub zniesienie komory przedniej, zniekształcenie źrenicy, czasem wklinowanie tęczówki w ranę, czasem masy soczewkowe w komorze przedniej

• w przypadku rany twardówki: wylew podpajęczynówkowy, obrzęk i uniesienie spojówki

Ciało obce wewnątrzgałkowe

• w przypadku każdej rany gałki ocznej należy wykluczyć obecność ciała obcego wewnątrzgałkowego

• bardzo ważny jest wywiad i okoliczności zdarzenia

Urazy nerwu wzrokowego

Neuropatia urazowa nerwu wzrokowego:

• może wystąpić po urazie oczodołu, twarzoczaszki, jest efektem urazu penetrującego lub tępego, może spowodować częściową lub całkowitą utratę widzenia

• uszkodzenie n II może być spowodowane przez: kompresję nerwu przez krwotok do otaczających tkanek, krwawienie do nerwu, obrzęk nerwu w kanale kostnym, martwicę niedokrwienną, gwałtowne przemieszczenie gałki, przemieszczenie mózgu w momencie urazu

3