TEKST III
Słownik terminów redakcyjnych
akapit - ustęp zaczynający się przeważnie wcięciem pierwszego wiersza
apla - kolorowy podkład pod tekst lub ilustrację
bękart - w żargonie drukarskim zawieszony wiersz akapitu na początku łamu
chorągiewka - potoczna nazwa tekstu wyrównanego jednostronnie - do prawej lub lewej
cycero - jednostka miary drukarskiej równa 12 p, czyli 4,51 mm
czytelnicza linia przyciągania - linia biegnąca z górnego lewego rogu kolumny do prawego rogu dolnego, odzwierciedlająca ruch oka czytelnika
interlinia - odstęp między wierszami tekstu; powinien być o punkt większy niż wielkość czcionki składanego tekstu
kapitaliki - czcionka o wyglądzie wersalików, ale nieco mniejsza
kolumna - przełamany skład tekstu i ilustracji odpowiadający stronie gazety, czasopisma lub książki
krój pisma - rysunek czcionki jednolity w swych cechach w całym komplecie znaków drukarskich (liter, cyfr) we wszystkich stopniach tego kompletu
kursywa - pismo pochyłe, odmiana kroju pisma stosowana do wyróżnień; wprowadził je drukarz wenecki Aldus Manutius w 1501 r.
lead - pierwszy akapit tekstu będący przeważnie jego streszczeniem; wyróżnia się go zwykle pogrubioną czcionką, innym krojem lub wielkością pisma
linie oddziaływania fotografii - umowne linie, wskazujące, że wzrok czytelnika podąża za wzrokiem osób patrzących ze zdjęcia lub poruszających się pojazdów; zdjęcie powinno być tak umieszczone, by linie oddziaływania kierowały wzrok czytelnika na tekst
łam - określona liczba wierszy przełamanego tekstu na kolumnie
łamanie - formowanie kolumn gazety
makieta - graficznie przedstawiony plan rozmieszczenia na stronie tytułów, tekstów, ilustracji i elementów graficznych
nadtytuł - dodatkowy człon nagłówka drukowany mniejszą czcionką ponad jego członem głównym, czyli tytułem
nagłówek - tytuł główny wraz z nadtytułem i podtytułem
obłamywanie - składanie na mniejszy format wierszy wokół zdjęcia
odwrócona piramida - schemat konstrukcji informacji prasowej polegający na opisywaniu faktów od najważniejszego i najbardziej aktualnego po najmniej ważne
pagina - liczba wskazująca kolejność strony; jeśli zawiera tytuł oddający treść strony lub hasło, nazywa się paginą żywą podtytuł - człon nagłówka umieszczony pod tytułem
pogrubienie - błędnie: wytłuszczenie, sposób wyróżnienia w tekście polegający na złożeniu jego fragmentów czcionką półgrubą lub grubą
pole działowe - miejsce na kolumnie między łamami; powinno wynosić około 16 punktów
prasa bulwarowa - potoczne określenie wielkonakładowej prasy sensacyjnej
punkt typograficzny - podstawowa jednostka wielkości typograficznych, czyli miary drukarskiej; odpowiada 0,376065 mm
rubryka - niewielka, odrębna tematycznie część tekstu na kolumnie, zazwyczaj ze stałym tytułem i w tym samym miejscu
stopień pisma - wielkość czcionki wyrażona w punktach
style book - opracowany przez daną redakcję zbiór szczegółowych zasad obejmujących sposób redagowania i łamania gazety
szeryfy - kreski poprzeczne lub ukośne kończące rysunek czcionki
szpigel - spis tytułów artykułów przeznaczonych do gazety z określeniem ich miejsca na stronach i zajmowanej powierzchni
szewc - początkowy wcięty wiersz akapitu na końcu łamu
śródtytuł - tytuł fragmentu wypowiedzi umieszczony wewnątrz tekstu
światło - potocznie niezadrukowane miejsce na kolumnie; umiejętne rozmieszczenie światła poprawia atrakcyjność strony i ułatwia czytanie
tabloid - gazeta niewielkiego formatu, z wieloma ilustracjami i krótkimi tekstami
tytuł - nazwa własna tekstu prasowego; wyróżnia się m.in. tytuły funkcjonalne - informujące o treści artykułu, i tytuły publicystyczne - podające główną treść lub wniosek; tytuł powinien być zrozumiały, krótki i dynamiczny, ma informować i zachęcać do czytania
wcięcie - odstęp pierwszej litery od lewego marginesu lub od prawego w pewnej liczbie wierszy
wersaliki - zwane też majuskułą, znaki drukarskie wielkich liter
winieta - tytuł gazety lub czasopisma, jej znak graficzny umieszczany zazwyczaj centralnie u góry kolumny
Warto przeczytać:
J. Fras, "Dziennikarski warsztat językowy", Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999
B. Garlicki, "Metodyka dziennikarska", OBP, Kraków 1974
B. Garlicki, "Metodyka redagowania gazety", OBP, Kraków 1978
T. Lis, K. Skowroński, M. Ziomecki, "ABC dziennikarstwa", Axel Springer Polska, Warszawa 2003
A. Magdoń, "Reporter i jego warsztat", Universitas, Kraków 2000
W. Pisarek, "Retoryka dziennikarska", OBP, Kraków 1978
W. Pisarek, "Słowa między ludźmi", Wydawnictwa Radia i Telewizji, Warszawa 1986
128