Kasyci

Źródła:

• Inskrypcje królów asyryjskich (Adad-Nirari I, Salmanasar I, Tukulti-Ninurta I)

• Roczniki (nowy gatunek; rok po roku ale ujęte są tylko wyprawy królewskie)

Były one też przepisywane - ulegały przez to zmianie

W inwokacji była zawarta tytulatura królewska

Wiarygodność roczników jest wątpliwa - władcy często manipulowali wiadomościami

• Kroniki - narodziły się dopiero w I tys. p.n.e.; zaczęto je pisać do wcześniejszych czasów (np. Kronika P, gdzie zachowały się fragmenty epizodów wojny pomiędzy Babilonią a Elamem)

• Korespondencja z Tel el-Amarna i Hattusas

• Asyryjska Lista Królów i Babilońska Lista Królów (1530-1155 r. p.n.e.)

• Biblioteka Aszurbanipala - Historia synchronistyczna (asyryjscy i hetyccy władcy)

(od 1500 r. p.n.e. - powstała w Asyrii; nie może być traktowana dosłownie)

• „Ku-durru” - sporządzone inskrypcje poświadczające darowiznę (istnieje tendencja aby nazywać to „narû”) - pozwalają nam poznać zobowiązania na rzecz króla (ustalane na podstawie od czego ci ludzie byli zwalniani) - nie są nową rzeczą w tych czasach, ale są szczególnie popularne za władców kasyckich

• Dokumenty/archiwum w Nippur (koniec XIV i XIII w. p.n.e.) - dane natury gospodarczej - na ich podstawie mówi się o danych gospodarczych

• Archiwum z Aszur - teksty gospodarcze

• Listy Limmu

• Prawa średnioasyryjskie

• Literatura z tego okresu - pisano nowe, przepisywano stare dzieła i rozpowszechniano je

Te źródła pojawiają się w XIII i XII w. p.n.e. - zaś wiek XV i XIV są słabo zbadane

Kasyci:

• Lud koczowniczy - przybył zza gór Zagros; nie wiadomo czy to były ich rdzenne tereny

• Ich język jest nie do zidentyfikowania - nie znamy przez to ich przynależności etnicznej; wiemy, że nie był to j. semicki - brzmiał bardzo obco w uszach akadyjskich

• Kasyci nazywali siebie „Galzu”

• Gandasz założył dynastię w Królestwie Hana (państwo kasyckie) na środkowym Eufracie

• Po tym jak Mursilis I najechał Babilon (w ciągu ok. 9 lat) Kasyci zajęli tron Babiloński - Agun II Kakrime szczyci się ponownym wprowadzeniem Marduka do świątyni

• Ulaburiasz podbił Kraj Nadmorski (ok. 1475r. p.n.e.) - włączył to do Babilonii (aż po rzekę Dijalę)

• Kasyci panowali w Babilonii ok. 450 lat (nie ponad 500, jak twierdzi Babilońska Lista Królów); do roku 1155

• Karduniasz (władca Babilonii Kasyckiej) - za jego panowania (i całej dynastii) idea i tradycja miast-państw upadła - dla Kasytów był to jeden kraj - nastąpiła unifikacja, co zapewniło stabilność polityczną

• Ideologia królewska - j. oficjalnym był Akadyjski (Kasyci przejęli pismo od Babilończyków; pisali po akadyjsku; nie mieli własnego piśmiennictwa, czyli nie tworzyli we własnym języku)

• Nastąpiła sekularyzacja władzy - władca staję się postacią polityczną, a coraz mniej wcieleniem boga

• Wszyscy poddani są sługami władcy

• Przez cały okres panowania, pomimo rozwoju kultury Kasyci byli obcy - Królowie Elamu i Asyrii nazywali ich królami Kasytów (a nie Babilończyków)

• Podział na domy („zwane bītu”) - nawiązywało to do koczowniczego trybu życia; z tego wywodziły się późniejsze rody babilońskie - Babilończycy to kontynuowali

• Podział kraju na prowincje - dominują miasta średnie

• Namiestnicy prowincji to „bel piḫati” albo „šakin tēmi”

• Każde miasto miało swojego zarządcę („ḫazannu”)

