Nowe substancje psychoaktywne.

Co to są dopalacze?

• „Legal highs” ( dopalacz) - termin nie posiadający charakteru naukowego. Używa się go potocznie dla nazwania grupy substancji lub ich mieszanek o ich rzekomym bądź faktycznym działaniu psychoaktywnym, pochodzenia naturalnego lub syntetycznego nie znajdujących się w wykazie substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Nowe narkotyki

• Środki zastępcze

• ATS - Amphetamine Type Stimulants

• Leki zawierające pseudoefedrynę

• Leki zawierające dekstrometorfan

• Leki zawierające benzydaminę

• Leki zawierające kodeinę ( „krokodyl”)

DOPALACZE - historia problemu

• Od 2008 - sporadyczne informacje o stronach internetowych w Polsce oferujących legalne substancje psychoaktywne

• Początek 2008 r. - początek działalności dopalacze.com nowa jakość w profesjonalnej oprawie marketingowej

• Połowa 2008 - otwarcie pierwszego sklepu stacjonarnego w Łodzi

• Do końca 2008 r. - 40 sklepów w centrach większych polskich miast

• Na rynku pojawiają się nowe substancje - mefedron oraz kolejne syntetyczne kanabinoidy

• Od października 2010 funkcjonowało ponad 1300 sklepów

Mity czy fakty

• „dopalacze są bezpieczną alternatywą dla substancji nielegalnych”

• „dopalacze są wyrobami kolekcjonerskimi”

• „dopalacze są legalne w całej Europie

• „ poza tabletkami imprezowymi, dopalacze to w większości zioła lub ich mieszanki od setek lat wykorzystywane w obrzędach religijnych. Wszystkie są pochodzenia naturalnego. Żadnej chemii

Zagrożenia ?

• Każda substancja psychoaktywna w określonych warunkach może być niebezpieczna

• Substancje psychoaktywne działają trochę inaczej na każdy organizm

• Skład chemiczny dopalaczy jest nieznany, występują tam nowe substancje, których wpływ na organizm ludzki nie jest przebadany naukowo

• Mieszanie dopalaczy z lekami, narkotykami czy alkoholem może potęgować ich działanie i stanowić zagrożenie dla życia

• Część tzw. dopalaczy ma niskie właściwości psychoaktywne

• Część dopalaczy powoduje nieprzyjemne efekty uboczne ( wymioty, bóle głowy, dreszcze)

Dlaczego potrzebowano tak długiego czasu aby ustalić psychoaktywne właściwości Spice

• Składa się z bardzo wielu ziół lub ich ekstraktów, właściwie nieznanych w Europie

• Ekstrakty ziół mają skomplikowane matryce ( wzory)

• Zawierają duże ilości skomplikowanych komponentów, które maskują psychoaktywne składniki i ich właściwości ( np. Witamina E)

• zawierają takie syntetyczne kanabinoidy, które nie są obecne w bibliotece spektrum widm będących w powszechnym użyciu w ambulatoriach, po których rozpoznaje się daną substancję.

• Testy do wykrywania kanabinoidów

• Legalna sprzedaż Spice nie powodowała przestępczości nie była więc w obszarze szczególnego zainteresowania organów ścigania

Skala zjawiska

1. Badania CBOS na zlecenie KBPN - Młodzież 2008 ( 18-19 lat) z których wynika, że :

* dopalacze kiedykolwiek w życiu

2008 - 3,5 %

2010 - 11,4 %

* dopalacze w ciągu ostatniego roku

2008 - 2,6 %

2010 - 7,2 %

* dopalacze w ciągu ostatnich 30 dni

2008 - 1,5 %

2010 - 1,1 %

Skala zjawiska

• Wnioski badania COBS ( 2010) - Postawy i zachowania wobec dopalaczy

* o „dopalaczach” słyszało 90% badanych a co czwarty z nich ( 27%) był w sklepie z dopalaczami

* spośród tych, którzy byli w takich sklepach 40 % dokonało zakupów

* tylko 1% badanych dokonał zakupu w internecie

* obserwowano duży wzrost w używaniu do czasu zamknięcia sklepów

Skala zjawiska

2. Badanie SMG/KRC - skala zjawiska w populacji generalnej, na zlecenie KBPN (2009)

• w ramach badań typu OMNIBUS

• próba 1000 respondentów

• Wiek respondentów 15 - 75 lat

Skala zjawiska

• Wyniki:

* odsetek badanych używających poszczególnych środków chociaż raz w życiu:

• Dopalacze - 6%

• Marihuana - 5%

• Leki uspakajające - 4 %

• Amfetamina - 3 %

• Reszta substancji po 1 %

Skala zjawiska

* odsetek badanych, którzy używali poszczególnych środków w ciągu ostatnich 12 miesięcy:

• Dopalacze - 5 %

• Leki uspokajające - 2 %

• Marihuana - 2 %

• Reszta środków - 1 %

• Heroina i GHB - 0 %

Skala zjawiska

* odsetki badanych, którzy używali poszczególnych środkó w ciągu ostatnich 30 dni:

• dopalacze - 4 %

• Leki uspokajające - 1 %

• reszta środków - 0 %

Jak przeciwdziałać ?