• Dosyć rozbudowana cała struktura urzędnicza; powinności ludności:

• Podatki w produktach naturalnych - później to redystrubowano

• Prace publiczne przy murach

• Obowiązek służby wojskowej

• Zaopatrzenie karawan i wymiana zwierząt królewskich

• Rozwój handlu w tym okresie - nawiązanie stosunków dyplomatycznych z Egiptem (złoto)

• „Stelle narû” - przechowywane w pałacach itp. a osoba miała jedynie zastępczy dokument mniej ozdobny - darowizny były dawane na wieczne czasy; obdarowywano wszystkich - kapłanów, wojskowych itp. zarówno Kasytów, jak i Babilończyków

Asyria - państwo średnioasyryjskie

• Rodzima dynastia Asyrii to dyn. Puzur-Aszura (jeszcze przed Szamszi-Adadem; nie był on władcą Asyrii, mimo, iż tak twierdzi Asyryjska Lista Królów - był władcą państwa Północnej Mezopotamii)

• W okresie staroasyryjskim (za Puzur- Aszura) państwo zajmowało niewielkie terytorium (popadało pod czasową zależność od Esznunny)

• Po Szmszi-Adadzie i Iszme-Daganowi (który był zależny od Hammurabiego) nastąpiły ciemne wieki - nie mamy informacji, co się w tym okresie działo (brak źródeł)

• Aszur-Uballit najechał stolice Mittani - w tym czasie w Babilonii panuje Burnaburiasz II (mogła istnieć zależność Asyrii od Babilonii - Babilonia mogła nie akceptować rosnącej potęgi Asyrii, która dotychczas byłą od niej zależna)

• Asyryjczycy nazywali Mittani państwem Hanigalbat

• Był to kres panowanie Mittani - władcy Asyrii stopniowo przyłączali tereny Mittani

• Burnaburiasz II nie mogąc pokonać Asyrii zawarł z nią sojusz poprzez małżeństwo z córką Aszur-Uballita (która była szpiegiem ojca)

• Po śmierci Burnaburiasza II nastąpiło powstanie i na tron zasiadł Nazi-Bugasz (po zamordowaniu wnuka Aszur-Uballita), był on nazywany synem nikogo przez Asyryjczyków (co sugeruje, że nie pochodził z rodziny królewskiej); wydarzenia te spowodowały interwencję Aszur-Uballita i zgładzenie Nazi-Bugasza oraz wprowadzenie na tron zwolennika Aszur-Uballita Kurigalzu II (który był Kasytą)

• Ok. 1330 r. p.n.e. nastąpił kryzys

• Następca Aszur-Uballita Enlil-Nirari walczył z Kurigalzu (wyznaczono nowe granice pomiędzy Asyrią a Babilonią)

• Następni 2 władcy Asyrii też byli słabi - nastąpiły najazdy Gutejów i plemion Turukku (Uruarti i Nairi)

• Babilonia nie dała rady uzależnić od siebie Asyrii, ponieważ w tym czasie Babilonia została zaatakowana przez Elam - kolejni władcy Asyryjscy próbowali to wykorzystać aby zmienić granicę

• Adad-Nirari I i Salmanasar I - załatwili sprawę z Hanigalbatem, spacyfikowali plemiona z płn. i przesunęli granicę aż do Dolnego Zabu

• Tukulti-Ninurta I toczył walki na wszystkich możliwych frontach; w tym czasie następował powolny upadek państwa Hetyckiego

• Obszar na wschód od Asyrii (ok. gór Zagros) zamieszkany przez plemiona koczownicze powodował niebezpieczeństwo stabilności granicy (wielokrotne wyprawy na te ludy nawet za jednego władcy w celu pacyfikacji)

• Kasztiliasz IV najechał Asyrię, ale nie udało mu się jej zdobyć - skutkiem tego było zdobycie przez Tukulti-Ninurtę I Babilonu

• Tukulti-Ninurta I wybudował nową stolicę - Tal Tukulti-Ninurta, co wywołało niepokoje i bunty społeczne - Tukulti-Ninurta I został zamordowany

• Asyria po jego śmierci miała problemy aż do czasów Tiglet-Pilesara I

1 | Strona