• aktywne monitorowanie na poziomie krajowym

• Stałą współpraca z EMCDDA oraz innymi krajami UE

• Naukowa/ interdyscyplinarna ocena ryzyka ( zabezpieczenie środków finansowych na prowadzenie badań)

• W uzasadnionych przypadkach wprowadzenie stałej kontroli prawnej substancji

• Działania informacyjno - edukacyjne.

Europejski System Wczesnego Ostrzegania o Nowych Narkotykach

Cel: Identyfikacja nowych substancji psychoaktywnych pojawiających się na europejskiej scenie narkotykowej, wymiana informacji, ocena ryzyka oraz opracowanie rekomendacji co do ewentualnej kontroli prawnej na poziomie europejskim dla Rady Unii Europejskiej

Partnerzy w ramach Systemu: Krajowe punkty kontaktowe ( National Focal Points) zlokalizowane w krajach UE. Rolę koordynatora Systemu w ramach EU pełni EMCDDA

Aktywny monitoring

• Rejestracja zdarzeń medycznych związanych ze środkami zastępczymi

• Rejestracja zatruć spowodowanych środkami zastępczymi

• Analizy chemiczne i toksykologiczne mające na celu identyfikację substancji będących powodem zatruć i zdarzeń medycznych

• Możliwość pozyskiwania oraz identyfikowania substancji wchodzących w skład substancji zastępczych

• wymiana informacji

Najnowsze, nieoficjalne dane dotyczące dopalaczy

• 15 - 20 % młodych osób ( 15 - 18 letnich) odwiedziło sklep z dopalaczami

• 10 % dokonało zakupu w sklepie

• 1,7 % dokonało zakupu przez internet

• 7 - 9 % przyjęło dopalacz w ciągu ostatnich 12 m-cy

• 2 % w ciągu ostatnich 30 dni

Działania Inspekcji Sanitarnej

• Rosnąca liczba informacji o hospitalizacjach związanych z „dopalaczami” oraz doniesienia medialne o kilku przypadkach ciężkich zatruć, a nawet zgonów spowodowanych „dopalaczami”

• Począwszy od 03.10.2010 r. funkcjonariusze Państwowej Inspekcji Sanitarnej wraz z funkcjonariuszami policji zamknęli wszystkie sklepy i hurtownie zajmujące się handlem tzw. „dopalaczami”

• Podstawa prawna - artykuły 27.1 oraz 31 a ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o państwowej inspekcji sanitarnej.

Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o państwowej inspekcji sanitarnej

• Art. 27 - w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, inspektor sanitarny nakazuje m.in.: unieruchomienie zakładu pracy lub jego części, zamknięcie obiektu użyteczności publicznej, wycofanie z obrotu środka spożywczego, przedmiotu użytku lub innego wyrobu mogącego mieć wpływ na zdrowie ludzi albo podjęcie lub zaprzestanie innych działań; decyzje w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Zmiana przepisów prawa

• Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałąniu narkomanii z dnia 20 marca 2009( Dz.U.z 2009 Nr 63 poz. 520)

• Weszła w życie 8 maja

• Wprowadza podkontrolę prawną BZJ, JWH-018 oraz 15 roślin najczęściej występujących w składzie dopalaczy.

Zmiana przepisów prawa

• Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 10 czerwca 2010 ( Dz. U. z 2010 Nr 143 poz. 962)

• Weszła w życie 25 sierpnia 2010

• Wprowadza pod kontrolę prawną: mefedron oraz grupę syntetycznych kanabinoli

Zmiana przepisów prawa

• Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z dnia 08 października 2010 ( Dz. U. z 2010 nr.213, poz.1396)

• Weszła w życie 27 listopada 2010

Nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z dn. 08.10.2010

Środek zastępczy - substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w każdym stanie fizycznym lub produkt, roślinę, grzyba lub ich część, zawierające taką substancję, używane zamiast środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych: do środków zastępczych nie stosuje się przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów.

Nowelizacja ustawy - zakaz reklamy

• Zabrania reklamy i promocji środków spożywczych lub innych produktów przez sugerowanie, że posiadają one działanie takie jak substancje psychotropowe lub środki odurzające lub ich użycie, nawet niezgodne z przeznaczeniem może powodować takie skutki

• Za złamanie przepisów będzie groziłą grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku

Nowelizacja ustawy

• Zakazuje się wytwarzania oraz wprowadzania do obrotu środków zastępczych

• Kara za złamanie zakazu od 20 000 do 1 000 000 PLN

• Nadzór nad przestrzeganiem przepisów prowadzi Państwowa Inspekcja Sanitarna

• Właściwy Państwowy Inspektorat Sanitarny ma prawo wycofać z obrotu na czas do 18 miesięcy produkty co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogą być niebezpieczne dla życia w celu ich zbadania

• Koszty badań ponosi podmiot. Jeśli w drodze badań nie stwierdzi się niebezpieczeństwa produktu koszty są zwracane ( przez Skarb Państwa)

Akcja profilaktyczna

• „Dopalacze” mogą Cię wypalić

• Adresowana do młodzieży w wieku 15 - 25 lat

• Rzetelna informacja o nowych substancjach

• informacje o ryzyku związanym z używaniem

• Informacje o legalności

„Smak Życia” - debata o dopalaczach